Politiek over rellen in de Brabantwijk: 'Tijd voor sterk antwoord van justitie'

Na de manifestatie voor de overleden Ibrahima en de rellen die erop volgden, was de nationale politiek er snel bij om het geweld tegen de politie te veroordelen. In Brussel roept minister-president Rudi Vervoort op tot bestraffing. Ook Tennoods burgemeester Emir Kir bijt van zich af: "Onze politie heeft snel gehandeld. Ik verwacht een sterk antwoord van justitie."

"Onder geen enkel beding kunnen we aanvaarden wat er vandaag in Schaarbeek gebeurde." Federaal minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) reageerde woensdagavond streng op Twitter. "Relschoppers zullen niet vrijuit gaan."

Relschoppers hadden - in de nasleep van de manifestatie voor de overleden Ibrahima B. - stenen naar de politie gegooid en brand gesticht in twee politiekantoren. Intussen zijn al zeker 116 personen opgepakt. Ook federaal minister voor Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) zei 's avonds in het VRT-journaal al dat "zoiets absoluut niet door de beugel kan".

En Brussel? Minister-president Rudi Vervoort (PS) verkiest om het gerechtelijk onderzoek af te wachten. "Ik druk mijn medeleven uit voor familie en vrienden van Ibrahima. Het onderzoek loopt en ik hoop dat er snel duidelijkheid komt", zegt Vervoort donderdagmiddag aan BRUZZ. Het parket geeft voorlopig geen commentaar over het onderzoek. Ook over de relschoppers zelf is nog weinig geweten. Een taskforce moet hen helpen identificeren.

"Dat de mensen willen samenkomen om hun verdriet te kanaliseren is begrijpelijk. Geweld tegen politie en infrastructuur is echter onaanvaardbaar en moet bestraft worden. Het is jammer dat de boodschap verloren gaat door wat er gisteren is gebeurd", zegt Vervoort nog.

'Geen Brusselaars'

Volgens sommige oppositieleden had Vervoort, net als de lokale politiek, eerder moeten ingrijpen. "Die betoging had nooit toegelaten mogen worden. Is er op voorhand een degelijke risico-analyse gebeurd?", wil Brussels parlementslid Mathias Vanden Borre (N-VA) weten. "Zowel Brussel als de federale overheid hebben op voorhand niets gedaan om deze rellen te voorkomen", vindt hij. Burgemeester Emir Kir van Sint-Joost had toestemming gegeven voor een statische betoging met maximaal 100 personen. Het werden er uiteindelijk vijf keer zoveel. "Kir moet ter verantwoording geroepen worden", vindt Vanden Borre.

Eenzelfde kritiek kwam er al van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez. "Deze uitkomst was voorspelbaar, burgemeester Kir moet zich verantwoorden", zei hij woensdag via Twitter. De gebeurtenissen leggen bloot dat bepaalde Brusselse buurten in de steek worden gelaten, vindt Bouchez.

Het kabinet-Vervoort wil niet reageren op de vraag of de betoging er had mogen komen. Burgemeester Kir benadrukt dat er wel degelijk een risico-analyse is gebeurd voor de manifestatie, samen met de lokale politie. "Onze politiedienst heeft zelf een positief advies gegeven. Ik heb beslist om dat te volgen", zegt Kir. "Het is belangrijk dat we kunnen samenwerken met de familie en vrienden van Ibrahima. Hun kind is dood, we willen hen begeleiden met waardigheid en sereniteit." Om diezelfde reden had hij samen met de korpschef van de politiezone Brussel-Noord woensdag al een persoonlijk gesprek met de familie.

Kir benadrukt dat de manifestatie zelf kalm is verlopen. Volgens hem zijn de rellen nadien - tenminste deels - het werk van personen die niet bij de actie aanwezig waren. "Drie van de vier gerechtelijke arrestaties zijn geen Brusselaars", zegt de burgemeester. "Dat is zeer belangrijk: het zijn geen mensen die wij kennen. Ze komen niet uit Sint-Joost of uit Schaarbeek." Volgens Kir gaat het om één Fransman en twee andere personen die niet in Brussel wonen. "Dat wil zeggen dat het doel van de mensen die naar hier komen, is om bewust problemen te zaaien met de politie en de publieke orde te verstoren", zegt hij.

