Brussel herdenkt slachtoffers van aanslagen: 'Liefde komt voor alles'

In heel Brussel vonden verschillende herdenkingsmomenten plaats voor de slachtoffers van de aanslagen in de luchthaven van Zaventem en in metrostation Maalbeek op 22 maart 2016, precies zeven jaar geleden. Op beide locaties van de aanslagen werd een minuut stilte gehouden. Ook op het gemeenteplein van Molenbeek en op het De Brouckèreplein werden de tragische gebeurtenissen herdacht. "Het herdenkingsmoment is vandaag nog meer bijzonder omdat het proces aan de gang is," klinkt het bij de herdenkingen.

14 uur: Vredescirkel op De Brouckèreplein

Rond 14 uur werd op het De Brouckèreplein een ‘levend vredesmonument’ gemaakt: ‘A Cirlce A Day’. Enkele mensen kwamen samen in een cirkel op het plein om in stilte de tragische gebeurtenissen van 22 maart 2016 te herdenken.

Er zijn korte gedichten in cirkelvorm op het plein gemarkeerd. De stille samenkomst is een initiatief van de organisaties We have the choice, Hummus, V-Europe en kunstenares Alexandra Jacquet.

We have the Choice is een vzw die is opgericht door Kristin Verellen die haar partner verloor bij de aanslagen. De vzw organiseert al 6 jaar cirkelrituelen, waarbij menselijke verbinding centraal staan.

9.34 uur: Minuut stilte aan metrostation Maalbeek

Aan het herdenkingsmonument voor de aanslagen aan de uitgang van de metro verzamelden woensdag slachtoffers en nabestaanden van de aanslag, net als vertegenwoordigers van slachtofferverenigingen Life4Brussels en V-Europe, de Brusselse ministers Elke Van den Brandt en Bernard Clerfayt, de CEO van MIVB Brieuc De Meeûs, de procureur des konings van het parket Halle-Vilvoorde Ine Van Wymersch en vertegenwoordigers van de Brusselse politie.

Een bandje las de voornamen voor van de zestien dodelijke slachtoffers van de aanslag in Maalbeek: My Atlegrim (30), Aline Bastin (29), Yves Cibuabua Ciyombo (27), Mélanie Defize (29), David Dixon (51), Sabrina Esmael Fazal (24), Raghavendran Ganeshan (30), Léopold Hecht (20), Loubna Lafquiri (34), Gilles Laurent (46), Marie Lecaille (68), Janina Panasewicz (60), Patricia Rizzo (48), Johan Van Steen (58) en Lauriane Visart De Bocarmé (27). Daarna volgde een minuut stilte. Het metrostation bleef geopend, maar de metro's reden een minuut lang niet door het station.

9.30 uur: Herdenking Loubna Lafquiri in Molenbeek

Ook in de Brusselse gemeente Sint-Jans-Molenbeek zijn de slachtoffers van de aanslagen herdacht. Mohamed El Bachiri, de echtgenoot van slachtoffer van Maalbeek Loubna Lafquiri, riep op om de liefde te laten primeren.

De plechtigheid begon om 09.30 uur op het Gemeenteplein voor de "Vlam van de hoop", een beeldhouwwerk van de Molenbeekse artiest Moustapha Zoufri voor de slachtoffers van de aanslagen. Burgemeester Catherine Moureaux en de leden van het schepencollege trokken vervolgens naar het herdenkingsmonument dat de gemeente in 2019 plaatste voor Loubna Lafquiri, de 34-jarige Molenbeekse die stierf bij de aanslag in Maalbeek.

Een honderdtal leerlingen van de gemeente brachten een hommage aan de slachtoffers, met liederen en gedichten en legden bloemen neer bij het monument. Mohamed El Bachiri, de echtgenoot van Loubna, woonde de ceremonie bij met zijn familie. Hij nam kort het woord en drukte zijn hoop uit dat de herdenking de boodschap van zijn vrouw zal vereeuwigen, dat "liefde voor alles komt".

