Interview met Bernard Clerfayt: 'Ik ben geen radicaal'

Schaarbeeks burgemeester Bernard Clerfayt (FDF) gaat met een zeker gemoed de verkiezingen tegemoet. Met een voorakkoord met Ecolo en CDH op zak zou hij het blok MR-PS moeten kunnen weerstaan. De balans van zes jaar beleid oogt mooi, al geeft hij toe dat er nog werk aan de winkel is. "Ik krijg elke dag de politie­rapporten. Ik weet wat er gaande is."

'P olitiek heb ik met de paplepel meegekregen," zegt Bernard Clerfayt. "Op mijn tiende ging ik al affiches plakken met mijn vader." Die vader, Georges Clerfayt, zou later de grote verdediger worden van de francofonie in de Rand rond Brussel.

Nochtans ging de carrière van Bernard Clerfayt totaal anders van start. Hij zou prof worden. Hij was assistent Economie aan de Université Catholique de Louvain (UCL) en aan de Katholieke Universiteit Leuven. Zijn mentoren daar waren Paul De Grauwe en Theo Peeters. "Dankzij hen kon ik stage lopen bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in Washington," zegt Clerfayt. Na twee jaar KUL keerde hij terug naar de UCL, waar Alexandre Lamfalussy, een van de grondleggers van de Europese Centrale Bank, een grote naam was. "Van Lamfalussy herinner ik me nog als de dag van gisteren de lessen over de bankencrisis in de jaren 1930. Als staatssecretaris in de regering-Leterme kwam dat van pas. Alles kwam terug."

Een doctoraat dat niet wilde vlotten en een politieke partij die aan zijn mouw trok, deden Clerfayt uiteindelijk in de politiek belanden. Hij was intussen in Schaarbeek gaan wonen. Het FDF moest helemaal opnieuw opgebouwd worden nadat Roger Nols de partij in stukken had gereten.

Lijken uit de kast
Met amper vier gekozenen in 1988 moest Clerfayt nog even wachten op de grote slag. Pas in 1994 kon hij schepen worden, onder Francis Duriau, die intussen Nols had vervangen. Clerfayt trok als schepen al snel de aandacht. Hij had onder meer Stedenbouw in handen. "Ik ben geen architect, maar ik had snel door dat stedenbouw in feite economie is. Als een vastgoedontwikkelaar met een voorstel kwam, dan kon ik heel snel de meerwaarde berekenen. Wat was het voordeel voor de ontwikkelaar? En voor de gemeente? Zo konden we de stadsrenovatie met rasse schreden laten vooruitgaan."

Clerfayt zag al vrij snel dat er meer uit de gemeente te halen viel. Schaarbeek was in een lethargie gesukkeld na het desastreuze beleid van Nols. In 2000 voerde Clerfayt de PRL-FDF-lijst aan en werd hij burgemeester. De lijken vielen uit de kast. Het OCMW bleek over 'geheime' appartementen in Spanje te beschikken waar schepenen met vakantie gingen. Erger nog: er moest een jaarlijks deficit van 21 miljoen euro worden weggewerkt. "Vergelijkbaar met Luik," zegt Clerfayt.

Maar zijn beginperiode als burgemeester zou vooral flink door elkaar geschud worden door een vreselijk voorval. Een bange blanke man moordde een Marokkaans gezin uit, stak het huis in brand en kwam om. "We hebben nooit geweten of dat door de brand was of door een politiekogel," zegt Clerfayt. "De stoppen waren volledig doorgeslagen. Hij moest voor de rechter komen omdat zijn hond kinderen had gebeten. Hij had de hele tijd ruzie met de buren; de gemeente had hem verplicht een ander onderkomen te zoeken. Op de koop toe won Jacques Chirac de verkiezingen in Frankrijk en niet Jean-Marie Le Pen, waar hij zo op gehoopt had. Het was een wanhoopsdaad."

Het waren bange dagen voor Clerfayt. Nine Eleven was nog maar net achter de rug. Clerfayt vreesde een staat van oorlog tussen moslims en niet-moslims in zijn gemeente, "terwijl we al die tijd aan de pacificatie hadden gewerkt. Ik vraag me nog altijd af of het wel een goed idee is geweest om het Josaphatpark in te richten voor de herdenkingsplechtigheid. Waarschijnlijk konden we niet anders, maar het park was even één grote moskee, met hoogwaardigheidsbekleders uit de hele Arabische wereld. Dat heeft de spanningen tussen moslims en niet-moslims zeker niet verminderd."

Geen RoboCop
Toch gaat Clerfayt er prat op dat hij ondanks alle moeilijkheden zijn gemeente onder controle heeft. Rellen zijn er de laatste tien jaar niet meer geweest. Maar dat er nog geweld is, wil hij niet ontkennen. "Ik krijg de politierapporten elke dag. Ik weet wat er gaande is. Er is bijvoorbeeld veel familiaal geweld. We hebben ook te kampen met bendes uit het voormalige Oostblok."

