Annemie Neyts: 'Dat niemand het in zijn hoofd haalt de Open VLD uit elkaar te halen'

U had ook voor een rustige buitenwijk in Watermaal-Bosvoorde kunnen kiezen.
Annemie Neyts: Mijn man en ik zijn het centrum gewoon en we houden ervan. Ondanks de dikke twee maanden overlast door Winterpret.

Naast Winterpret zijn er ook de betogingen. Begin dit jaar waren het vooral klimaatspijbelaars die het nieuws haalden. Wat vindt u van die beweging?
Neyts: Ik was vroeger lerares en heb altijd gevonden dat het niet betaamt dat een leerkracht zijn of haar leerlingen de straat op stuurt. Omdat je nooit weet hoe zo'n betoging precies zal verlopen én omdat jongeren zelf moeten leren oordelen. Een leerkracht moet wel leerlingen aanzetten om zich zo goed mogelijk te documenteren, informatie bijeen te zoeken en bronnen te kruisen met elkaar.

Minstens een deel van die jongeren kwam op straat net omdat ze zich gedocumenteerd hadden over de klimaatcrisis.
Neyts: Daar heb ik niks op tegen. Ik heb wel iets tegen kleuteronderwijzeressen die de kindjes hesjes aantrekken en een bord geven waarop 'Help, ik stik!' staat, zoals bij de acties van Filter Café Filtré.

Maar goed, er zijn ook scholieren die uit eigen beweging op straat komen en dat kan natuurlijk. De vraag is: moet dat tijdens de schooluren? Het zou mij meer overtuigen als ze daar hun woensdagmiddag voor opofferen.

En wat vindt u van hun boodschap?
Neyts: Die jaagt veel mensen, en vooral kinderen dan, grote angst aan. Dat lijkt me niet verstandig.

Ze hebben de wetenschap wel aan hun kant. Als we niet vlug ingrijpen, bereiken we tipping points, die de opwarming zullen versnellen.
Neyts: Ik weet niet wat ik daarvan moet geloven.

U voelt de zomers toch ook warmer worden?
Neyts: Ik geloof in klimaatverandering, maar ik word op den duur immuun voor al die catastrofale, apocalyptische voorspellingen. Volgens mij helpen ze ook niet, want als het allemaal zo erg is, kan men ook denken: na ons de zondvloed.

Is het daarom dat Greta Thunberg en Anuna De Wever soms zoveel bagger over zich heen krijgen op sociale media?
Neyts: Ik ben geen grote fan van sociale media. Impulsieve reacties worden er aangemoedigd, zonder veel na te denken over het effect. Is dat omdat men one-to-one met z'n schermpje bezig is, dat men vergeet dat de rest van de wereld meekijkt? Dat men vergeet dat er iemand on the receiving end zit, die de volle lading krijgt? Ik weet het niet. Het helpt ook niet dat De Wever en Thunberg jonge vrouwen zijn.

Hoezo?
Neyts: Er zijn mannen, van alle leeftijden, die het niet de rol vinden van een jonge vrouw om zoiets te doen. Die mannen zien vrouwen nog altijd niet als hun gelijke, of voelen zich door hen bedreigd.

Is er ook zo'n seksisme binnen de Open VLD?
Neyts: Ik denk dat er mannen zijn die moeite hebben met het feit dat vrouwen het momenteel voor het zeggen hebben, ja. Wat ze natuurlijk nooit zullen toegeven. Maar dat heb je in alle middens, ook in de linkse, waar men dat doorgaans wel beter weet te verdoezelen. In rechtse of zeer rechtse middens borrelt dat daarentegen meteen naar boven. Het is één van de redenen waarom de White Supremacists in de VS op Trump hebben gestemd.

Is het ook een van de redenen waarom men hier voor het Vlaams Belang stemt?
Neyts: (stilte) Ik denk dat veel mensen voor het Vlaams Belang hebben gestemd vanuit een gevoel van onbehagen bij de snelle maatschappelijke veranderingen.