Hij riep ook op tot solidariteit en vrede. "We kunnen enkel maar samen buitengewone dingen opbouwen." Ook burgemeester Catherine Moureaux riep op tot meer solidariteit. Ze riep de aanwezigen op om "ons verlangen naar tolerantie, het leven en het licht te laten zegevieren". "De beproeving van 22 maart heeft ons allemaal gekwetst, en moet ook ons allemaal sterker maken", voegde ze nog toe. De herdenking is dit jaar extra speciaal, omdat het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 aan de gang is.

De moeder en zus van Loubna Lafquiri kwamen er maandag getuigen. "Het feit dat de getuigenissen van de slachtoffers nog meer zichtbaar zijn, maakt onze herdenking nog concreter", aldus Moureaux.

De gemeente Molenbeek was na de aanslagen van Parijs en Brussel erg gestigmatiseerd en heeft hard moeten strijden tegen vooroordelen. "Wat we vooral hebben gedaan, is werken rond onze sterktes, met name de jeugd, de creativiteit, onze culturele voedingsbodem, de vereniging", aldus Moureaux. "Mensen begrijpen nu ook beter hoe Molenbeek echt is. De media die in het begin een erg binair en stout beeld van de gemeente toonden, komen daar op terug en beginnen te begrijpen wat de voedingsbodem voor de aanslagen is."

Volgens de burgemeester is België geen uitzondering, wat de opkomst van het radicalisme in andere landen bewijst. "Het klopt dat onze jongeren nog leven met het stigma van wat er is gebeurd. Het is nog steeds een gevecht om een job te vinden, om te worden erkend als een volwaardig mens."

08.08 uur: Ingetogen herdenkingsmoment op Brussels Airport

Ook in Brussels Airport, waar op 22 maart 2016 om iets voor 08.00 uur bij twee explosies zestien mensen omkwamen, werd woensdagochtend een minuut stilte gehouden en aan het herdenkingsmonument voor de aanslagen nabij de Schumanrotonde vond om 10.30 een herdenking plaats voor alle slachtoffers. Naast de 32 doden raakten ook honderden mensen gewond bij de aanslagen, zowel fysiek als mentaal. Velen van hen zijn zeven jaar later hun leven nog aan het heropbouwen.

Bij het herdenkingsmonument aan de Schumanrotonde zei premier De Croo na afloop aan de pers dat de slachtoffers van aanslagen nooit vergeten mogen worden en dat ze de steun moeten krijgen die ze verdienen. Nochtans is er ook veel kritiek van slachtoffers op de aanpak van de staat. "Zeven jaar geleden waren we als land niet voorbereid, maar vandaag staan we verder dan toen. Hopelijk maken we nooit meer een aanslag mee, maar we zijn nu beter voorbereid. Dat momenteel het proces over de aanslagen plaatsvindt maakt de herdenking vandaag extra symbolisch, maar los daarvan zullen we de slachtoffers altijd blijven herinneren."

"Herdenking is ieder jaar pijnlijk"

Slachtoffer Philippe Vandenberghe, die op Brussels Airport was op 22 maart 2016, noemde het herdenkingsmoment zoals elk jaar pijnlijk. Dat het proces nu bezig is, maakt voor hem niet veel verschil, al benadrukt hij wel dat voor veel slachtoffers de strijd nog niet gestreden is.

"Er zijn slachtoffers die nog altijd niet gedekt zijn door de verzekeringen, voor hen gaat de strijd voort." Over het terreurproces is Vandenberghe positief: de voorzitter is erg efficiënt, er wordt veel duidelijkheid geschept en het betekent voor de slachtoffers veel om te kunnen getuigen.

"Bijna alle slachtoffers hebben er uitgedrukt dat wat gebeurd is onvergeeflijk is", zegt Vandenberghe nog. "We verwachten exemplarische straffen in overeenstemming met de feiten."

Ook CEO van de MIVB Brieuc De Meeûs vraagt gerechtigheid. "Het herdenkingsmoment is vandaag nog meer bijzonder omdat het proces aan de gang is. Het dramatische verhaal komt meer dan de andere jaren aan de oppervlakte", zei hij. "De aanslagen zitten in ons bloed, in onze genen en we gaan ze nooit vergeten."

De MIVB is burgerlijke partij in het proces en voor de CEO is het vooral belangrijk dat erkend wordt "dat er iets dramatisch gebeurd is binnen haar infrastructuur en dat gerechtigheid geschiedt voor zij die lijden".