De stadshervorming uitgelicht: 'Dit is nog maar het begin'

Acht Brusselse partijen (zonder FDF en N-VA) hebben een eerste akkoord over de interne stadshervorming voorgesteld. Of het akkoord voor een grote ommekeer zal zorgen, valt nog af te wachten.

V ormen de akkoorden over de stadshervorming een muizen- of een reuzenstap? Daarover verschillen de meningen. Alles hangt af van de verwachtingen. Voor een partij als sp.a die veel meer macht wil concentreren bij het Gewest betekent het akkoord maar een eerste kleine stap, maar voor Franstalige municipalisten wordt het ongetwijfeld wennen dat het mobiliteits- en stedenbouwkundig beleid grotendeels in handen van het Gewest komt.

Stedenbouw
Vooreerst is er een akkoord rond stedenbouw. Dat is al maanden klaar en bakent af wanneer gemeente en wanneer Gewest bevoegd is. Bij grote projecten levert het Brussels Gewest voortaan de bouwvergunningen af. Het gaat om bouwaanvragen waarvoor een effectenstudie of -rapport vereist is. Voor kleinere projecten leveren de gemeenten een bouwvergunning af. "Hierdoor wordt de procedure sneller, eenvoudiger en homogener," zegt parlementslid Els Ampe (Open VLD) die de onderhandelingen mee gevoerd heeft. Ze benadrukt dat er minder conflicten zullen zijn. Sleept een bouwaanvraag langer aan, dan kan het Gewest de gemeente aanmanen om voortgang te maken. Meer nog: het Gewest kan zelfs het dossier overnemen.

Mobiliteit
Het akkoord over mobiliteit heeft de grootste impact op de Brusselaars. Het Iris-II vervoersplan (of zijn opvolger) krijgt kracht van wet. De gemeenten moeten binnen de twee jaar een Gemeentelijk Mobiliteitsplan indienen dat zich in het Gewestelijk Plan inschrijft. Doen ze dat niet, dan grijpt het Gewest in. Hiermee komt er een duidelijke hiërarchie in het mobiliteitsbeleid. Het Brussels Gewest krijgt voortaan het laatste woord.

Sociale huisvesting
Het akkoord over de sociale huisvesting was geen gemakkelijke bevalling. Van de 33 openbare vastgoedmaatschappijen (OVM's) blijven er nog vijftien over. Die beslissing was al genomen voor het Vlinderakkoord, maar pas onlangs werd een compromis bereikt. "Sommigen hadden misschien gedroomd van één grote sociale huisvestingsmaatschappij," zegt Els Ampe, "maar die oplossing gaat voorbij aan de complexiteit." Bij de 33 OVM's zijn er grote en kleine, goede en minder goed functionerende maatschappijen. Daarnaast zijn er OVM's met een belabberde financiële toestand. "We hebben voor de beste schaal gekozen," zegt Ampe, "niet te groot, niet te klein." De OVM's zullen tussen de twee- à vierduizend woningen beheren. Dat moet zorgen voor meer efficiëntie, een kostenbesparing en een betere dienstverlening voor de sociale huurder.

Met dit drievoudig compromis hebben de Brussele politieke partijen nu een deel van het luik Brussel van het Vlinderakkoord (politiek akkoord over de zesde Belgische staatshervorming, red.) op papier gezet. De ordonnanties hierover zouden voor de zomer goedgekeurd moeten worden in het Brussels Parlement. Of ze veel zoden aan de dijk zetten valt af te wachten, maar dat was op dit moment misschien niet eens de belangrijkste doelstelling. De Brusselaars willen in deze communautair woelige tijden vooral tonen dat ze eensgezind een compromis kunnen bereiken. Een bewijs, volgens de onderhandelaars, dat het Brussels model werkt.

Dat de onderhandelingen na de gemeenteraadsverkiezingen van oktober in een stroomversnelling zijn gekomen, heeft misschien nog een andere reden. PS-nestor Philippe Moureaux is voorzitter van de werkgroep. Hij is sinds december burgemeester af en zou sindsdien opvallend meer animo aan de dag leggen om de gewestelijke macht te versterken.

Veiligheidsbeleid
De werkgroep is nog niet klaar met haar werk. Er is in het Vlinderakkoord ook nog een luik over het veiligheidsbeleid. Dat is vooral een taak voor het federale parlement, maar Brussels parlementslid Vincent Dewolf (MR) lichtte al een tip van de sluier op. Zo zouden de politiereglementen van de negentien gemeenten op elkaar afgestemd worden en komt er een regionaal veiligheidsplan met lokale toepassingen.

Openbare reinheid
En dan is er nog het delicate dossier van de openbare reinheid. De straatvegers gaan volledig naar de gemeenten. Dat staat in het Vlinderakkoord, maar stuit op syndicale weerstand. Ook bij de Franstaligen groeit twijfel over het welslagen van het dossier. Vandaag worden oudere vuilnismannen van Net Brussel bij wijze van fin de carrière straatveger. Dat wordt moeilijk als Net Brussel al haar straatvegers naar de gemeenten overhevelt. Bovendien liggen de lonen in de lokale besturen een stuk lager, wat voor de vakbonden dan weer no pasaràn is. Er loopt momenteel een studie over de personeelstransfer.

Voor Brussels parlementslid Elke Roex (SP.A) is de interne stadshervorming ook na deze dossiers niet afgelopen. "We leggen deze week nog andere voorstellen op tafel om het Gewest verder te hervormen tot één stad," aldus Roex.