Volt België strikt Europarlementslid Sophie in ’t Veld: 'Brussel was voor mij zo evident'

Sophie in 't Veld, een Nederlandse Brusselaar en een van de scherpste Europarlementariërs, vervoegt Volt België. Daarmee haalt de kleine politieke partij twintig jaar ervaring in huis, en een nietsontziende tong. “De Europese Raad? Een bende boeven.”

Ik weet het echt niet.” Dat is een veel gehoord antwoord wanneer je mensen vraagt op wie ze zullen stemmen. Op die politiek daklozen richt Volt de pijlen: een progressieve partij die naar een krachtig en verenigd Europa streeft en in ruim dertig landen een afdeling heeft. Opkomen doet ze in België voor de Brusselse, Vlaamse, federale en natuurlijk ook de Europese verkiezingen.

Voor dat laatste niveau heeft Volt nu versterking van de Nederlandse Sophie in ‘t Veld, van 2004 tot 2023 Europarlementslid voor het links-liberale D66. Begin oktober raakte bekend dat ze kiest voor Volt België. “Ik woon al sinds 1994 in Brussel, toen ik nog parlementair medewerker was.”

Wat sprak u hier zo aan?
Sophie in 't Veld: Alles. Europa, Brussel ... Voor mij is dat zo evident. Ik snap ook de mensen niet die bij vakanties meteen weggaan uit Brussel. Neen, ik zit hier helemaal lekker.

Wat is uw favoriete plek?
In 't Veld: Flagey. Ik kan niet eens uitleggen waarom. Het is niet het mooiste plein, maar iedereen trekt ernaartoe en er gebeurt van alles. En dat vind ik ook wel symbolisch voor deze stad.

U komt op voor het Europees Parlement. Als lijsttrekker?
In 't Veld: Dat moeten de Volt-leden op 28 oktober nog beslissen. Maar ik dicht mijzelf een redelijk goeie kans toe (lacht).

Volt noemt zichzelf een pan-Europese beweging. Wat betekent dat?
In 't Veld: Het is echt één partij, wat een soort Europees clubgevoel geeft. Bij traditionele Europese politieke partijen zoals de Europese Volkspartij (EVP), zit er van elke nationale partij maar telkens één iemand in het overkoepelende bestuur, en heb je die gezamenlijke geschiedenis niet. Het idee is dat er uiteindelijk één Volt-fractie komt in het Europees Parlement. Nu is er één Europarlementslid: Damian von Boeselager.

U was dertig jaar lang lid van D66. Waarom bent u overgestapt naar Volt?
In 't Veld: De partij was zogezegd nog pro-Europees, maar in realiteit kregen nationale overwegingen altijd voorrang. Of het nou ging om het migratiepact, de natuurherstelwet of de toetreding van Bulgarije en Roemenië tot de Schengenzone. Verder waren er ook een aantal integriteitskwesties waar de partij niet goed mee is omgegaan. Maar uiteraard wilde ik wel een politieke thuis. En dan staat Volt het dichtst bij D66.

De overstap heeft niets te maken met onenigheid binnen D66 over uw onkostenvergoedingen, waar HP/De Tijd in 2019 over schreef? Men betichtte u ervan verblijfsvergoedingen te innen, terwijl u in Brussel woont en geen hotel hoeft te betalen.
In 't Veld: De suggestie werd gewekt dat ik fraude heb gepleegd. Dat is gewoon niet waar. Die vergoeding is forfaitair (dat klopt, red.). Kijk, ik vind van alles van die regeling en ik steun alle voorstellen om daarin meer transparantie te bekomen. Maar ik heb mezelf niks te verwijten. Toch krijg ik nog steeds berichtjes van: je moet dat half miljoen terugbetalen. Sorry jongens, maar ik héb geen half miljoen achterovergedrukt.

U bent relatief onbekend in België. Hoe wil u die zetel binnenhalen?
In 't Veld: U zal mij in ieder geval niet in een konijnenpak op televisie zien (lacht). Gewoon door heel hard te werken en deur aan deur mensen aan te spreken, of op de markt. We beginnen van nul. We hebben geen cent te makken, terwijl het geld bij de traditionele partijen tegen de plinten klotst. Die kwetsbaarheid is tegelijk een kracht. Veel mensen in België snakken naar een nieuw soort politiek – jonge kiezers die progressief, liberaal, groen en pro-Europees willen stemmen, maar zich bij Open VLD en Vooruit niet meer op hun gemak voelen. Dan is Volt een goed alternatief.

U hebt één partij niet genoemd en dat is Groen. U deelt dezelfde programmapunten zoals meer participatie of gelijke kansen, een stadstol, een versnelde groene transitie ... het kon bijna letterlijk uit het programma van de ecologisten komen.
In 't Veld: We zijn een progressieve, liberale groene pro-Europese partij met een sociaal hart. Ja, dan heb je natuurlijk raakvlakken. Dat is een geruststelling. Het betekent dat we allemaal in dat politieke centrum zitten. Het probleem is niet het gebrek aan ideeën, of dat ze op elkaar lijken. Het probleem is dat het politieke centrum zo zwak is.

