Politieke druk op MIVB neemt toe

De MIVB beleeft haar vierde stakingsdag. Tachtig procent van de buschauffeurs en veertig procent van de trambestuurders werkte dinsdag niet. De politieke druk op de MIVB-directie om bijkomende veiligheidsmaatregelen te nemen wordt steeds groter.

Maandag gaan de scholen terug open. Dat is voor het openbaar vervoer een forse uitdaging. Heel veel scholieren in Brussel nemen tram, bus of metro naar school. Ook het economisch leven komt terug op gang. Nu de MIVB al vier dagen met spontane stakingen te maken heeft, riskeert Brussel af te stevenen op een grote verkeerschaos.

Officieel mag het geen staking heten. De chauffeurs, vooral van bussen, maar ook van de trams, beroepen zich op een individueel recht om niet te gaan werken als de veiligheid op het werk niet gegarandeerd is.

Veiligheidsmaatregelen vervallen

Tijdens de lockdown waren er quota per voertuig en zitjes werden afgeplakt zodat de spreiding van het aantal reizigers gegarandeerd kon worden. Die maatregelen zijn sinds maandag vervallen. Een reden voor de chauffeurs om niet meer aan de slag te gaan.

De MIVB dreigt de werkonwillige chauffeurs voor de arbeidsrechter te brengen. Er is immers een getekend akkoord met de vakbonden over de veiligheidsmaatregelen tijdens de exit uit de lockdown. Zo worden de bestuurscabines afgeschermd, zijn er geen tickets meer te koop op de tram en bus en worden de voertuigen na elke wissel gedesinfecteerd. Er is wel geen verplichte social distancing op het net, omdat mondmaskers verplicht zijn. En er zijn geen quota per voertuig, bij TEC en De Lijn zijn die er wel.

De MIVB beroept zich daarvoor op de beslissing op de Nationale Veiligheidsraad. Die vraagt om de sociale afstand op het openbaar vervoer zo veel mogelijk te respecteren, maar van een verplicht afstandhouden is geen sprake. “Er is het besef dat dit op een tram of bus niet mogelijk is,” zegt woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad Yves Stevens. “Het is een pragmatische beslissing.” Om besmettingen te voorkomen zijn mondmaskers verplicht.

Viroloog Marc Van Ranst kan zich in die beslissing vinden. Hij zei gisteren bij BRUZZ dat de kans op besmettingen op het openbaar vervoer minimaal is als iedereen een mondmasker draagt. Hij gaat er ook van uit dat de reizigers niet schouder aan schouder op de tram, metro of bus zullen gaan staan.

Dat is ook de houding van de MIVB in deze exit uit de lockdown. De openbare vervoersmaatschappij raadt aan om zo veel mogelijk de spits mijden en het gezond verstand gebruiken. Dat is vandaag het beeld dat overheerst op het MIVB-net. De maatregelen worden goed gerespecteerd en de bussen en trams zitten zelden overvol. Vraag is natuurlijk of dat de komende weken nog zo zal zijn. Dat is ook voor de MIVB een vraagteken.

Uit een (beperkte) benchmark van de UITP, de mondiale koepel van openbare vervoersmaatschappijen, blijkt ook dat in de rest van de wereld de meeste steden kiezen voor verplichte mondmaskers maar dat ze geen quota opleggen op het openbaar vervoer. De reden? Het is haast onmogelijk om een stedelijk openbaar vervoer performant te laten rijden met de anderhalvemeter-regel in de voertuigen. Het betekent dat de rijtuigen maar tot 20 procent gevuld kunnen worden. Er zou dus enorme uitbreiding van het openbaar vervoer moeten komen om tot de normale vervoerscapaciteit te komen.

Politieke druk vanuit de zijlijn

Maar die argumenten kunnen de chauffeurs niet overtuigen. Zij vragen bijkomende garanties op een veilige werkomgeving, en krijgen nu ook opvallende steun uit politieke hoek. Bijvoorbeeld bij one.brussels-SP.A. Fouad Ahidar: “Ik krijg veel reacties vanuit het personeel van de MIVB. Ze begrijpen niet dat sociale afstand in het hele land verplicht is, zelfs op het strand, maar niet op het net van de MIVB. En eerlijk gezegd kan ik dat begrijpen. Waar is de logica?”

