'In het horrorjaar 2020 zal Allerheiligen de geschiedenisboeken ingaan als shopzondag'

Dat het coronavirus in 2020 brandhout maakt van eeuwenlange tradities – zoals een ordinaire handdruk – wisten we al. Maar de laatste traditie die eraan moest geloven in dit annus horribilis, is van een bijzonder bittere makelij. Net in een jaar waarin we al elfduizend doden moeten herdenken, konden en mochten we op Allerheiligen niet samenkomen met de familie. Niet gezamenlijk herinneringen aan onze dierbaren ophalen, geen mogelijkheid om zich op te trekken aan elkaars gezelschap, en al zeker geen warme omhelzingen.

Hoe het Allerheiligenweekend dan wel de geschiedenisboeken zal ingaan? Als een koopzondag in Antwerpen en een drukte vanjewelste in de Nieuwstraat in Brussel. Als een dag waar weinig zou doen vermoeden dat we aan de vooravond stonden van een nieuwe verstrengde lockdown in ons land. Nochtans was het de laatste dag van een week waarin België het meeste aantal besmettingen per honderdduizend inwoners telde van heel Europa, ons hele zorgsysteem op barsten stond en we elke dag meer dan honderd landgenoten verliezen aan het corona­virus. Als de dag die dus nogmaals zou illustreren hoe tandeloos onze beleidsmakers ingrijpen op de momenten die er écht toe doen, en hoe ze de verantwoordelijkheid daarvoor vrolijk afschuiven naar andere beleidsniveaus.

Die ontsporende situatie werd overigens hier aangezwengeld, in Brussel. Waar alarmdrempel na alarmdrempel werd overschreden zonder dat er daadkrachtig werd ingegrepen door onze beleids­makers. Over dat gebrek aan daadkracht van de Brusselse regering hebben we het in deze kolommen al ruimschoots gehad. Maar ook Wallonië liep de feiten achterna, Vlaanderen weigerde zelfs lang in te grijpen met verregaande maatregelen, op een moment dat het huis wel degelijk al in brand stond.

Nu, het zou niet ernstig zijn om te verwachten dat alle oplossingen van onze beleidsmakers moeten komen. Zeker na een regeringsvorming die ei zo na ons eigen wereldrecord aan diggelen sloeg, kan je van de politiek in ons land gewoon niet verwachten dat ze genoeg slagkracht en draagvlak heeft om ons basisgedrag te beïnvloeden. Laat dat nu net essentieel zijn in de strijd tegen het virus: op een efficiënte manier het gedrag van de burger beïnvloeden door hem of haar zodanig bewust te maken van de risico’s voor de eigen gezondheid, maar ook en misschien vooral voor de effecten op de andere, kwetsbare mens en op onze gezondheidszorg. Dat proces is zich nu vanzelf – maar te laat – aan het voltrekken, omdat het virus intussen met zo’n rotvaart circuleert dat zowat iedereen er rechtstreeks of onrechtstreeks in contact mee is gekomen. Omdat de emotionele getuigenissen van ons zorgpersoneel er stevig inhakken. En omdat de ruim honderd landgenoten die elke dag aan het coronavirus bezwijken, stuk voor stuk persoonlijke drama’s betekenen.

Lessen voor de derde golf

Her en der wordt er nu geroepen om een nieuwe onderzoekscommissie, die zou moeten nagaan hoe álle beleidsniveaus in dit land het zover hebben kunnen laten komen. Dat is zonder meer een legitieme vraag, maar laten we vooral de resultaten van zo’n logge structuur niet afwachten. We weten welke lessen we hieruit moeten trekken om niet in dezelfde fouten te hervallen bij een derde golf – want jawel, ook die komt eraan in 2021. Te onthouden: durf ingrijpende maatregelen te nemen op een moment dat er voor de buitenwereld nog niet veel aan de hand lijkt, maar de medische experts ons wijzen op de exponentiële curve. Neem die maatregelen voor het hele land. En neem maatregelen die absurde, cynische taferelen vermijden zoals een koopzondag op Allerheiligen.