Analyse Watermaal-Bosvoorde: Ontsnappen aan de stad, en toch ook niet

Een rijk buitenbeentje, onafhankelijk van Brussel, en dat in meer dan een opzicht. Ziehier Watermaal-Bosvoorde. Toch dringt het ook tot de FDF-regionen van de tweedorpengemeente door dat er af en toe toegevingen moeten worden gedaan.

E erste bizarre vaststelling: in heel het Brussels Hoofdstedelijk Gewest stijgt de bevolking en heeft men de mond vol over 'de demografische boom', maar in het rustige Watermaal-Bosvoorde stagneert de bevolking al jaren. En waar men in het hele gewest gruwt van lawaai veroorzaakt door quads, daar besluit Martine Payfa dat in haar gemeente, en alleen bij haar, quads welkom zijn.

Ze kan het zich permitteren, want ze is al achttien jaar onafgebroken aan de macht, en tezamen met haar moeder Andrée Payfa staat de dynastie zelfs voor liefst dertig jaar onafgebroken beleid. Enig verschil? Payfa Junior is in alles rabiater dan haar moeder. En dat zal iedereen geweten hebben. Zo is er de minachting voor het Vlaamse. Dat hoeft niet zo te verwonderen - Payfa is een FDF'ster -, maar ze maakt het in haar gemeente wel erg bont. Tot vandaag wil Payfa niet erkennen dat er zoiets als een Vlaamse Gemeenschap is, en dat vertaalt zich uiteraard in het beleid voor de Nederlandstaligen in de gemeente: dat is er niet (zie inzetje rechts).

Er moeten evenwel soms toegevingen gedaan worden. Watermaal-Bosvoorde - de rijkste gemeente van het gewest op het vlak van het gemiddeld inkomen - staat dan ook onder voogdij van het Brussels Gewest omdat het financiële problemen heeft, zeker nog tot 2014. De gemeente slaagt er alleen dankzij de gewestelijke dotatie in haar begrotingen in evenwicht te krijgen. Toch worden de volgende legislatuur de belastingen verhoogd om de nog steeds te krappe gemeentekas te spekken. En ook al was Payfa er geen liefhebster van, het gewestelijke fietssysteem Villo is er toch gekomen in haar gemeente.
Misschien is het door al die toegevingen aan het gewestelijke niveau niet toevallig dat ze bij de voorstelling van haar verkiezingscampagne verklaarde dat Watermaal-Bosvoorde de stad steeds dichter voelt komen. Als in: we hebben het niet graag, maar het is onvermijdelijk.

Het blijft trouwens een mysterie hoe de gemeente zo onafhankelijk van Brussel kan blijven, en Brussel tegelijk toch nodig blijft hebben door de precaire financiële situatie. Nog een voorbeeld: het gemeentelijke vakantieverblijf in de provincie Namen. Zelfs voor de socialistische oppositie is dat een erfenis uit het verleden die de gemeente te veel geld kost.

(Lees verder onder het kader)

Entente
Nu, de meerderheid met Ecolo en MR doet het niet slecht in Watermaal-Bosvoorde, los van de financiële situatie. En de gemeente komt de deficitaire problemen te boven; volgens burgemeester Payfa is een precaire financiële situatie zelfs af en toe goed, "want dan hou je je bezig met de essentie van gemeentebeleid."

Er blijkt zoiets als een natuurlijke entente te bestaan tussen FDF en Ecolo. In het stadse Schaarbeek werkt het, maar ook in de bosgemeente kunnen de twee partijen het goed met elkaar vinden. Naast een taalkundige poot heeft het FDF namelijk ook een sterk ecologisch en lokaal profiel. Het gemeentebestuur investeert dan ook in duurzame woningen en energiebeleid, en wil bovenal dat WaBo een rustig oord blijft.

En dan is er weer een schaduwzijde bij dat eerder 'linkse' beleid: de saga rond de sociale woningen in de Floréalwijk. Payfa claimt dat het Brussels Gewest daar zijn verantwoordelijkheid niet neemt en niet investeert, maar evengoed lobbyt ze zelf niet bij dat Gewest om het dossier te deblokkeren. Resultaat: meer dan honderd sociale woningen staan leeg en zijn in slechte staat. In een gewest met woningnood kun je dat niet meer verdedigen.

Eigen smoel
Niet alleen het gemeentebestuur is eigenzinnig, de inwoners zijn dat ook. Ze vormen een redelijk hechte gemeenschap, en ze weten wat er op het spel staat.
Dertig jaar lang zorgden de Payfa's ervoor dat die gemeenschap gevrijwaard bleef van al te grote verstedelijking. Nu liggen de kaarten anders. Voor het eerst bestaat de mogelijkheid dat het machtsblok van het FDF gebroken wordt. Alle partijen die bij de verkiezingen opkomen, zijn aan elkaar gewaagd. Zo is er het blok Gestion Municipale-CDH, dat hard campagne voert tegen de burgemeester. Als zij de nodige stemmen krijgen, dan zou Ecolo weleens kunnen kiezen voor een andere wind. En er is de kleinere, doch invloedrijke oppositie van de PS, met SP.A'er Jos Bertrand als boegbeeld. Bertrand kent zijn dossiers en pleitte herhaaldelijk voor een oplossing in de vaudeville rond de sociale woningen.

De breuk tussen FDF en MR kan de toekomstplannen van Payfa misschien hypothekeren. Eén MR-lid, schepen Philippe Desprez, stapte over en staat nu tweede op de lijst van de burgemeester. MR telt binnen de huidige meerderheid wel nog altijd drie zetels, vijf minder dan het FDF. Het enige probleem is dat het in Watermaal-Bosvoorde zoeken is naar een eigen smoel als je zo lang onder de vleugels van het FDF hebt gezeten.

Jonge gezinnen
Misschien weet Payfa alle uitdagingen op te vangen door, zoals ze voor de camera's van tvbrussel verklaarde, meer middenklassers aan te trekken in haar gemeente. Die zijn er namelijk te weinig, waardoor de uitersten verder uit elkaar komen te liggen. Op die manier wil Payfa de verstedelijking te lijf gaan, vermits ze vooral lijkt te mikken op jonge gezinnen die naar een dorps gemeenschapsgevoel op zoek zijn.

Eén ding is zeker: Payfa is recht voor de raap, en doorgaans weet je wat je aan haar hebt en wat ze wil. De andere partijen kunnen eigenlijk niet anders dan óók het dorpse en stabiele van Watermaal-Bosvoorde benadrukken. In die zin lijken de campagnes sterk op elkaar, met eigen accenten, maar toch. Het zou weliswaar interessant zijn om te zien hoe een Payfa-achtig beleid is zonder FDF-factor.

Een groot deel van de inwoners heeft geen boodschap aan die politieke afwegingen. Die willen in de rust blijven wonen en zo min mogelijk belastingen betalen. Twintig procent van de inwoners zijn eurocraten. Watermaal-Bosvoorde is ook een gemeente waar heel wat bedrijven een hoofdzetel hebben, zoals aan de Vorst- of de Delleurlaan. Die aspecten van de stad zijn wel welkom. De inwoner die het allemaal niets vindt, of die het zich niet aantrekt wie er aan het roer staat, als de rust maar blijft, kan altijd in het bos gaan wandelen: de helft van de gemeente wordt ingenomen door het Zoniënwoud. Ontsnappen aan de stad terwijl je er deel van uitmaakt: dát is Watermaal-Bosvoorde.