All1 wil dat alleenwoners niet langer gestraft worden

All1 wil de belangen van alleenwoners verdedigen. Ze zijn met steeds meer, en ze krijgen het steeds moeilijker. “De overheid mag alleenwoners niet straffen, de overheid moet zich neutraal opstellen tegenover de samenlevingsvorm,“ zegt oprichtster én Open VLD-parlementslid Carla Dejonghe. En nog: “Nergens in de 34 OESO-lidstaten ziet een alleenstaande zo weinig van zijn brutoloon op zijn bankrekening verschijnen.”

Alleenstaande dertigers waren vroeger ofwel zielepoten die niet van straat geraakten, ofwel flierefluiters. Van dat stigma zijn ze nu verlost. De tijden en de zeden zijn veranderd. Zeker in de stad. De handel past zich ondertussen aan, de wetgever slechts schoorvoetend. Nochtans bestaat de meerderheid van de Brusselse huishoudens uit één persoon. Van hippe twintigers tot hoogbejaarde dames en heren. Wij namen de temperatuur op in het Brussel van de eenling. Tussen hedonisme en eenzaamheid.

Als volksvertegenwoordiger pleit Dejonghe al langer dan vandaag voor de ‘alleenwoonreflex’ waarbij de wetgever nieuwe regelgeving aftoetst aan de gevolgen voor alleenwoners. Na een enquête in 2013 onder 500 alleenwoners, Nederlandstaligen en Franstaligen, om de noden van alleenwoners te kennen, kreeg Dejonghe de verwachte media-aandacht – in heel België bestaat één huishouden op drie uit één persoon, in Brussel en andere grote steden zelfs één op twee – en werd aan haar mouw getrokken om een partij voor alleenstaanden op te richten.

Dejonghe: “Maar de aandacht voor alleenwoners moet een aandachtspunt zijn voor alle partijen, vind ik. Een belangenvereniging is stukken interessanter. Daarom heb ik een jaar geleden een groep ervaringsdeskundigen bijeengebracht en dat heeft geleid tot de oprichting van All1. In de algemene vergadering zetelen tien mannen en vrouwen met uiteenlopende alleenwoonprofielen – het gaat dus niet alleen over alleenstaanden – waaronder enkele oudere alleenwoners, alleenstaande ouders, alleenwoners met een LAT-relatie en dies meer.”

Wonen in een stadsgewest als Brussel is duur voor iedere modale verdiener, en dat geldt des te meer voor alleenwoners. Maar niet alleen de huur is peperduur, ook water en elektriciteit kosten verhoudingsgewijs meer. Dejonghe: “Verlichting die brandt, een kookfornuis of oven die in gebruik is en een vaatwasser die draait hebben dezelfde energiekost ongeacht het aantal personen dat ervan gebruik maakt.”

Maar er is niet alleen de kost, er zijn ook de belastingen. In Brussel bijvoorbeeld betaalt een alleenwoner evenveel gewesttaks - 89 euro - als een gezin met zes kinderen. Die taks wordt vanaf 2016 afgeschaft.

Fiscaal specialist Michel Maus zei onlangs dat uit alle onderzoeken van de OESO blijkt dat de alleenstaande zonder kinderen de fiscale paria is op het vlak van arbeidsfiscaliteit. Maus maakt deel uit van de groep specialisten die uw partijgenoot en minister van Financiën Guy Vanhengel (Open VLD) adviseren over de fiscale hervorming.
Dejonghe: “De Belgische alleenstaande met een gemiddeld loon en zonder kinderen stond in 2014 55,6 procent van zijn loon af voor sociale bijdragen en belastingen. Het OESO-gemiddelde is 36 procent. Ter vergelijking: tweeverdieners met twee kinderen staan 41,8 procent af aan de staat, een koppel zonder kinderen 48,1 procent. Ook die cijfers liggen hoger dan het OESO-gemiddelde.”
“De benadeling is er in vele domeinen. Ik ken twee alleenstaande meisjes, de ene is doof, de andere gehandicapt. Ze zouden graag samen een appartement huren omdat de huurprijzen voor alleenstaanden veel te hoog zijn, maar als ze dat doen, dan verliezen beiden een deel van hun uitkering. Ook huurcontracten voor singles die een huis of appartement willen delen zijn niet aan de maatschappelijke realiteit aangepast: drie werkende jongeren die samen een appartement delen vormen financieel geen probleem. Tot er een van de drie met zijn lief gaat samenwonen en de andere twee voor de huur opdraaien. Er is veel wetgevend werk aan de winkel.”

