Jessica kon gender laten aanpassen op identiteitskaart, maar niet haar voornaam

Jessica is een transgender vrouw van Roemeense afkomst. Ze liet het gender aanpassen op haar identiteitskaart, maar om haar voornaam aan te passen, moet Jessica naar Roemenië. Maar de kans dat haar geboorteland meewerkt is nihil.

"Het stelt me voor enorm veel problemen," zegt Jessica*. “Ik heb moeite met werk vinden doordat mijn naam niet is aangepast. Als ik aan de telefoon praat met een mogelijke werkgever, is alles in orde. Maar zodra ik mijn identiteitskaart met mannelijke voornaam laat zien, is het een no go,” zegt Jessica aan BX1 en dat bevestigt ze ook aan BRUZZ.

"Ik woon al tien jaar in België, toch sturen ze me naar Roemenië voor de naamswijziging," gaat ze verder. "Dat terwijl ze heel goed weten dat het een homo- en transfoob land is." Jessica vertrok om die redenen uit Roemenië zo’n tien jaar geleden. In 2021 verhuisde ze naar Etterbeek, een jaar later 2022 trouwde ze met een Belg.

In oktober 2022 werd de aanvraag voor een juridische geslachtwijziging goedgekeurd. Op Belgische identiteitsbewijs staat nu een 'F'. Tot zo ver geen problemen.

Maar nu blijkt dat geslachtswijziging en de naamswijzigingen niet op elkaar zijn afgestemd in de wet. Dat wil zeggen: alleen bepaalde groepen buitenlanders die in België verblijven – erkende vluchtelingen en staatlozen - kunnen hun naam laten wijzigen door de gemeente. De anderen moeten daarvoor terugkeren naar het land waarvan de persoon paspoorthouder is.

"De wet is onmogelijk," reageert Jessica. "Ik ben een vrouw, ik stel me voor als vrouw, maar als je naar mijn identiteitskaart kijkt, zie je mijn geboortenaam, Andrei. Soms zie ik mensen verbaasd kijken als ze mijn identiteitskaart zien, dan zeg ik snel dat het een typefout geslopen is in mijn voornaam. Als je je geslacht en handtekening kunt veranderen, waarom de naam op je ID-kaart dan niet? Het is absurd."

Deze inconsistentie in de wet werd een decennium geleden al opgemerkt door Laurens Guinee, vandaag advocaat bij advocatenkantoor Intolaw. In 2013 stelde hij vast dat buitenlandse transpersonen hun voornaam niet kunnen wijzigen. Hij stelde ook vast dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen buitenlanders die staan ingeschreven in het bevolkingsregister en buitenlanders ingeschreven in het vreemdelingenregisters.

'Niemand anders durft te praten'

Hoeveel mensen er zijn in de situatie van Jessica is moeilijk te schatten. Uit een recent rapport van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen blijkt bijna 600 mensen in 2022 hun officiële geslachtsvermelding hebben aangepast. In totaal zijn er 55.000 transgender personen in België, maar dat cijfer is mogelijk een onderschatting, omdat het alleen de officiële wijzigingen meetelt.

"Het is moeilijk te berekenen," zegt ook Jessica. "Er zijn mensen die het gewoon opgeven. En zelfs als er vijfduizend mensen zijn zoals ik, zal maar één procent getuigen. Stel dat mijn ouders niet op de hoogte zouden zijn, dan zou ik het ook niet durven zeggen." Het aandeel niet-Belgen van de Brusselse bevolking is dat 36,9 procent. De kans is groot dat Jessica niet de enige is in haar situatie.

Drie jaar wachten

Wat zijn Jessica's opties? Naar Roemenië gaan voor de naamswijziging, valt af. De tweede optie: afwachten tot ze officieel Belg is. Een vervelende bijkomstigheid: Jessica voldeed al aan de criteria om Belg te worden, maar kan geen beroep meer doen op de bewijzen van werk en studie. Het rijksregisternummer van 'Andrei' is verdwenen toen ze haar nieuwe rijksregisternummer kreeg.

Via het huwelijk Belg worden, kan nog wel. Dat zou een oplossing kunnen bieden. Jessica is nu ruim een jaar getrouwd. In juli 2025 kan ze de nationaliteitsaanvraag starten, dat duurt waarschijnlijk een jaar. In 2026 zou ze haar naam kunnen laten passen bij haar foto, handtekening en de 'F' van 'féminin'.