Armoede-organisatie Poverello: ‘Een grote spaarpot is niet verboden’

Armoede-organisatie Poverello staat in het oog van de storm. Ondanks een fors spaarboekje en stevige vastgoedportefeuille moeten lokale afdelingen zich behelpen. De vrijwilligers waarop de organisatie draait vragen om transparantie.

Sober, dat is het minste wat je kunt zeggen van de voorgevel van het Poverello-restaurant in de Spaarzaamheidstraat in de Marollen. De betonnen gevel, voor de helft in grijs-bruin geschilderd, heeft alleen een opening voor een deur en kleine brievenbus. Wanneer je die deuropening instapt is er rechts een raampje waarachter vrijwilliger André Janssens de namen van iedereen die binnenkomt noteert.

Hij heet ons welkom en nodigt ons uit in zijn hokje, waar hij uitgebreid de werking van de katholieke vzw in Brussel uit de doeken doet. In de locaties in de Huidevettersstraat, Fonsnylaan en hier in de Spaarzaamheidstraat overnachten in totaal zo’n 50 mannen. Ze betalen daar 300 tot 450 euro per maand voor en verblijven er meestal langere tijd. Poverello biedt hen een adres waarop ze zich kunnen inschrijven om hun leefloon te kunnen ontvangen. Buiten Brussel zijn er nog tien vestigingen in Vlaanderen en twee in Wallonië.

Voor de coronacrisis kwamen er naast die vaste overnachters dagelijks nog zo’n 100 mannen langs om voor een euro een maaltijd te nuttigen. “Nu kunnen we dat niet meer organiseren,” zegt Janssens. “We zouden aan dezelfde regels als restaurants moeten voldoen.” Er zou dus met coronapas gewerkt moeten worden. Terwijl we praten, moet Janssens twee mannen teleurstellen: omdat ze hier niet overnachten, kunnen ze dus ook geen maaltijd krijgen.

Chalets, appartementen en maneges

Dat de doelgroep van Poverello ondanks hun armoedestatuut toch moet betalen voor hun verblijf of eten, heeft een symbolische waarde, volgens de organisatie. "Wij geven uit principe niets gratis weg,” zegt directeur Johan Van Eetvelde aan Knack. “Het gaat om menselijke waardigheid en respect. De euro die mensen betalen voor een maaltijd is symbolisch. Het leidt tot de juiste verhouding tussen de vrijwilliger en de gast.”

Want geld heeft Poverello genoeg, blijkt uit onderzoek van Knack, Le Vif en de RTBF. Op de balans zou zo’n 14 miljoen euro (voornamelijk afkomstig van giften) staan, en de vastgoedportefeuille zou zo’n 50 miljoen euro waard zijn. Daaronder kerken, chalets, bossen, akkers, weiden, maneges en appartementen. Wat een organisatie als Poverello daarmee moet, is onduidelijk.

In Knack hekelen de vrijwilligers uit de filialen in Kortrijk en Leuven het gebrek aan transparantie over de fondsen en de plannen daarmee. Een ex-vrijwilliger uit Brussel laat aan BRUZZ weten dat vrijwilligers “paternalistisch behandeld werden.” Hij informeerde in het verleden ook naar de grote spaarpot, maar kreeg daarop een ontwijkend antwoord. “Bijkomend bleek dat Poverello geen lid is van de VEF (vereniging voor ethiek in de fondsenwerving), noch van filantropie.be, een databank die detailinfo geeft over beleid, financiële resultaten en activiteiten van social profitorganisaties en ondernemingen. Het gros van de vzw’s van België vind je daar - maar niet Poverello.”

'We zijn te klein'

Poverello zelf stelt in een reactie aan BRUZZ dat het niet verboden is om een grote spaarpot te hebben. “Ja, we beschikken over een mooie spaarpot,” zegt Daniel De Keyser, lid van de raad van bestuur van Poverello. “Maar dat is niet fout. Het verandert ook niets aan wat we willen doen naar behoeftigen: we onthouden hen geen zaken. Ons doel is niet om armoede uit de wereld te helpen, daarvoor zijn we te klein. En we kunnen ook niet zomaar geld gaan uitdelen.”

Wat Poverello dan wel van plan is met al dat geld en vastgoed, kan De Keyser ook nu niet zeggen. “Misschien, en dan spreek ik op persoonlijke titel, dat uit deze situatie iets voortvloeit, maar ik kan dat niet met zekerheid zeggen. Of we zullen onze werking afbouwen, of juist andere dingen gaan doen.” In Brussel valt in ieder geval te horen dat het gebouw in de Huidevetterstraat op termijn gerenoveerd zal worden. Er moet nog een aannemer gezocht worden, maar de plannen zijn concreet.

'Nu niet'

Volgens Knack haken vrijwilligers af door het gebrek aan transparantie in de organisatie. Janssens stelt dat in Brussel vooral corona tot een afname van het aantal vrijwilligers heeft geleid: “Omdat we door het wegvallen van de maaltijden ook veel minder mensen nodig hadden.” De Keyser: “Sommige vrijwilligers zijn afgehaakt, ja, maar dat waren mensen die het niet eens waren met de manier van werken van Poverello. Zij wilden het groter zien, maar we zijn een organisatie die zijn beperkingen heeft. Al ons werk wordt gedaan door vrijwilligers, maar als een vrijwilliger niet komt opdagen, dan is die er niet. We moeten uiteindelijk wel die maaltijden kunnen verstrekken en onze beloftes waarmaken.”

Zou het niet beter zijn om gewoon transparant te zijn over de plannen met het vele geld en vastgoed, als die er al zijn? Vrijwilliger Janssens knikt. Ook De Keyser is het daarmee eens. “Maar het is nu niet het moment. Misschien in de toekomst.”