Belastingplichtigen met kinderen krijgen een hogere belastingvrije som dan mensen zonder kinderen. Waarom geen verhoging van de belastingvrije som voor alleenwoners ?
Dejonghe: “Tot de vroege jaren 2000 kreeg een alleenstaande een hogere belastingvrije som ter compensatie van de kleinere financiële draagkracht. Het Grondwettelijk Hof heeft toen geoordeeld dat dit niet correct was, vanaf 2005 wordt hetzelfde belastingvrije voordeel toegekend aan alle belastingplichtigen, ook al om tegen te gaan dat feitelijk samenwonenden minder belastingen betaalden dan gehuwden. Om conform de grondwet te handelen, moet de belastingvrije som voor alle belastingplichtigen verhoogd worden.”

De afschaffing van de woonbonus heeft voor de nodige commotie gezorgd. Die zou alleen in het voordeel zijn van alleenstaanden die een lening voor tien jaar aangaan.
Dejonghe: “De woonbonus, de fiscale aftrek voor de eigen woning, benadeelde alleenwoners ten opzichte van koppels. De woonbonus wordt per persoon toegewezen in plaats van per pand. Nochtans zijn de woningprijzen voor iedereen dezelfde en hebben koppels het veel gemakkelijker om een lening te krijgen bij de bank. De woonbonus maakt het kopers, of het alleenstaanden of koppels zijn, ook niet gemakkelijker om een pand te kopen. De Brusselse regering heeft ervoor gekozen om de woonbonus te vervangen door een verhoogd abattement, een korting op de registratierechten bij de aankoop van de enige woning. Een onmiddellijke besparing van 22.000 euro, ongeacht het aantal kopers.”
“Een eigen woning is voor alleenwoners de beste vorm van pensioensparen. Gepensioneerden die eigenaar zijn moeten toch beduidend minder van hun inkomen aan wonen spenderen dan huurders. Zelfs als eigenaar is het voor heel wat bejaarden moeilijk om rond te komen. Omdat ze bang zijn dat hun huis verkocht wordt, durven ze geen hulp te vragen aan het OCMW.”

U verdedigt de belangen van de alleenstaanden over heel België, maar in Vlaanderen heft uw partijgenote Annemie Turtelboom een elektriciteitstaks die voor alleenwoners even hoog is als voor grote gezinnen en zelfs bedrijven.
Dejonghe: “We zijn bij minister Turtelboom ontvangen en ze is absoluut niet blij met de maatregel, maar ze heeft ons uitgelegd dat deze erfenis uit het verleden moest weggewerkt worden om erger te voorkomen. Van de verschillende scenario’s was dit het minst erge. De Vlaamse regering kon het zich bijvoorbeeld niet veroorloven dat bedrijven omwille van de taks zouden vertrekken.“

Een belangenvereniging gaat over geld, maar niet alleen over geld. Wat is de grootste zorg van alleenwoners?
Dejonghe: “Alleenwoners zonder kinderen maken zich vaak zorgen over de toekomst, de vraag wie voor hen zal zorgen als ze hulpbehoevend worden houdt hen erg bezig. In Nederland kan een kennis zorgverlof opnemen voor een alleenwoner. In België kan dat nu niet. Waarom zou een metekind of nichtje geen zorgverlof mogen nemen? Ook hier moet dat kunnen.”