Corona dwarsboomt burgerparticipatie van Agora

Voorstellen van een volksassemblee van Brusselaars rond zijn eerste thema, huisvesting: daar zou de nieuwe politieke speler Agora normaal eind april mee uitgepakt hebben. Maar het coronavirus dwarsboomde ook het eerste grote experiment met burgerdemocratie voor het Brussels parlement.

Midden 2019 won Agora – dat zichzelf liever geen partij noemt – verrassend een zetel in het Brussels parlement. De naam van de beweging verwijst naar het oud-Griekse woord voor 'ontmoetings- en verzamelplaats', en haar kiesprogramma draait helemaal om de invoering van een burgerassemblee.

En daar maakte Agora meteen werk van. Honderdvijftig vrijwilligers werkten mee aan software om een representatief staal van zesduizend Brusselse adressen uit te loten. Die kregen allemaal een brief in de bus. De groep geïnteresseerden werd verder uitgedund om een zo goed mogelijke spreiding qua leeftijd, gemeente, gender en opleidingsgraad te garanderen.

De volksassemblee van 89 Brusselaars – evenveel als in het parlement – zou vijf keer in levenden lijve bijeenkomen over het eerst gekozen thema: huisvesting. Agora koos bewust voor live-ontmoetingen om ook laagopgeleide, minder mondige burgers aan het woord te laten. Voor de meetings werd in een vergoeding voorzien, in vertalers en kinderopvang. En toen, net na de derde bijeenkomst op 7 maart, sloeg het coronavirus ook in België hard toe.

“Voor die meeting kwam al een kwart minder deelnemers opdagen,” zegt Hannah Vanbelle, medeverantwoordelijke voor de organisatie van de assemblee. De laatste twee geplande sessies werden natuurlijk afgelast, waardoor de assemblee eind april niet kon stemmen over de finale vragen en voorstellen. (Lees verder onder de foto)

Telefoontjes

Om de banden aan te houden, belde Agora in die eerste weken van de zachte lockdown zowat twee derde van de deelnemers op. “Er zijn mensen bij van in de tachtig”, zegt Vanbelle. “En mensen in precaire situaties, of eenzame mensen zonder netwerk.”

Tegelijk maakte de partijleiding een lijst parlementaire vragen op basis van de ideeën die de assembleeleden op 7 maart nog op kladblaadjes hadden neergepend.

Agora-parlementslid Pepijn Kennis zal die vragen dit najaar stellen. Kennis onthoudt zich immers al een jaar bij elke stemming in het parlement, tenzij het over de bevordering van burgerparticipatie gaat. De bedoeling was altijd dat hij enkel een doorgeefluik zou zijn voor de ideeën van de volksassemblee. (Lees verder onder de foto)

Terugkomdag

Daarnaast lanceerde Agora een enquête, met de vraag of de leden van de assemblee überhaupt nog wilden deelnemen. Een meerderheid bleek graag verder te willen doen, maar niet online.

“We hebben de bijeenkomsten nooit virtueel willen organiseren,” zegt parlementslid Kennis. “We willen dat mensen met elkaar in discussie gaan, en zo ook soms van mening veranderen. Zo'n delicaat proces overhevelen naar het computerscherm is niet evident. We hebben onderzoekers gecontacteerd die geëxperimenteerd hebben met onlineburgerraadplegingen, en die bevestigen dat ook.”

Vanbelle: “Een deel van de leden van de assemblee heeft zelfs geen e-mailadres, om maar een voorbeeld te geven.” (Lees verder onder de foto)

De 'journée de retrouvailles' kwam er uiteindelijk op 1 augustus (met toestemming van de Stad). De deelnemers kregen uitleg over het verdere verloop, en mochten daarna bespreken hoe ze huisvesting hebben ervaren tijdens de coronacrisis. Van de 26 geregistreerde deelnemers kwamen er uiteindelijk maar 16 opdagen. “Tien zijn nog op het laatste moment afgevallen als gevolg van de nieuwe maatregelen,” zegt Vanbelle.

“Natuurlijk is dat kei-­frustrerend,” zegt de fractiesecretaris. “Je ziet ook dat er minder vrijwilligers actief zijn. Er is minder concreet te doen, en mensen zijn schermvergaderingen moe. Je voelt de spirit van deze beweging niet achter het scherm.”

“Tegelijk zijn er ook zestien supergemotiveerde mensen opgedaagd. En daar moet je het voor doen.”

Webplatform

Hoe Agora de eerste cyclus van zijn burgerassemblee nu zal afmaken, is nog koffiedik kijken. “Maar het zal gebeuren. We hebben drie data vastgelegd in het najaar,” zegt Vanbelle. “Voorlopig gaan we uit van fysieke bijeenkomsten. Om die reden hebben we drie dagen in plaats van de geplande twee voorzien: met mondkapjes op hebben mensen meer pauzes nodig.”

Intussen werken vrijwilligers ook aan een open-sourcewebplatform, mochten fysieke bijeenkomsten dan nog altijd onmogelijk blijken. “Dat blijft voor ons moeilijk liggen”, zegt Vanbelle. “We zouden dat dan combineren met telefonische begeleiding, of in de mate van het mogelijke langsgaan bij leden."

Want eind november moeten de ordonnantievoorstellen er liggen. In februari 2021 begint Agora volgens de planning immers met een tweede volksassemblee, die in november al moet worden uitgeloot. Vanbelle: “Het worden érg drukke maanden.”