'Afkickkamp' voor verslaafde gamers: 'We demoniseren gamen niet'

Behalve klassieke genotsmiddelen zoals tabak, alcohol en drugs, wordt nu ook de impact van gamen en sociale media bekeken. Het blijft allesbehalve ‘onschuldig’ en is zeker niet zomaar een spelletje of wat amusement. Wie online gamet met vrienden, raakt in de ban van een engagement. Gamen met vrienden ‘all over the world’ zorgt ervoor dat ook ‘s nachts wordt gespeeld, wat tot slaaptekort kan leiden. En dat geeft dan weer vermoeidheid en concentratiestoornissen overdag en op school. Nog een stap verder zijn zwakkere schoolprestaties, spijbelen en zelfs afhaken.

Omdat tieners binnen blijven om te gamen of om actief te zijn op sociale media, zijn er minder straatongevallen, zegt de advocaat van de duivel.
Steven Van der Auwera: Het ligt in de lijn van wat ouders in Brussel, niet enkel Turkse of Marokkaanse families, al te kennen gaven. Gamen in de thuissfeer geeft hen een geruststellend gevoel. Jongeren zouden dan minder op straat hangen.

De straat staat voor veel gevaar: verkeersongevallen en verleidingen om met slechte vrienden op te trekken of bij de hangjongeren te gaan horen. Dan liever thuis houden, luidt de reactie. Dezelfde ouders vroegen wel of er iets ‘anders’ dan gamen bestaat om dat geruststellende gevoel te bestendigen.Er is dus nood aan andere activiteiten. Anderzijds wordt bevestigd dat gamen en continu met sociale media bezig zijn, het leven van de jongeren en het gezinsleven verarmt. Als dat gebruik de overhand neemt, leidt het al eens snel tot spanningen in huis.

Kunnen ouders hun gamers in huis niet bijsturen?
Van der Auwera: Vaak geven ouders aan dat hun jongeren in de ‘emotie’ van het gamen blijven zitten. Ze raken geprikkeld of worden agressief, als het spel verstoord wordt of als er grenzen - zoals tijdslimieten - worden opgelegd. Het concept gamen wordt dan duidelijk problematisch binnen de sociale verhoudingen in een gezin en voor de jongere zelf die voortdurend met de virtuele wereld bezig is.

Kinderen met een autismespectrumstoornis blijken zich te nestelen in gamen.
Van der Auwera: We geven toe dat gamen ook positieve effecten heeft, zoals structuur bieden en een vertrouwde leefwereld creëren. Maar de ogenschijnlijk positieve gameverslaving kan verworden tot iets negatiefs en nefaste gevolgen krijgen. Het is vaak een samenloop van situaties die aanleiding geeft tot ‘vluchten’ in gamen en sociale media, waarbij je moet rekening houden met wie de gamer is, welke games hij of zij speelt en in welke context de gamer leeft.

Risicogroepen zijn zeker ook kinderen met ADAD (ADHD, met aandachtsstoornissen ...), verlegen kinderen en jongeren die met een moeilijk situatie worden geconfronteerd, zoals pesten of de echtscheiding van hun ouders. Samen vormen ze een grote groep van potentiële gamers. Ze isoleren zich extreem in hun kamer om ‘gerust’ te zijn. Maar die ‘veilige context’ opzoeken is net slecht. Kinderen van ouders die scheiden, hebben het gevoel alleen voor het probleem te staan, zeker bij conflicten in huis.

Veel onderzoek in eigen land is er nog niet gevoerd. Gedragsverslaving zoals gokken - al opgenomen als ‘verslaving’ - werd al onderzocht in het academisch ziekenhuis Saint-Luc (UCL), in de afdeling jongerenpsychiatrie. Saint-Luc beschouwt gamen zelfs al als een zware stoornis die in een ziekenhuiskader opgevolgd kan worden. Wij van het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg willen eerder een ambulant kader aanbieden en de laagdrempeligheid van alternatieven voor vrijetijdsbesteding in de verf zetten. Vandaar ons eerste Rebootkamp, waarin groepsdynamica, zelf(her)ontdekking, en andere creatieve activiteiten aandacht krijgen.

Waar haalden jullie de mosterd voor dit nieuw soort rebootkamp?
Vandevelde: Het Centrum voor alcohol en drugproblemen Limburg (CAD) begon voor het eerst met een gelijkaardig zomerkamp in 2017. Wij doen het buitenshuis met overnachting, voor vijf tot tien Nederlandstalige jongeren van vijftien jaar tot achttien jaar. Het is de bedoeling hen te prikkelen voor offline activiteiten.

'Reboot' staat voor jezelf heropstarten en anders ordenen, als een computer waar je andere files voor aanmaakt. Het is dus geen therapiekamp. Stoppen met gamen is helemaal niet ons doel, wel het problematische van overdadig ‘gevangen’ zitten in het virtuele counteren.

Door jongeren met dezelfde ervaringen samen te zetten, halen we ze uit hun isolement. Want uiteindelijk denken ze alleen nog goed te zijn in gamen, en denken ze zelfs niets anders meer te kunnen. Door sociale contacten te leggen en aan te tonen dat ook andere zaken leuk zijn, geven we hun probleem een plaats. We motiveren hen uit hun gamezone te treden, naar een andere ‘goesting’.

Wanneer wordt gamen geen spelgedrag maar problematisch?
Van der Auwera: Iedereen kan verslaafd raken, al treft de gameverslaving voornamelijk jongeren. Zodra het duidelijk een impact op je leven heeft, mag er een alarm afgaan. Richtlijnen meegeven aan ouders over wat zinvol is binnen de gezinsstructuur, kan een eerste stap zijn.

Er zich vanaf maken door tijdslimieten op te leggen - maximaal een uur per dag gamen of op sociale media actief zijn bijvoorbeeld - blijkt een totaal verkeerde optie. Het kan alleen maar tot nog meer frustraties of onbegrip leiden. Je wordt als speler verantwoordelijk gemaakt om door te spelen met je teamgenoten, omdat je ‘onmisbaar’ bent als figuur om het spel uit te spelen.

Een zinvollere aanpak kan zijn om te overleggen welke dagen meer of minder gegamed kan worden of wanneer de pauzes worden ingelast. Tijd nemen om samen te eten of tijd vrijmaken om buiten te gaan, tussen twee sessies van gamen in.

Eén ding staat vast: ga gamen niet demoniseren. Voor een groot aantal jongeren stopt het gamen trouwens na de pubertijd. Rond zeventien/achttien jaar verslapt de interesse wegens andere verplichtingen, nieuwe interesses, studies of werk. Ook daar mag naar uitgekeken worden.