Welzijn is toe aan inhaalbeweging

De Vlaamse Gemeenschap investeert sinds jaar en dag voluit in cultuur en heel veel in onderwijs, al mag het natuurlijk altijd meer. Welzijn heeft echter een historische achterstand. Wordt die de komende vijf jaar ingehaald?

Welzijn is verspreid over de Vlaamse en de Franse Gemeenschap: over de Vlaamse en de Franse Gemeenschapscommissie en de tweetalige Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC). Voor de gebruiker niet evident om zijn weg te vinden. Of toch wel? Brigitte De Pauw (CD&V), fractievoorzitter in het Brussels parlement en OCMW-voorzitter in Jette: “Wij blijven resoluut kiezen voor samenwerking met Vlaanderen, dat is de beste manier voor een zorgaanbod in eigen taal. Zonder afbreuk te doen aan de vragen van anderstaligen, uiteraard.” Dat verschillende overheden welzijn en zorg aanbieden, moet voor CD&V tot meerwaarde leiden.

Met de zesde staatshervorming die de komende vijf jaar heel concreet wordt, zal de druk er zeker zijn om de ‘tweetalige’ Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie – die tegen 2020 ook de kinderbijslag moet beheren – zoveel mogelijk middelen toe te kennen. En dat in tegenstelling tot de voorbije kwarteeuw: de Franstaligen investeerden liever in de Franse Gemeenschapscommissie dan in de GGC. Maar dat zou dus kunnen veranderen.

Ook de Brusselse OCMW’s vrezen dat de GGC bevoegdheden en geld naar zich toe zal trekken. Jean-Luc Vanraes (Open VLD), OCMW-voozitter in Ukkel en oud-minister: “De wet van 1976 geeft de OCMW’s heel wat bevoegdheden: sociaal, opleiding, armoede en jeugdcoördinatie. In Vlaanderen is de OCMW-voorzitter ook schepen van Sociale Zaken. Dat de OCMW’s op hun strepen staan nu de GGC meer bevoegdheden en middelen krijgt, is dan ook niet verwonderlijk. De GGC heeft nu maar 1 tot 2 procent van de middelen die de negentien OCMW’s samen hebben. De impact van de GGC op de OCMW’s is dan ook veel kleiner dan die van de gewestregering op de gemeenten. Met de overheveling krijgt de GGC als voornaamste bevoegdheid het uitbetalen van het kindergeld. Wat de tweetalige bejaardentehuizen betreft, verandert er de komende tien jaar niet zo veel. Er is 100 miljoen euro uitgetrokken om de rusthuizen te laten voldoen aan de federale normen.”

De gemiddelde leeftijd in de rusthuizen is vandaag 88 jaar. Mensen gaan pas naar het rusthuis als ze niet meer zelfredzaam zijn, maar dat zorgt voor nieuwe problemen. Vanraes: “Privéverplegers verlaten meer en meer de stad omdat door de files hun werk niet meer rendabel is. Thuiszorg gaat in de toekomst per wijk moeten worden georganiseerd. Daarvoor is overleg nodig tussen mutualiteiten, geneesheren en thuisverzorgdiensten.”

Groen pleit voor bejaardenzorg op maat van de wijk. Elke Van den Brandt: “Eerst en vooral moeten er voldoende bejaardenvoorzieningen en rusthuizen komen. Een stad moet ook voor haar ouderen kunnen zorgen. Onder druk van de demografische boom is de voorbije vijf jaar alle aandacht naar de vergroening gegaan, de volgende vijf jaar kan dat niet langer. Maar er moeten niet alleen nieuwe homes en dagverblijven komen, het moet ook allemaal efficiënter.”

Ook CD&V wil meer aandacht voor ambulante zorgen, begeleiding en zorg aan huis. CD&V schuift in haar programma de zorg voor dementerende ouderen naar voor. Brigitte De Pauw: “De verschillende overheden moeten zich achter een dementieplan scharen, het zijn immers niet alleen welzijnsinitiatieven die in aanraking komen met dementerenden. OCMW en politie moeten gesensibiliseerd worden.”

Veiligheid
Is Open VLD hevig gekant tegen superstructuren – de PS wou een koepel boven de openbare rusthuizen naar analogie met de ziekenhuizen, maar dat ziet Open VLD niet zitten – dan kiest SP.A resoluut voor één OCMW. Roex: “Een eengemaakt OCMW kan de noden veel beter in kaart brengen en iedere noodlijdende beter helpen. Het kan niet langer dat mensen hun plaats in de sociale economie verliezen omdat ze naar een andere gemeente verhuizen. Of dat sommige OCMW’s wel en andere niet tussenkomen bij dringende medische hulp.” SP.A pleit voor voorzieningen dicht bij de ouderen: sociale loketten van het OCMW, wijkgezondheidscentra, buurthuizen en lokale dienstencentra. Roex: “Er moet veel meer worden geïnvesteerd in flexibele woonvormen zoals kangoeroewonen. Om het tekort aan serviceflats in te dijken moeten ouderen hun eigendom in pand kunnen geven aan het gewest ter verwerving van een serviceflat.”

