Opvangcrisis en mogelijke hongerstaking: opvolgster Mahdi krijgt geen inlooptijd

De gloednieuwe staatssecretaris voor Asiel en Migratie krijgt meteen heel wat op haar bord. Nicole de Moor (CD&V) zal met een oplossing moeten komen voor de prangende opvangcrisis, die al maandenlang voor chaos zorgt aan aanmeldcentrum Klein Kasteeltje. Daarvoor mikt ze op een noodopvangsite. Tegelijkertijd werkt de aanstelling van de Moor mogelijk een nieuwe hongerstaking in de hand.

Damage control, daar zal de kersverse staatssecretaris zich de komende weken op moeten focussen. Haar cv spreekt alvast in haar voordeel, maar de migratierealiteit oogt loodzwaar: de Moor wordt meteen geconfronteerd met een forse opvangcrisis die de Vivaldi-regering met steeds meer kopzorgen opzadelt. Heel wat vluchtelingen die daar recht op hebben, krijgen voorlopig geen opvangplek. Fedasil, dat de opvang van asielzoekers in goede banen moet leiden, werd dit jaar al meer dan 1.400 keer voor de rechtbank gesleept om via die weg een asielzoeker noodgedwongen richting opvangplaats te begeleiden.

De Anderlechtse mag donderdag dan ook al haar entrée maken in het kernkabinet dat rond de opvangproblematiek op poten is gezet. De gewezen kabinetschef van Mahdi zal er de bouw van een noodopvangcentrum voorstellen. Dagelijks slapen er immers nog tientallen vluchtelingen op straat aan de poorten van Klein Kasteeltje.

Snellere doorstroom

Aan aanmeldcentrum Klein Kasteeltje is het nijpende tekort aan opvangplaatsen al maandenlang zichtbaar. Vooral alleenstaande mannen staan er dag na dag te wachten in de hoop dat er een plek vrijkomt. “De meest kwetsbare asielzoekers, zoals gezinnen met minderjarigen, krijgen voorrang”, zegt Benoit Mansy van Fedasil. “Wie wacht op een plek, vindt soms onderdak in het daklozennetwerk of gaat logeren bij familie of vrienden. Maar er slapen ook tientallen mensen op straat. Dat is al maanden het geval.”

Min of meer een derde van de vluchtelingen die aan Klein Kasteeltje aankomt, heeft de Afghaanse nationaliteit. Door de klimaatsituatie en een nakende hongercrisis in Afrika zal het aantal mensen dat opdaagt aan Klein Kasteeltje bovendien enkel toenemen.

“Het probleem is dat er aan Klein Kasteeltje meer mensen aankomen dan vertrekken”, vervolgt Mansy. “Daarom zijn we vooral vragende partij voor een snellere doorstroom. Ondertussen blijven we nieuwe centra openen, maar daarmee gaan we er niet geraken.”

Noodopvang

Migratieonderzoeker Pascal Debruyne (Odisee) erkent de moeilijke situatie aan het Klein Kasteeltje. “De registratie moet ter plekke gebeuren maar tegelijkertijd moet er opvang voorzien worden. Daarbij zit je maandelijks met een 100-tal mensen die in een andere Europese lidstaat als asielzoeker geregistreerd zijn of erkenning hebben maar om goede redenen naar hier zijn gekomen – ook in andere landen slepen die procedures namelijk onredelijk lang aan, en mede daarom reizen mensen door. Die mensen mag je niet weigeren; elke aanvraag moet individueel onderzocht worden. Veel van hen krijgen geen opvang en dat is simpelweg onwettig.”

Voor Debruyne ligt een deel van de oplossing in noodopvang. “Je kan die mensen niet op straat laten. We hebben bij de vluchtelingen uit Oekraïne gezien hoe snel het kan gaan. Een nooddorp met mobiele woonunits met sociale, juridische en medische dienstverlening is het best denkbare, menswaardige alternatief.”

Hongerstaking

De Moor krijgt dus meteen te maken met een heikel migratiethema, maar daar heeft ze al ervaring mee – zij het achter de schermen. Als kabinetschef stond ze mee in het oog van de storm tijdens de hongerstaking in Brussel afgelopen zomer. De Moor gaf alvast aan dat ze de hongerstaking in de Begijnhofkerk en de VUB- en ULB-lokalen niet anders zou hebben aangepakt dan haar voorganger. Her en der wordt gefluisterd dat een nieuwe staatssecretaris mogelijk zal leiden tot een nieuwe hongerstaking.

“Bij gebrek aan een structureel antwoord op deze crisis zal die er wellicht komen”, reageert Debruyne. “Je zult toch een vorm van – en daar komt het woord – regularisatie moeten vinden. Een manier om mensen die hier niet wettelijk verblijven, maar bijvoorbeeld via arbeidsmigratiekanalen hier beland zijn, een zekere toekomstoriëntatie te geven.”

Debruyne haalt bijvoorbeeld de pilootprojecten aan die opgenomen zijn in het regeerakkoord. Die hebben als doel om om mensen zonder wettig verblijf in de humanitaire opvang van de eerste lijn “sneller en gerichter te begeleiden naar bestaande verblijfsprocedures of terugkeer”.

'Honderd cruciale dagen'

Organisaties 11.11.11, Vluchtelingenwerk Vlaanderen en LEVL – de opvolger van het vroegere minderhedenforum – hebben de Moor alvast opgeroepen om werk te maken van een gelijke behandeling van alle vluchtelingen.

Thomas Willekens, beleidsmedewerker bij Vluchtelingenwerk Vlaanderen, legt uit. “Aan Klein Kasteeltje wordt het opvangrecht dagelijks geschonden. Wat – gelukkig – kan voor Oekraïners, kan niet voor andere vluchtelingen. Een dak voorzien voor die mensen is nu prioriteit nummer één voor de Moor”, klinkt het.

“We stellen ons wel de vraag waar dat noodopvangcentrum nu plots vandaan komt”, vervolgt Willekens. “In ieder geval is het cruciaal dat er de nodige begeleiding wordt voorzien, zowel op het vlak van procedure als psychologische noden.” Onderzoek van de UGent toonde immers aan dat een vierde van alle asielzoekers in België ooit het slachtoffer was van verkrachting, vaak tijdens het verblijf in ons land.