Clerfayt heeft altijd sterk op veiligheid ingezet. Niet met RoboCop-politie, maar toch. De huidige politiecommissaris David Yansenne is een ex-rijkswachter. Hij en Clerfayt kunnen het goed met elkaar vinden. En nu komen er ook camera's in Schaarbeek. Dat klinkt als een verbetering, maar zegt het tegelijk niet veel over hoe de gemeente eraan toe is? "Niet akkoord," zegt Clerfayt. "Ten eerste zijn die camera's er pas gekomen nadat we het politiekader vol hadden gekregen. Ten tweede dienen de camera's niet alleen de veiligheid, maar ook bijvoorbeeld de mobiliteit."

Het mooiste moment voor Clerfayt was zijn burgemeestersverkiezing in 2006. Hij moest toen de strijd aangaan met Laurette Onkelinx (PS). Heel Franstalig België volgde de strijd op de voet. "Op papier waren wij de verliezer, hé. De PS was samen met de andere partijen zeker van een meerderheid." Het draaide helemaal anders uit, tot afgrijzen van Onkelinx en Di Rupo. Clerfayt won op een eclatante manier de verkiezingen, hij kreeg een kwart van alle stemmen achter zijn naam. Ecolo ging met de winnaar praten, de PS verdween in de oppositie.

'Vlaamse gezinnen naar Schaarbeek'
Ook met Ecolo zette Clerfayt volop in op stadsvernieuwing en op de uitbreiding van scholen en crèches. Vraag blijft of de investeringen betaalbaar zullen blijven. In Schaarbeek dalen de inkomsten door een verarmde bevolking en stijgen de uitgaven voor OCMW en politie. En er is het Dexia-debacle. Zit er een belastingverhoging aan te komen?

Clerfayt: "Ik ben het ermee eens dat de inkomsten omhoog moeten. Dat kan door jonge - en waarom niet Vlaamse - gezinnen naar Schaarbeek uit te nodigen om zich hier te vestigen. Of door een herziening van het kadastraal inkomen voor eigenaars die hun huizen in appartementen verdelen. Aan de uitgavenzijde hebben we al heel veel gedaan. Schaarbeek heeft in verhouding het laagste aantal gemeenteambtenaren per capita, en toch is de dienstverlening zeker niet minder. Kijk naar Elsene, een gemeente die volgens mij slecht bestuurd wordt. Daar zijn veel meer ambtenaren, en het is er veel vuiler."

"We moeten ook af van het gratis-verhaal. Neem nu het parkeerbeleid. Wij vragen 45 euro voor een bewonerskaart. Daar kun je moeilijk tegen protesteren. De helft van de inwoners in Schaarbeek heeft geen wagen. Het is niet meer dan fair dat automobilisten méér bijdragen tot de gemeentekas."

Oneens met Maingain
Een grote ontgoocheling voor Clerfayt is het beleid in het Brussels Gewest. "De oprichting van het Gewest was het paradepaardje van het FDF. De Brusselaars moesten het heft in handen kunnen nemen. De eerste legislatuur - ik was toen parlementslid - was prima. Sindsdien is het er alleen maar op achteruitgegaan. Het Gewest wordt slecht beheerd. Huisvesting, het grote PS-thema: nog iets van gehoord? Mobiliteit? De hele stad rijdt zich vast. Tewerkstelling? Het aantal werklozen neemt hand over hand toe."

Voor Clerfayt is niet zozeer de relatie gemeente-Gewest een probleem, dan wel het institutionele kluwen én - Clerfayt blijft een FDF'er - de oververtegenwoordiging van de Vlamingen in Brussels parlement en Brusselse regering. Het maakt een slagkrachtig beleid moeilijk.
Vraag blijft welke rol het FDF als stadspartij nog te spelen heeft in het Gewest, nu het zonder kartel nog maar goed is voor elf procent van de stemmen. Clerfayt doet er het zwijgen toe. Hij vindt wel dat discussies tussen de partijhoofdkwartieren niet mogen wegen op de lokale politiek. Dat de nationale partijen geen oekazes moeten uitvaardigen tegen lokale afdelingen, zoals in Schaarbeek, waar de MR nu apart opkomt onder druk van MR-voorzitter Charles Michel.

Ook het FDF is in datzelfde bedje ziek. Olivier Maingain eist dat kandidaten op een FDF-lijst de Franstalige burgemeesters in de Rand steunen. Clerfayt vindt dat een brug te ver: "De inzet in Schaarbeek is niet de Rand, het is de heropleving van de wijken." Dat pragmatisme steekt schril af tegen een Prinzipienreiter als Maingain. "Ik heb nooit gezegd dat ik zo radicaal ben als Maingain. Ik ben het vaak oneens met hem. Dat maakt deel uit van de interne partijdiscussie en zal zeker op tafel komen bij de hernieuwing van het voorzittersmandaat na de gemeenteraadsverkiezingen. Laten we zeggen dat de houding van Maingain binnen de partij zwaar ter discussie staat. Meer zeg ik er niet over."