N-VA pleit voor meer veiligheid en betere voetpaden. Lieven De Rouck: “In de strijd tegen de vereenzaming moeten de senioren een rijk gevuld leven kunnen leiden in een veilige, comfortabele woonomgeving. Ouderen moeten zo lang mogelijk in hun eigen huis of buurt blijven wonen. De Vlaamse woonzorgvoorzieningen zoals de lokale dienstencentra, de dagverzorgingscentra en socio-culturele faciliteiten moeten fors uitgebreid worden.”

Vlaams Belang vraagt meer aandacht voor veiligheid en het isolement waarin senioren verkeren: “Het afschaffen van de cultuurwaardebon door het VGC-college was in dat opzicht een stap in de verkeerde richting.” Ook wil de partij dat gebouwen en infrastructuur toegankelijker worden voor ouderen.

Volgens de Barcelonanorm moet er tegen 2020 een plaats in de crèches zijn voor één op de twee kinderen tussen 0 en 3 jaar. Vlaanderen wil het echter beter doen en wil de norm al in 2016 bereiken. Vandaag zijn er in Brussel 6.700 Nederlandstalige plaatsen erkend, maar een aantal is de facto Franstalig. Omdat een deel de komende drie jaar overstapt naar de Franstalige ONE, moeten er volgens Roex vierduizend extra plaatsen gecreëerd worden. Dat staat in schril contrast met de cijfers van de voorbije tien jaar: volgens minister Brigitte Grouwels plus 832 plaatsen, cijfers over de voorbije vijf jaar zijn er nog niet. Er zijn 350 gesubsidieerde plaatsen bij gekomen, waaronder wel onthaalmoeders die van statuut zijn veranderd. De discussie woedt of crèches er moeten zijn voor werkende mensen of voor alle kinderen.

Wat willen de verschillende partijen?

Open VLD: “Er moeten betere vergoedingen komen voor zelfstandige crèches, ook moeten de onthaalmoeders een beter statuut krijgen. De Vlaamse en de Franse Gemeenschap zijn nog aan het onderhandelen over gemeenschappelijke normen voor de crèches, we moeten opletten dat we de lat niet te hoog leggen. In Brussel is de grond duur, een pand optrekken eveneens. Crèches moeten werkzoekenden – ook alleenstaanden – helpen om uit werken te gaan. Het motto luidt: Wij zorgen voor de crèche, dan moet jij ook gaan werken.”

CD&V: “Ons speerpunt is een leer- en groeitraject van nul tot achttien jaar. CD&V lanceert hiervoor een nieuw begrip: kidibool, dat is een brede school waarin de kinderopvang en de buitenschoolse opvang zoveel mogelijk in de woonbuurt wordt aangeboden. Zorg en onderwijs worden geïntegreerd tot educare en een doorgaande lijn. Omdat er ook consultatiebureaus in ondergebracht worden, is de brede school ook een ontmoetingsruimte voor jonge ouders en groeien ze uit tot familiecentra. Ook kleuterscholen maken er deel van uit. Binnen de kansengroepen en de niet-voorrangsgroepen wordt voorrang gegeven aan kinderen die gebruik maken van Nederlandstalige kinderopvang.”

N-VA: “Er moet voldoende, betaalbare en flexibele kinderopvang zijn voor jonge ouders, ook voor alleenstaande ouders en mensen die geen nine-to-five-job hebben. Kinderopvang moet mensen toelaten te werken of werk te zoeken. Vlaamse Gemeenschap en Vlaamse Gemeenschapscommissie moeten werk maken van bijkomende plaatsen in de hoofdstedelijke kinderopvang.”

Groen: “Het Vlaams decreet legt zelfstandige onthaalmoeders veel te veel regeltjes op die contraproductief werken. Een voorbeeld: de onthaalmoeder moet de dag voordien het menu uithangen. Groen vindt crèches niet alleen belangrijk voor werkende ouders, maar voor alle kindjes. Kindjes die vanaf één jaar naar de crèche gaan hebben veel betere schoolresultaten. Er moeten niet alleen klassieke crèches zijn, maar ook crèches die ouders toelaten om een korte periode – bijvoorbeeld een tijdelijke baan – te overbruggen. Er moet een centraal aanmeldpunt komen voor crèches, zoals dat voor scholen het geval is. De grootste tekorten doen zich voor in de armste wijken, al kennen we geen wijken waar een overschot is.”

SP.A: “De volgende vijf jaar geven we prioriteit aan de uitbouw van betaalbare crèches in wijken waar de nood het hoogst is. In Brussel is er te weinig betaalbare kinderopvang: slechts 40 procent hanteert inkomensgerelateerde tarieven, in Vlaanderen is dat 60 procent. Traditionele opvang tussen 9 en 5 volstaat echter niet, er is behoefte aan occasionele en flexibele kinderopvang overdag en ‘s nachts. De Vlaamse Gemeenschapscommissie is het best geplaatst om het middenveld en non-profit aan te sporen om initiatief te nemen.”

Vlaams Belang: “Financiële ondersteuning voor de thuisblijvende ouder is het middel bij uitstek om het gebrek aan opvang te verhelpen. Grote bedrijven moeten makkelijker crèches kunnen inrichten. In Nederlandstalige crèches moet het Nederlands altijd de voertaal zijn, dat is een eerste opstap naar een succesvolle carrière in het Nederlandstalig onderwijs.”