Europese leiders hervatten vastgelopen discussie over migratiedeal

De Europese staatshoofden en regeringsleiders zitten bijeen in Brussel voor de tweede dag van de Europese top. Beginnen doen ze met het onderwerp waarop het afgelopen nacht spaak liep: migratie.

Polen en vooral Hongarije voerden donderdag de forcing op de EU-top. Op tafel lag een gemeenschappelijke verklaring waarin de Europese leiders verwijzen naar de situatie aan de Europese buitengrenzen en de samenwerking met derde landen, maar de Poolse en Hongaarse premiers Mateusz Morawiecki en Viktor Orban grepen het debat aan om hun onvrede te uiten over het migratieakkoord dat begin juni op ministerieel niveau werd gesloten, en waar de Poolse en Hongaarse ministers toen tegen stemden. Zij verzetten zich tegen het solidarteitsmechanisme waardoor alle lidstaten een minimumaantal asielzoekers moeten opnemen, of betalen voor elke persoon die ze weigeren. De Europese leiders gingen uiteindelijk rond 2 uur uiteen zonder akkoord.

Op de tweede dag van de top wagen de 27 EU-leiders een nieuwe poging. Al gelooft niet iedereen in de slaagkansen. "Soms is het beter om geen conclusies aan te nemen. Een compromis kan zo ver gaan dat het betekenisloos wordt", argumenteerde de Ierse premier Leo Varadkar bij zijn aankomst op de top. De piste om conclusies te laten varen en in plaats daarvan voor een "verklaring van de voorzitter" - van Charles Michel dus - te gaan, wordt ook onder EU-diplomaten gesuggereerd.

Europese buitengrenzen

De Estse eerste minister Kaja Kallas benadrukte vrijdag dat de discussie niet zozeer rond het akkoord van begin juni draait, maar wel om "bitterheid over eerdere migratiediscussies" uit 2015. "We moeten daar voorbij en focussen op de zaken waar we het over eens zijn: dat we de Europese buitengrenzen moeten versterken."

Dat is ook het aanvoelen van de Let Krisjanis Karins. "Hoe het solidariteitsmechanisme eruitziet is een discussie aan de zijlijn. Waar het over gaat, is de controle over de toestroom van mensen naar Europa. Ik kan geen enkele collega opnoemen die het daar niet mee eens is."

Belgisch premier Alexander De Croo beaamde het belang van die versterkte buitengrenzen. De Schengenzone waarbinnen Europeanen zich vrij kunnen bewegen "is op termijn niet houdbaar als er geen gemeenschappelijk asiel- en migratiebeleid is" met "betere controle aan de buitengrenzen en meer solidariteit", zei hij. "Het was een moeilijke discussie gisteren. Ik kan alleen maar hopen dat de geesten vannacht gerijpt zijn en het vandaag vlotter gaat." De Sloveense premier Robert Golob bevestigde dat de 27 in feite op één lijn zitten als het over de "externe dimensie" van het migratiebeleid gaat. "Hongarije was gisterenavond niet tegen iets specifieks, het wil gewoon geen conclusies."

De Luxemburgse premier Xavier Bettel is niet te spreken over de discussie van donderdagavond en -nacht, zo maakte hij duidelijk. Dat de Europese leiders het akkoord van begin deze maand zouden verwerpen, is voor hem not done. "Als we daarmee beginnen, kan iedereen alle beslissingen van de afgelopen 10 jaar die hem niet bevallen, openbreken. Als de Europese Raad hier als een soort hooggerechtshof zou oordelen of beslissingen die op andere niveaus genomen zijn juist zijn of niet, zou dat tegen de verdragen ingaan."

Macron verlaat Europese top

De Franse president Emmanuel Macron heeft de Europese top voor het einde verlaten. Hij annuleerde ook zijn geplande persconferentie. Hij keert terug naar Parijs voor crisisoverleg na de aanhoudende rellen na de dood van de 17-jarige Nahel. Macron zit vrijdagmiddag om 13 uur een nieuwe interministeriële crisiscel voor. Traditiegetrouw vertegenwoordigt de Duitse bondskanselier het Franse staatshoofd in zijn afwezigheid bij de Europese Raad.