Alle ogen op justitie

Eerder dan een politiek antwoord op de feiten, pleit Kir voor een snelle reactie van het justitieapparaat. "Onze politiezone heeft snel gereageerd en meer dan 100 mensen opgepakt. Nu verwacht ik een sterk antwoord van justitie. Er mag geen straffeloosheid komen, dat zou ik niet aanvaarden of begrijpen."

Ook Schaarbeeks burgemeester Cécile Jodogne (Défi) zegt dat "heel weinig arrestanten uit de eigen politiezone komen". "Je ziet in het hele land, zelfs in de rest van de wereld, dat er vaak rellen ontstaan in de rand van andere betogingen", zegt Jodogne. "Ik denk helaas niet dat dit een probleem is dat eigen is aan onze zone, of aan Brussel. Het gaat erom dat sommige mensen bewust chaos willen zaaien, wat ook het thema van de betoging is. Ze maken er bijna een spel van."

Jodogne benadrukt net als Kir dat de lokale politiezone alle nodige preventiemaatregelen had genomen. Zo was er een interne ordedienst opgezet, samen met de organisatoren van de betoging. "Als je geweld tegen politiemensen wil voorkomen, vraagt dat veel bredere preventie. Zeker omdat de jongeren niet allemaal uit onze zone komen", zegt ze. Zij vindt dat de vertrouwensband tussen politie en burger in dit geval vooral afhangt van de werking van justitie. "Natuurlijk wil ik ook de waarheid weten over de dood van Ibrahima. Daarom moet justitie zo snel mogelijk antwoorden kunnen geven."

De uitspraak van federaal minister van Justitie Van Quickenborne lijkt een belofte op zo'n kordate reactie. Maar voorlopig geeft het parket nog geen enkele commentaar over de omstandigheden van Ibrahima's dood. Verschillende beweringen van de advocaat van de familie wil ze noch bevestigen noch ontkennen.

Vertrouwen herstellen

En dan was er nog een ander initiatief om het vertrouwen tussen de politie en burgers verder te verbeteren. In het najaar organiseerde de commissie Binnenlandse Zaken van het Brussels parlement een reeks hoorzittingen rond het onderwerp. Die leidden in december tot een resolutie, met concrete aanbevelingen voor de politiewerking. Heeft dat dan niets kunnen voorkomen?

"Dat is allemaal nog jong, maar we verwachten binnen enkele weken wel een nieuw Globaal Preventie- en Veiligheidsplan voor 2021-2024", zegt Brussels parlementslid Els Rochette (One.Brussels), die rapporteur was in die commissie. "Er is mij beloofd dat enkele van onze aanbevelingen daarin opgenomen gaan worden, zoals transparantie van het onderzoek en vormingen voor politiemensen om etnische profilering te voorkomen."

Voor alle duidelijkheid: er is op dit moment nog geen bewijs dat er sprake was van etnisch profileren bij de arrestatie van Ibrahima. N-VA-parlementslid Vanden Borre vindt overigens dat de aanbevelingen uit de parlementaire commissie "niet ver genoeg gingen" en de "grondoorzaken niet benoemden". "Het probleem van jeugdbendes die de straat claimen in Brussel werd nergens aangepakt", geeft hij als voorbeeld. Voor alle duidelijkheid: ook over de aanwezigheid van jeugdbendes bij de rellen van woensdag, bestaat voorlopig absoluut geen bewijs.

Rochette was zelf aanwezig bij de manifestatie en wil benadrukken dat de actie zelf "heel sereen" is verlopen. "Wat er daarna gebeurd is, komt volgens mij door een kwaadheid die veel dieper zit", zegt Rochette. "Het gaat om jongeren die boos zijn op de politie omwille van andere zaken, zoals dagelijkse controles, en die hierin een reden zagen om amok te maken. Kunnen we dat voorkomen? Ja, maar dan hadden we al een paar jaar geleden moeten beginnen, denk ik."

Vrijdag volgt een actualiteitsdebat in de plenaire sessie van het Brussels parlement.