De Storm: Joost Vandecasteele en een scifi-Shakespeare

Beeldsmederij DE MAAN van beeldsmeder/poppenspeler Paul Contryn heeft zich al lang van het oude figuren­theater losgemaakt, en maakt met eigenzinnige makers en buitenissige figuren boeiende stukken als Peter Pan, Nimmermeer of recenter Kleine rode Eva en Pjotr en de wolfski. Deze keer trok DE MAAN aan de mouw van Joost Vandecasteele om een van de laatste stukken van Shakespeare onder handen te nemen. Met een taal die tovert met woorden én beelden rekent Vandecasteele in zijn bewerking Bestorm af met patriarchale vaders en dictators.

Paul Contryn: “Ik wilde al heel lang Shakespeare brengen in ons theater, alleen kwam het er maar niet van. Maar met Stef De Paepe hebben we nu een artistiek leider die ook op zoek gaat naar stukken en samenwerkingen, en hij kwam met het idee om Joost Shakespeare te laten bewerken. Een goed idee, want ik ken Joost nog van toen hij speelde bij Abattoir Fermé, en hij stapt er toch met heel andere voeten door.

Shakespeare heeft al dikwijls zijn wenkbrauwen moeten fronsen bij de bewerkingen die van zijn stukken zijn gemaakt, maar in dit geval nog meer. Ikzelf zou De storm waarschijnlijk toch met een eiland en een boot gespeeld hebben, maar door het verhaal op een verre planeet te situeren heb je meteen heel wat andere mogelijkheden. Joost is er ook in geslaagd om op een handige manier het aantal rollen te reduceren. De dubbelrollen kunnen gezien worden als andere personages, maar ook als afsplitsingen van dezelfde personages. De kleine cast doet het ook geweldig. Je kan geen betere Prospero vinden dan Dirk Van Dijck, en Hanne Timmermans is een fantastische Miranda”

Het is een forse bewerking, maar er zit toch nog behoorlijk wat van het origineel in.
Joost Vandecasteele: Nog heel veel zelfs. Het voornaamste dat eruit is gehaald zijn de achtduizend nevenpersonages, want je hebt wel wat focus nodig. Ik heb me verdiept in De storm en de bewerkingen die ervan gemaakt zijn, zoals de sciencefictionfilm Forbidden planet van Fred M. Wilcox uit 1956. In de tijd van Shakespeare was men de Caraïben aan het ontdekken, en de Bermudadriehoek zou Shakespeare geïnspireerd kunnen hebben. Die onbekende eilanden van toen zijn eigenlijk de planeten van nu.

Ik heb De storm dus gevuld met mijn cyberpunk-­scifi-mangafetisjen, en gefocust op twee elementen die mij in De storm intrigeerden. De vader-dochterrelatie − in het originele stuk is Miranda een naïef huppelding dat verliefd wordt op eender wie die op dat eiland crasht − én de onstilbare honger naar macht, die je zowel ziet bij de verbannen Prospero als bij de nieuwe koning Alonso. Andere bewerkingen leggen meer nadruk op thema’s als kolonisatie of magie. Ik zou niet met mezelf kunnen leven als ik Miranda opnieuw zou portretteren als een simpel meisje, en het niet zou hebben over die oude mannen voor wie macht zo identiteitsbepalend is dat ze die niet meer willen afstaan.

DE MAAN is allang geen ouderwets poppentheater meer, maar met deze scifi-Shakespeare zetten jullie op beeldend vlak nog een stapje verder.
Paul Contryn: Er waren heel veel ideeën, maar uiteindelijk ben ik blij dat de uitwerking toch nog vrij simpel is en dat ik eens wat andersoortige figuren kan bedienen. Joost wilde een bureautje op de scène en een grote bol in piepschuim waar we van alles mee konden doen. Soms zijn de simpelste oplossingen de beste.

Zo is het ook met dat mormel van een prins X die in dat vuilnisbakje zit. En met de figuur van Caliban, die er evengoed als een bord spaghetti kon uitzien. We hebben nog wel even zitten nadenken of dat met saus en gesmolten kaas moest zijn, maar uiteindelijk is het geworden wat het is. Een beetje spacey toch ook, al blijft het nog wat experimenteren, want pasta wordt droger naarmate je er langer mee aan het spelen bent.

Dat Prospero een leugenaar is, zit zijn vaderschap dwars, maar maakt van hem wel een puike tovenaar. Een magische wereld oproepen, dat doen jullie als theatermakers ook.
Vandecasteele: Ik krijg elke dag briefjes in de bus van gebedsgenezers en wat zij allemaal kunnen. Ik vind die bovennatuurlijke wereld een fascinerend gegeven. In Brussel is religie ook zeer aanwezig bij heel veel kinderen. Maar als je toch belogen wilt worden, dan zijn er veel fantastischere leugens dan de saaie en voorspelbare leugens van religie of reclame. Fatsoenlijk liegen: dat wilde ik doen met De storm. Er is dus een reden waarom ik Caliban associeer met de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster.

Daarnaast is er nog de taal. Altijd moeilijk als de Bard in het spel is.
Vandecasteele: De originele plot van De storm is eigenlijk een zootje. De kracht van het stuk ligt onder meer in grootse zinnen als “We are such stuff as dreams are made on”, “Brave new world”, “Hell is empty and all the devils are here”. Ik wilde refereren aan die taalgevoeligheid van Shakespeare zonder het pompeus te maken.

Voor sommige kinderen is dit waarschijnlijk een van de eerste toneelstukken die ze zien. Dus als je het verknalt, komen ze misschien nooit meer naar het theater. Maar ik word soms wat lastig van de taalarmoede op het podium. Theater is zoals alle fictie een overdrijving, dus wilde ik ook in de taal overdrijven. En natuurlijk ook om de acteurs te pesten.

> Bestorm. 11/3, 15u. Bronks. 8+