Politiek analisten over uitspraken Rousseau: van 'verregaand' tot 'demagogie'

De uitspraken van Conner Rousseau genereren heel wat media-aandacht. Maar analisten betwijfelen of ze electorale winst zullen opleveren. Tegelijk wijzen ze op inhoudelijke fouten in z’n discours en de impact daarvan op z’n geloofwaardigheid. “Nu komt hij over als een man uit Sint-Niklaas die zich even uitspreekt over Brussel, maar niet veel kennis van zaken heeft."

"Als ik door Molenbeek rijd, voel ik me ook niet in België." Om die uitspraak in weekblad Humo, wat ook de titel van het artikel werd, is deze dinsdag veel te doen. Rousseau zelf kreeg onze redactie niet meer te pakken, maar volgens Vlaams parlementslid Hannelore Goeman (One.brussels-Vooruit) raakte de échte boodschap – dat talenkennis belangrijk is voor het samenleven en kinderopvang verplicht moet worden – zo ondergesneeuwd.

Dat het zinnetje erin staat, is volgens Goeman het gevolg van "de ongelooflijke parler vrai van Conner, gebaseerd op zijn ervaring dat als je in Molenbeek mensen aanspreekt in het Frans of Nederlands, ze je niet begrijpen."

Maar dat de boodschap ondergesneeuwd raakte, kon Rousseau wel verwachten, zegt politicoloog Dave Sinardet (VUB) "Het is een redelijk verregaande uitspraak, waarvan je op voorhand wel weet dat die veel reactie en kritiek zal opleveren. Dat dit de titel zou worden, moet je kunnen inschatten, zeker als je jezelf een sterke communicator vindt."

Volgens Sinardet kadert de 'flinkse' uitspraak in een lange reeks van pogingen om als sociaaldemocratische partij kiezers van extreemrechts terug te winnen. "Dat begon met Louis Tobback, die in 1998 al sprak over vluchtelingen die 'als meeuwen op een stort komen zitten', over John Crombez die asielaanvragen in Turkije wilde laten doorgaan, tot nu Rousseau, die zich rechtser wil positioneren op de thema's diversiteit en migratie."

De vraag is of die strategie werkt. Volgens Fouad Gandoul is het antwoord duidelijk neen. "Het origineel is altijd beter dan de kopie. Je gaat nooit vuiler worden dan het Vlaams Belang. Daarom dat ik ook de tweet van Sam Van Rooy (Vlaams Belang) gedeeld heb, waarin hij schrijft dat dit het Vlaams Belang groter gaat maken."

Volgens Gandoul zou Vooruit zich beter terugplooien op het authentiek socialistisch discours, wil het kiezers terughalen. "Door de lage scholingsgraad en armoede aan te pakken." Dat je in Molenbeek niet in het Frans zou terecht kunnen, spreekt hij overigens tegen. "Enkel de sans-papiers spreken geen Frans en die heb je in alle wijken. Maar door de vele Arabische en Berberse dialecten, is ook onder Maghrebijnse jongeren het Frans de voertaal."

Sinardet wijst dan weer op de spanningen die dergelijke uitspraken kunnen teweegbrengen binnen de socialistische partij. "Vooruit heeft ook een progressiever electoraat, voor wie dit soort boodschappen moeilijker ligt. Daarenboven ligt het ook ideologisch moeilijk want socialisme is au fond internationalistisch en open."

Van horen zeggen

Rousseau lijkt inderdaad niet de arbeiders aller landen te verenigen met deze uitspraak, maar integendeel een extra onderscheid te creëren. Daarbij valt nog een ander zinnetje in hetzelfde interview op: "In Brussel staan er door het lerarentekort mensen voor de klas die in het Arabisch lesgeven, omdat ze geen Frans spreken."

Navraag bij de woordvoerder van Rousseau leert dat dit gebaseerd is op één lang gesprek met iemand die in het Brusselse onderwijs actief is in meerdere scholen. "Die kan ons vanuit eerste lijn bevestigen dat leerkrachten regelmatig op enkele zinnen in het Arabisch moeten overschakelen wanneer ze bepaalde dingen niet uitgelegd krijgen," zegt de woordvoerder. Enkele zinnen dus, en niet 'in het Arabisch lesgeven', zoals het in het door Rousseau goedgekeurde interview staat. "Maar zo heeft Conner het bedoeld," aldus de woordvoerder.

"Dat vind ik heel zwak en gevaarlijk," zegt politicoloog Carl Devos (UGent). "Hearsay (van horen zeggen, red.) als bron gebruiken is dodelijk, en als hij dat in een weekblad vertolkt, krijgt dat veel gewicht. Als opiniemakend voorzitter moet je daar mee oppassen. Mijn dochter gaf ook les in Brussel en af en toe gooide ze daar ook een woordje in het Arabisch tussen om de verbinding groter te maken. Maar dat is nog iets anders dan in het Arabisch lesgeven omdat je elkaar in het Nederlands of Frans niet begrijpt."

Voor Gandoul is dit een kwalijke zaak. "Dit is de reden waarom ik zo kwaad ben," zegt hij, "want Rousseau baseert zijn mening op anekdotiek, op geruchten van mensen waarvan hij veronderstelt dat ze waarheidsgetrouw zijn. Terwijl je in zo'n gevallen iets nodig hebt om op terug te vallen, namelijk rapporten en onderzoek."

Vergissing

Rousseau maakt daarenboven ook nog eens een inhoudelijke fout door te zeggen dat de Vlaamse regering, ondanks die beperkte kennis van de landstalen in Brussel, de prijs van de taalcursussen verhoogt. Terwijl in realiteit die cursussen in Brussel, als onderdeel van inburgering, gratis blijven. "Dat is inderdaad gewoon niet juist," zegt Hannelore Goeman (One.brussels-Vooruit) die er mee voor zorgde dat inburgering in Brussel gratis bleef. "Dat moet worden rechtgezet."

Voor Devos is die 'materiële fout' niet helemaal onschadelijk, maar dan vooral voor Rousseau zelf. "Daar spreekt een gebrek aan dossierkennis uit. Als partijvoorzitter die een interview geeft aan een groot blad moet je je dossiers kennen en mag je niet zulke fouten maken. Want dan kom je over als die man uit Sint-Niklaas – die vaak in Nieuwpoort woont –, en zich even uitspreekt over Brussel, maar niet veel kennis van zaken heeft."

Fouad Gandoul gaat nog een stap verder. "Retoriek voeren gebaseerd op onwaarheden en halve waarheden, met de uitdrukkelijke bedoeling om daar electoraal voordeel uit te halen: zoiets heet demagogie. En dat op de kap van de Molenbekenaar, die nu de boodschap krijgt dat hij eigenlijk in de brousse woont, maar dat Rousseau hem gaat beschaven. Van een socialist verwacht ik meer voorbereiding, inhoud en consequentie."