250 vluchtelingen straks op straat: 'Moeten wel in stations slapen'

Komende maandag gaat het winteropvangcentrum van Samusocial in Haren, niet ver van Bordet, als eerste dicht. Maar in het centrum verblijven vooral vluchtelingen, die eerder al uit de Brusselse stations en vaak ook uit de ‘Jungle’ van Calais moesten opkrassen. ‘Waar moeten we naartoe? We kunnen niet anders dan terugkeren naar de stations.’

In zeven talen staat het op een briefje geschreven aan de ingang: ‘Het centrum sluit de 27/03’. Een grapjas heeft van de 3 in de Franse zin een 8 gemaakt. Maar het tijdelijke opvangcentrum voor mannen sluit wel degelijk maandag de deuren, bij het einde van het Winterplan.

Hoewel het centrum bedoeld is voor daklozen, zijn het grootste deel van de bewoners vluchtelingen die hier terechtkwamen nadat ze in januari werden opgepikt in de stations Brussel-Zuid en Brussel-Noord. Ze komen vooral uit Afrika: uit (Zuid-)Soedan, Eritrea en Ethiopië, maar er zijn ook Syriërs, Afghanen, Marokkanen, Tunesiërs en Egyptenaren bij. Een bejaarde Marokkaanse man met staar in de ogen toont ons bevend zijn identiteitspapieren - of we niet kunnen helpen?

Ze begrijpen er niets van dat ze alweer moeten inpakken. “We zijn toch dakloos? Ze kwamen ons in het station ronselen, beloofden ons een warme slaapplek en voldoende eten hier”, zegt Mohamed (33) uit Noord-Soedan, extravert en goed in Engels, die zich al snel opwerpt als de onofficiële woordvoerder van de groep. “Dat is ook zo, en we zijn de Belgische overheid dankbaar. Maar waarom moeten we dan plots weg? Waar gaan we binnenkort slapen? Waar kunnen we terecht?”

Asiel aanvragen willen ze niet – de meesten willen nog altijd naar het Verenigd Koninkrijk. “Er zijn er hier die asiel aangevraagd hebben, en die zitten hier na twee jaar nog altijd, zonder nieuws”, zegt Mohamed. Volgens bepaalde bronnen zitten in het opvangcentrum ook een paar mensensmokkelaars.

'Oorlog en chaos'
Vaker nog vrezen ze, zoals de EU-regels bepalen, teruggestuurd te worden naar het eerste EU-land dat hen registreerde. “In Frankrijk zetten ze je eenmaal afgewezen meteen terug op een vliegtuig richting Soedan, in Nederland ook. Het is een land waar de mensenrechten voortdurend geschonden worden, er is niets dan honger, oorlog en chaos. We willen niet terug naar de dictator.”

“We willen twee dingen vragen”, zegt Mohamed. “Of we hier alsjeblief nog een maand langer kunnen blijven, tot die winter hier voorbij is. Het is echt vreselijk om in dat weer op straat te moeten slapen. En verder willen we niet gedeporteerd worden, we willen nooit meer terug.”

Na de mensensmokkelaars, de duizenden kilometers en de talloze grensovergangen blijft de ultieme droom overeind. Een Soedanees die voor ingenieur heeft gestudeerd: “We willen naar Groot-Brittannië, omdat we daar kunnen werken. Na een negatief advies in Noorwegen moest ik vanuit Duitsland weer terug naar Noorwegen. In Europa word je eindeloos heen en weer gestuurd. Maar mocht een ander land ons toch willen ontvangen, is dat ook prima.”

'Ik heb gestudeerd'
Zoals het er nu uitziet, zeggen de mannen, zien ze geen andere oplossing dan terug te gaan naar de Brusselse stations. “We weten dat dat er niet proper uitziet”, zegt Mohamed. “Maar zeg me, wat kunnen we anders?”

Ze overwegen ‘vreedzaam protest’ maandag, maar zijn na hun ervaringen in de thuislanden als de dood voor de politie.

Zelf trok Mohamed door Noord-Soedan naar Libië om daar de Middellandse Zee over te steken. “In Italië nemen ze met geweld je vingerafdrukken en dwingen ze je binnen de week het land te verlaten. Dus trok ik verder, naar België. Ik wil gewoon werken. Ik heb gestudeerd, ik ben arts. En als jullie mijn diploma niet erkennen, wil ik verder studeren als dat nodig is.”