Is dat niet hetzelfde? Zit die zwakte niet in het feit dat mensen het verschil tussen die partijen niet meer zien?
In 't Veld: Maar nee. Het hele politieke centrum loopt leeg. Als ik Conner Rousseau (Vooruit) hoor ... Hij kan wel zeggen dat hij zat was, maar ik zie toch een patroon, in lijn met wat ik bij de Deense en Zweedse sociaaldemocratische partijen hoor. Die varen een scherpe koers op het thema migratie. Omdat de flanken sterk staan, hebben traditionele partijen de neiging om ook daarnaartoe te trekken. Ze denken daar stemmen te zullen rapen. Maar compromissen worden gevonden In het midden, niet op de flanken.

Over flanken gesproken: u had onlangs een discussie in het Europees Parlement met Tom Vandendriessche (Vlaams Belang). U vroeg de voorzitter om in te grijpen nadat hij het woord ‘omvolking’ had gebruikt.
In 't Veld: Hij gebruikte een naziterm, voor de zoveelste keer. Dat geeft hij ook toe, maar hij geeft er een twist aan. Hij vergelijkt het Europese migratiebeleid met nazipraktijken (erop gericht om Europa ‘om te volken’, red.). Maar net zoals je de nazigroet niet brengt in het halfrond, heb je je als parlementariër te onthouden van dat soort taalgebruik. Je moet dat niet laten passeren, want op een gegeven moment wordt dat normaal. En het ís niet normaal.

Het is die angst die kiezers naar de populaire rechterflank duwt. Hoe kijkt Volt naar migratie? Om het even op Brussel te betrekken: wil Volt mensen zonder papieren, die in Brussel veel problemen veroorzaken, terugsturen naar het land van herkomst?
In 't Veld: Dat is gewoon staand beleid.

U pleit niet voor regularisatie?
In 't Veld: In sommige gevallen is dat een onontkoombare deeloplossing. Maar als je geen status als asielzoeker krijgt, dan moet je in principe terug. Vaak is dat niet mogelijk omdat de landen van herkomst, of doortocht, daar niet aan meewerken. Daarom moet je met die landen afspraken maken. In ruil daarvoor geven wij bijvoorbeeld een aantal arbeidsvisa. Europa is snel aan het vergrijzen. We hebben mensen nodig die werken.

Anderzijds kunnen we heus wel meer dan dat. Het is echt niet nodig dat mensen in de rijkste landen van de wereld op straat slapen, zonder voedsel of medicijnen. Wel moet de verdeling van de opvang van asielzoekers eerlijk verdeeld worden over de hele EU. Daarom werken we nu zo hard aan dat migratiepact.

Zelf zit u intussen twintig jaar in het Europees Parlement. Moet u stilaan geen plaats ruimen voor jong geweld?
In 't Veld: (Ironisch) Ja, Ik ben ook een beetje uitgeblust, daar heeft u wel gelijk in (lacht). Sorry, maar dat is aan de kiezers. Als die op mij zijn uitgekeken, stemmen ze wel op iemand anders. Het problematische aan het Europees Parlement is juist het gebrek aan institutioneel geheugen. Het is een van de redenen waarom dit parlement zijn positie in 4,5 jaar tijd énorm heeft zien afkalven.

Loopt het niet goed?
In 't Veld: Ik maak me zorgen over de toenemende intergouvernementalisering van de Europese Unie. Ik noem de Europese Raad al eens een UGO, een Unidentified Governing Object. Het is een instelling die heel veel macht naar zich toe harkt, maar waarvoor geen basis is, geen mandaat, geen rekenschap, geen openbaarheid van bestuur, waarbij de besluitvorming per methode koehandel gaat. En één op de drie die erin zitten, zijn boeven.

Boeven?
In 't Veld: Orbán uit Hongarije, Morawiecki uit Polen, Mitsotakis uit Griekenland, en daarvoor Borisov uit Bulgarije. Andere regeringsleiders zijn geen boeven. Maar Frankrijk heeft maandenlang in brand gestaan. Nederland is de weg kwijt. In Duitsland is de regering zo stabiel dat er geen leven meer in zit. In Zweden en Finland zit extreemrechts mee aan tafel. In Oostenrijk zitten allemaal opvolgers van Sebastian Kurz ...

U hebt getwijfeld over ...
In 't Veld: ... België, ja exact (lacht). Al staat ook hier alles stil, als we al geen ruzie maken. Maar wat ik bedoel: die mensen zijn niet in staat om hun eigen land fatsoenlijk te leiden. Hoe komen we in hemelsnaam op het idee dat, als je ze allemaal bij elkaar zet, ze dan ineens Europa kunnen leiden?

Tot slot: een tijdje geleden was er in Brussel wat te doen rond de agressieve Franse campagne om de zetel van het Europees Parlement definitief naar Straatsburg te halen. Ze zouden ook de noodzakelijke renovatie van het Brusselse halfrond tegenhouden. Is daar nog nieuws van?
In 't Veld: Daar heb ik niks van gehoord. Wel zijn we enorm gepusht om in Straatsburg nieuwe gebouwen te kopen. Waarmee de positie van het parlement in Straatsburg verder verankerd werd.

Moet Brussel bezorgd zijn?
In 't Veld: Mijn collega is voormalig burgemeester van Straatsburg, als ze dit leest, gaat mijn hoofd eraf, maar: Europa moet één hoofdstad hebben en die hoofdstad moet Brussel zijn. 85 à 90 procent van de Europarlementariërs is het hiermee eens. Je kan geen twee hoofdsteden hebben. Dat is idioot en niet uit te leggen aan de mensen. Maar helaas zijn het de regeringsleiders die hier per veto over stemmen.