Brussels bestuur lijdt aan massale demotivatie: 'Als een kip zonder kop'

Hoe de Brusselse administratie op alle niveaus verbeteren ? Denktank Itinera voerde een onafhankelijk onderzoek, wars van de politieke vraagstukken. “Snoei in de loodgieterij aan structuren, motiveer de mensen, en werk beter samen.”

Eerst en vooral: het bestuur in Brussel is zo slecht nog niet. Dat benadrukken professor Jean Hindriks (UCL) en filosoof-econoom Joël Van Cauter, onderzoekers bij denktank Itinera. Een jaar lang bevroegen ze ambtenaren bij verschillende Brusselse administraties.

“Brussel heeft door schandalen in het verleden een imago van wanbeheer, ten onrechte. We zien bij verschillende administraties goede praktijken, zoals de rigoureuze controle van de gemeentebegroting door het Brussels Gewest,” zegt Van Cauter.

Sabotage

Niettemin kampen de Brusselse bestuursapparaten met cruciale problemen. Een ervan is de grote schare gedemotiveerde werknemers: 15 tot 25 procent toont een gebrek aan engagement, dat in sommige gevallen zelfs in regelrechte sabotage resulteert. Recent bleek ook al het absenteïsme in de Brusselse administratie gevoelig hoger te liggen dan in de privésector.

De oplossing ligt volgens professor Hindriks in meer autonomie voor de werknemers. “Ambtenaren hebben nu wel verantwoordelijkheden, maar niet de bijbehorende beslissingsmacht. Die moeten ze wél krijgen, mits ze erop gecontroleerd worden. Er is nu ook te weinig evaluatie. Regelmatig feedback krijgen, positief of negatief, kan de motivatie weer aanzwengelen.”

Een ander probleem is de ‘loodgieterij’ aan structuren en circuits binnen de Brusselse overheden: “vol knopen en doodlopende straatjes,” oordelen de onderzoekers. Daar moet in gesnoeid worden.

Tegelijkertijd worden middelen als informaticasystemen inefficiënt gebruikt. Slechts 20 procent van de diensten doet de boekhouding volgens de geijkte SEC-normen. “Integreer dezelfde systemen over alle administratieve diensten, zodat iedereen op dezelfde manier zijn IT, boekhouding en openbare aanbestedingen regelt,” aldus Hindriks.

Conversation stoppers

Wie vereenvoudiging zegt, denkt misschien ook aan een fusie van Brusselse gemeentes of een gelijk statuut voor vaste en contractuele ambtenaren. Maar die politieke vraagstukken raken de onderzoekers bewust niet aan.

“Het zijn conversation stoppers. Zulke vragen verdelen mensen meteen in voor- of tegenstanders, en maken iedere verdere discussie onmogelijk. Wij zijn op zoek naar consensus, en vertrekken daarom enkel van de administraties zoals ze nu bestaan,” klinkt het.

(Lees verder onder de afbeelding.)

Maar de politiek zelf baart de onderzoekers wel zorgen. “Enerzijds blijven politieke actoren te vaag over hun beoogde resultaten, waardoor het Brussels bestuur wel een kip zonder kop lijkt. Anderzijds mengt de politiek zich nog steeds op ongepaste wijze in de werking van de administraties,” staat te lezen.

De Brusselse politiek moet dan ook stoppen zelf haar administraties te evalueren, betoogt Hindriks. “Privépartners, onderzoekscentra of zelfs het Planbureau kunnen die taak overnemen.”

Snelkookpan

“Brussel is een stad waar het goed leven is. Tegelijkertijd is het een snelkookpan, onder druk door stijgende armoede, veel werkloosheid en schoolverlaters. Er zijn steeds meer inwoners, maar Brussel botst op de grenzen van haar territorium én haar middelen,” stelt Van Cauter.

“Daarom moet het bestuur dringend rigoureuzer. Het goede nieuws: de best practices bestaan al, maar ze worden niet genoeg uitgewerkt. Het is nu aan de volgende Brusselse regering om een ambitieus plan voor beter bestuur op te stellen. Veel ambtenaren die we spraken, zijn alvast vragende partij.”