Ahidar voorspelt ook moeilijkheden in verband met de mondmaskerplicht. “We kunnen toch van de chauffeurs niet vragen om gendarme te gaan spelen? Vergeet niet dat jongeren vanaf twaalf dat masker moeten dragen. Die zijn niet altijd zo gedisciplineerd. En als er een conflict uitbreekt op een tram, hoe moeten de chauffeurs daarop reageren?”

Bij de PS was er ook nog Lotfi Mostefa, de vicevoorzitter van de MIVB en gemeenteraadslid in Anderlecht, die openlijk zijn steun uitsprak voor de MIVB-buschauffeurs. Ook hij vindt dat er bijkomende veiligheidsmaatregelen moeten komen. Veiligheid moet voorgaan op rendement en een beperkt aantal reizigers per voertuig kan daarbij de oplossing zijn, zo zei hij aan de RTBF.

Regering blijft zwijgen

Dat is een stevige steen in de kikkerpoel, want de meerderheidspartijen hebben afgesproken om geen olie op het vuur te gooien in dit brandend sociaal conflict. Het is duidelijk dat de PS hiermee, vanuit de zijlijn, de druk opvoert op de MIVB-directie om gehoor te geven aan de verzuchtingen van de bus- en tramchauffeurs. Nieuw is dat niet. Ridouane Chahid (PS), nu interim-burgemeester van Evere, gebruikte als vicevoorzitter van de raad van bestuur van de MIVB meermaals zijn mandaat om de MIVB-directie de les te spellen. Als een soort van hondenfluitje met een forse uitspraak waarna de PS sussend de zaak toedekt. Dat lijkt ook hier het geval: de PS is niet van plan om Lotfi Mostefa terecht te wijzen. “Mostefa doet toch niet meer dan vragen om het sociaal overleg verder te zetten,” klinkt het bij de PS. “en goed te luisteren naar de basis.”

De Brusselse regering, aandeelhouder van de MIVB, doet er momenteel het zwijgen toe. Ze wil vooral het sociaal overleg zijn kansen geven. Maar lang kan een reactie niet meer uitbijven. Volgende week zal minister van mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) sowieso moeten antwoorden in het parlement. CDH, One.Brussels en MR hebben al tal van interpellaties aangekondigd.

'Geen tweede golf'

Wie ongetwijfeld garen spint bij de onvrede van de bus- en tramchauffeurs is de PTB-PVDA. Bij monde van Youssef Handichi, zelf ex-buschauffeur van de MIVB en parlemenstlid voor PTB, is er een alternatief plan voor de MIVB voorgesteld.

Handichi stelt voor om het aantal reizigers op een bus tot 24 te beperken en 44 op een tram. In een metrostel zouden dan maar 130 reizigers kunnen zitten. “Natuurlijk is dit mogelijk,” zegt parlementslid en collega Jan Busselen (PVDA). “De verplichting om geen social distancing in te voeren op metro, tram of bus, is er alleen maar gekomen onder druk van de werkgevers, van VBO en Voka. Het is inderdaad belangrijk dat de economie terug opstart, maar de veiligheid van chauffeurs en reizigers is dat evenzeer.”

De partij verwijst naar een studie van het respectabele National Bureau of Economic Research die aantoont dat het coronavirus zich als een razend vuurtje heeft verspreid op het openbaar vervoer in New York. “We willen toch geen tweede golf,” zegt Busselen.

Spierballengerol

In de achtergrond van het conflict speelt ook een syndicaal verhaal waar BRUZZ in januari, net voor de lockdown, al over schreef. Er is een leegloop bij de socialistische overheidsvakbond ACOD na aanhoudende conflicten tussen de permanente vertegenwoordigers, die onderhandelen met de directie, en de syndicale délégués, die dichter bij de basis staan.

Zeker is dat de vakbond een groot deel van de leden niet in de hand heeft. Sommigen wijzen de PVDA met de vinger als aanstoker van het sociaal conflict. Die partij heeft zelf dat beeld gecreeërd met een foto van Youssef Handichi tussen de protesterende buschauffeurs.

“Wat we nu zien is spierballengerol van de PVDA,” zegt een bron binnen de MIVB, “om sterker te staan tijdens de sociale verkiezingen in het najaar.” Maar Busselen noemt die aantijgingen larie. “Denk je nu echt dat we als partij duizenden chauffeurs kunnen manipuleren? Ze hebben er zelf voor gekozen om niet te werken.”