Welke veranderingen?
Neyts: De veranderde samenstelling van de bevolking. De diversifiëring is niet beperkt gebleven tot de grote steden en men voelt zich daar unheimlich bij. En als men dan met de term racist om de oren wordt geslagen als men uiting geeft aan dat onbehagen, wordt dat alleen maar erger.

Dan neemt men die rol van racist ook aan?
Neyts: Dan versterk je de neiging. Dan voel je je nog onbegrepen op de koop toe. Maar bon, die diversifiëring is niet op vreedzame wijze om te keren, en zal zich hoe dan ook doorzetten. Dus kun je er maar beter aan wennen en het behoorlijk organiseren. Het volstaat niet langer om muntthee bij elkaar te gaan drinken. Meer begrip en een echt gesprek zijn nodig. Al komt dat nu wel langzaam op gang.

Een andere groep die zich onbegrepen of liever, ongehoord voelt, zijn de gele hesjes. Vond u het terecht dat zij kruispunten bezetten om hun punt te maken?
Neyts: De vraag is: wat was de finaliteit? Naast het uiten van hun ongenoegen had je namelijk ook de koppige weigering om zich efficiënt te organiseren. Iedereen die namens hen durfde te spreken, werd meteen neergesabeld, zeker in Frankrijk.

Maar vindt u de grieven van de Belgische gele hesjes terecht?
Neyts: Ik vond dat eerlijk gezegd pathetisch. Het leek wel alsof ze het ook een keertje wilden proberen. Alsof ze de beweging in Frankrijk eens wilden nabootsen.

De leden van Extinction Rebellion geloven niet dat braaf betogen helpt, daarom manifesteren ze in de verboden zones. Een goeie methode?
Neyts: Ik ben daar tegen. Er zijn andere manieren om je eisen kracht bij te zetten.

Maar werken die andere manieren wel?
Neyts: (windt zich op) Beetje bij beetje hé. Wie denkt dat het met een toverstokje allemaal in orde komt, is fout.

De afgelopen maanden was er ook verzet in de cultuursector, zwaar getroffen door besparingen.
Neyts: Ik vind dat verzet perfect terecht.

Uw partij zit in de Vlaamse regering die die zes procent bespaart.
Neyts: Ja, maar reclameren mag, ik verwacht niet dat ze die besparingen goedkeuren. En ik vind het onfraai van de minister (Jan Jambon, red.) om te zeggen: los het dan zelf maar op.

Het meest problematische zijn de drastische besparingen op projectsubsidies. Ik hoop dat de minister dat corrigeert. Wel waren die subsidies voor sommige ontvangers een structurele subsidie geworden. Je kunt niet eindeloos al wie afstudeert aan onze kunsthumaniora blijven ondersteunen met publieke fondsen.

Je kunt niet eindeloos aan 'de subsidieslurf' hangen, zegt Peter De Roover (N-VA).
Neyts: Ja, enfin dat is … Peter De Roover is … Ik moet niets hebben van Peter De Roover.
Het klopt niet wat hij zegt, dat kunst vroeger meer schoonheid voortbracht. Élke vernieuwende kunstvorm stuitte aanvankelijk op minstens onwennigheid en veel vaker nog op absolute afwijzing.

Het impressionisme behoort nu tot de canon van de Europese schilderkunst. Maar de eerste tentoonstellingen veroorzaakten groot schandaal. Als De Roover vertelt dat kunst vroeger meer op schoonheid inzette, dan getuigt dat van onnozelheid, onwetendheid of doet hij dat te kwader trouw.

Nogmaals: uw partij ging wel akkoord met de besparingen, waarover N-VA zegt: we moeten dat doen om de rekeningen te doen kloppen.
Neyts: Mijn partij heeft die regel ook aanvaard. Zij het met frisse tegenzin.

Waarop had u dan bespaard?
Neyts: Er kan zeker bespaard worden op het geld dat naar consultants en studies gaat. En op de financiële steun aan het bedrijfsleven. In Brussel valt ook te besparen, met name op de vele agentschappen die de stad rijk is.

