Vijf Brusselaars met Congolese roots over de spijt van Koning Filip

Een echte sorry is het niet, maar Koning Filips brief met spijtbetuigingen aan de Congolese president wordt door veel Belgo-Congolezen wel positief onthaald. Dat vertellen vijf Brusselaars met Congolese roots aan BRUZZ. Al is het voor hen ook vooral wachten op politieke acties. "Wanneer wordt Congo weer een prioriteit?"

Een brief van Koning Filip aan de Congolese president Félix Tshisekedi zorgde dinsdagochtend voor een verrassing op de krantenpagina's, maar zeker bij heel wat Congolese Brusselaars. Koning Filip sprak in die brief zijn spijt uit over de Belgische wandaden in Congo. Daarmee is hij de eerste Belgische vorst die zich openlijk veroordelend uitspreekt over het koloniale verleden, maar is dat ook genoeg? Vijf Congolese Brusselaars vertellen aan BRUZZ wat zij ervan verwachten.

Mireille-Tsheudi Robert: ‘Kleine stap voor ons, grote stap voor het Koningshuis’

Mireille-Tsheudi Robert is voorzitster van de Afro-Belgische feministische beweging Bamko-Cram vzw. Ze werkt als onderzoekster aan de Université Catholique de Louvain rond diversiteit en gender.

“Ik was verrast met de brief, in de goede zin. Al is het belangrijk om te zeggen dat spijt absoluut niet hetzelfde betekent als excuses. Wij verwachten nog altijd excuses voor het koloniale verleden en voor de invloed daarvan op racisme vandaag. En we verwachten ook concrete acties om de Congolezen in België te waarderen en hen te integreren op de arbeidsmarkt.

“Ik denk dat het Paleis nog geen excuses heeft geuit omdat ze schrik hebben om langs de kassa te passeren. Wij willen compensaties en reparaties, voor alles wat er ons is aangedaan. Dat kan financieel zijn, maar evengoed symbolisch door terug te geven wat is weg geroofd. Niet enkel het koningshuis zou moeten betalen, want de Belgische regering heeft hen destijds geld geleend om de kolonisatie te financieren.

“De spijt van de koning is dus kleine stap voor ons, maar ik weet dat het een grote stap is voor het koningshuis. Zij zijn voordien altijd heel stil en immobiel geweest. Het moet een begin zijn, want als het hier stopt, is het niet interessant voor ons. We vragen al zo lang acties rond dekolonisatie dat een paar gedenkstenen hier en daar maar kleinigheden zijn voor ons. Er is veel belangrijker werk te doen, zoals de diploma’s van Congolezen erkennen en het standbeeld van Leopold II in een museum plaatsen. De volgende stap moet van de regering komen.”

Pierre Kompany: 'Leve de Koning'

Pierre Kompany is burgemeester van Ganshoren en vader van Rode Duivel Vincent Kompany.

"Ik wil dat er warmte en vrede is tussen het Belgische en Congolese volk. Als de Koning dan een stap vooruitzet, wil ik niet alle woorden beginnen analyseren. Ik ga niet mee in een polemiek stappen over het juridisch verschil tussen 'spijt' en 'excuses'. Het gaat hier over menselijkheid. Het belangrijkste is dat we vooruitgaan en dat we onderling nog beter kunnen samenleven."

Primrose Ntumba: 'Bewustzijn over racisme'

Primrose Ntumba is parlementair medewerker voor one.brussels-SP.A, werkte in het verleden voor het AfricaMuseum en zet zich in voor dekolonisering.

"Dit is een verzoenende boodschap. Het toont zijn en onze goede intenties jegens Congo. Wat ik vooral positief vind, is dat hij de link legt tussen wat er vandaag gebeurt met de standbeelden, de rellen, de verontwaardiging en het koloniale verleden en de Belgische verantwoordelijkheid. Hij noemt het niet bij naam, maar het gaat er duidelijk over. De brief getuigt van zijn bewustzijn over het politieke debat rond racisme, dat vandaag leeft.