Welke agentschappen bedoelt u?
Neyts: Finance.Brussels, Brussel Leefmilieu, Brussel Mobiliteit, Parking.Brussels … Daar zijn intussen honderden, zo niet duizenden mensen aan de slag.

Moet Open VLD federaal in een paars-groen verhaal stappen?
Neyts: Open VLD moet in het verhaal stappen waarbij ze haar programma het best kan verdedigen. Het is te vroeg om te zeggen welk verhaal dat is.

De relatie tussen N-VA en Open VLD lijkt intussen wel flink bekoeld.
Neyts: Ik weet niet of die relatie ervoor zo warm was als men nu laat uitschijnen. In mijn ogen heeft de N-VA haar uiterste best gedaan om onze vijver aan talenten leeg te vissen.

Aan wie denkt u?
Neyts: Lorin Parys komt van bij ons, Annick De Ridder, en er zijn er nog. Ik zie niet in hoe wij hen daarvoor erkentelijk zouden moeten zijn, integendeel. De N-VA zijn onze grootste rivalen in de politiek. Daar moet je beducht voor zijn.

De N-VA en u zitten niet op dezelfde lijn.
Neyts: Ik denk dat de N-VA ons kapot wil.

Hoe moet het federaal nu verder?
Neyts: Er zullen mensen opstaan die wél willen regeren. Want dat is het toppunt: politici die geen verantwoordelijkheid meer nemen.

De logica erachter is dat een regeringsdeelname electoraal wordt afgestraft.
Neyts: Je kunt het tij keren. Je moet dat tenminste proberen.

U pleit onomwonden voor regeringsdeelname.
Neyts: Ik zie geen heil in oppositie. Uit ervaring weet ik dat bij een wissel van meerderheid naar oppositie, of omgekeerd, het gemiddeld twee jaar duurt vooraleer de fracties zich in hun nieuwe rol schikken. Die jaren ben je dus kwijt, en dat kunnen we ons niet permitteren.

Zou Gwendolyn Rutten een goeie premier zijn?
Neyts: Ze heeft de capaciteiten, maar er zijn er nog in het politieke landschap die die hebben. Zij is in elk geval een zeer goede onderhandelaar.

Er zijn er nog, zegt u. Aan wie denkt u dan?
Neyts: Ik noem geen namen. Een belangrijk element om een goede premier te zijn, is dat je het moet willen doen. Je moet ook het stamina hebben, de gezondheid en de energie.

Van welke politici krijgt u energie?
Neyts: (roffelt met de vingers op tafel) Xavier Bettel, de premier van Luxemburg, vind ik een zeer goede politicus. Van andere figuren die bij hun aantreden veel hoop hebben opgewekt, zoals Justin Trudeau in Canada, kun je niet zeggen dat ze het helemaal waar hebben gemaakt. Hij wilde zijn partij opzijschuiven, om het met een beweging te doen. Dat is mislukt. Hij heeft zijn liberale partij echt nodig gehad.

Wat is de grote meerwaarde van een partij?
Neyts: (snel) De permanentie. Dat je een structuur hebt die je over de dalen heen kan tillen, een fundament om op te bouwen, ook al zit je in een mindere periode. En het is het kanaal langs waar je nieuwe figuren selecteert.

Wat moet Open VLD doen om weer hoge toppen te scheren?
Neyts: Kalm blijven (schaterlacht)! Zich niet laten opjagen. Beseffen dat er normaal gezien pas binnen 4,5 jaar weer verkiezingen zijn, en dat we dus nog tijd hebben.

Klopt het dat de partij het risico heeft om in twee gesplitst te worden?
Neyts: De Open VLD verenigt de (rechts-liberale) VVD en het (links-liberale) D66. Dat is altijd onze sterkte geweest. Dat niemand het in zijn hoofd haalt om dat uit elkaar te halen, want dan is ons hetzelfde lot beschoren als D66, dat altijd tussen de 7 en de 12 procent schommelt.

Wat wenst u de rest van de bevolking toe voor 2020?
Neyts: Vrede!

U meent het hé.
Neyts: Echt waar. Vrede.