"Uiteraard zijn we er nog niet. Er is veel meer nodig dan louter excuses voor de Congolezen en de Congolese gemeenschap in België. Maar excuses zijn ook belangrijk, het is een eerste stap. Hopelijk gaan we in de toekomst ook kunnen praten over restituties en reparaties, dan hebben we echt iets bereikt."

Bertin Mampaka Mankamba: ‘Maak Congo opnieuw prioriteit'

Bertin Mampaka is Brussels parlementslid voor CDH en noemt zichzelf “de bekendste Congolees in Brussel” omdat hij al twintig jaar in de politiek zit.

“Koning Filip erkent het lijden van de mensen, wat zeer menselijk is om te kunnen doen, en hij schrijft uit naam van zijn familie. De koning is zeker gegroeid voor mij. Al weten we niet of dat veel invloed zal hebben op de Belgische politiek, of op de relaties tussen België en Congo.

“Als Congolees in België voel ik me niet enkel gediscrimineerd, maar vaak afgekeurd. We zitten bijvoorbeeld met vier Congolezen in het Brussels parlement, maar toch komen we amper aan bod in de media. Wij hebben het gevoel dat Belgen, zelfs als zij racisme willen aankaarten, nog eerder een zwarte Haïtiaan of Senegalees aan het woord gaan laten dan een Congolees. Het is alsof ze niets met Congo te maken hebben. Dat is jammer. Congo is niet zomaar eender welk land, het is een deel van de Belgische geschiedenis.

“België bestaat 190 jaar en daarvan is er 85 jaar een gezamenlijke geschiedenis met Congo geweest. De brief is een goede herinnering daarvan aan alle media, politici, wetenschappers, kaderleden. Je moet je eigen geschiedenis kennen, want die is niet nieuw.

“Mijn hoop is dat Congo opnieuw de prioritaire partner wordt van België. Brussel is een enorm belangrijke diplomatieke stad, dus het zou al een grote opening zijn om de Congolese cultuur en wetenschap hier in de verf te zetten op het wereldtoneel. Financiële compensaties zijn misschien een moeilijke vraag, maar je kan wel beslissen om het grootste deel van het Belgische ontwikkelingsbudget aan Congo te besteden. Dat zorgt voor correcte en snelle resultaten. Het zou een prioriteit moeten zijn, ongeacht of de Congolese president België beledigt."

Gia Abrassart: ‘Gemiste kans’

Gia Abrassart is journaliste en activiste rond de dekolonisatie van cultuur. Ze richtte Café Congo op, een organisatie die de Belgo-Congolese geschiedenis vanuit een artistieke hoek bekijkt.

“De brief is een eerste, symbolische stap. Geen enkele andere vorst ging hem daarin voor. Maar het zijn voor alle duidelijkheid geen excuses, hij praat niet over een reparatie. Dat is een gemiste kans. Nog maar enkele dagen geleden hebben vijf vrouwen van half-Congolese afkomst België aangeklaagd voor humanitaire misdaden (de vrouwen waren ontvoerd door een katholieke missie en na de onafhankelijkheid in de steek gelaten, red.). Ook dat was een historisch moment.

“Het lijkt me een strategische brief. Door excuses te weigeren, hoeft het Koningshuis de schuld nog niet te erkennen. Met excuses zou een stap gezet kunnen worden naar een financiële reparatie, en dat was natuurlijk niet de bedoeling. Wat Koning Filip wel doet, is toenadering zoeken om de economische banden met Congo weer aan te halen. Het is nodig om elk woord in de brief te analyseren, want het lijken nu wittebroodsweken om een nieuwe uitbuiting te starten.

“Wat Congo en de Congolese gemeenschap echt nodig hebben, is een open debat over dekolonisatie. Dat houdt in dat we nadenken over hoe het geweld gecompenseerd moet worden, over hoe we de musea kunnen herstellen en over reisvisa die bijvoorbeeld een vrij verkeer van kunstenaars mogelijk maken. Kortom, over andere, nieuwe vormen van samenwerking.”