Bevolkingstrends (4): Marokkanen naar de rand

Marokkaanse immigranten verruilen typische aankomstgemeenten als Sint-Joost-ten-Node, Schaarbeek en Sint-Gillis voor het noordwesten van Brussel, of nog de rand. Ook Turken volgen die trend, zij het in mindere mate. Oost-Europeanen uit onder meer Roemenië en Bulgarije nemen de fakkel van hen over.

Tien jaar komen en gaan in één grafiek. Het demografische verhaal van Sint-Joost-ten-Node, de kleinste gemeente van Brussel en ook jongste van heel België, is hetzelfde als dat van een aantal andere Brusselse gemeenten: Marokkaanse en Turkse immigranten uit de zogenaamde eerste kroon rond de Vijfhoek trekken steeds meer naar het noordwesten van het Gewest, of nog de rand in Vilvoorde bijvoorbeeld.

Verkassen Marokkanen uit Sint-Joost en Schaarbeek en ook Molenbeek en Sint-Gillis, dan neemt hun aantal recht evenredig toe in Ganshoren, Jette en Sint-Agatha-Berchem. Het is één van de meest opvallende demografische evoluties van de voorbije tien jaar in Brusselse gemeenten.

Tussen 2005 en 2015 is de Marokkaanse en Turkse – buitenlandse - bevolking van Sint-Joost gestaag afgenomen. Ze zijn geleidelijk aan vervangen door Roemenen en Bulgaren, gevolgd door Fransen, Polen, Grieken en Italianen.

(Lees verder onder de grafiek)

Magneet voor gelukzoekers
Sint-Joost is één van de Brusselse gemeenten met het grootste aantal buitenlandse bewoners (42 procent in 2015). De arme gemeente is traditioneel een magneet voor migranten en allerlei gelukzoekers, die worden aangetrokken door onder meer de lage huurprijzen. "Eens ze het iets beter hebben, trekken ze vaak naar andere gemeenten, op zoek naar een eigen huis en betere levenskwaliteit", poneert sociaal geografe Sarah Luyten van het Brussels Observatorium voor Gezondheid en Welzijn. Precies om die reden is Sint-Joost één van de gemeenten met het grootste beloop in Brussel.

Belangrijke kanttekening: een deel van die Marokkanen en Turken die ogenschijnlijk zijn verhuisd uit Sint-Joost en Schaarbeek, zijn allicht Belg geworden. Ze zijn beslist niet allemaal met de noorderzon vertrokken, wel integendeel: meer dan Europese nieuwkomers hebben Marokkanen gebruik gemaakt van de snel-Belgwet uit 2000. Ook al omdat EU-burgers er minder baat bij hebben zich te naturaliseren.

“De Marokkaanse migratie is ook veel ouder, dus veel van de jongere generaties hebben uiteraard al de Belgische nationaliteit”, zegt demograaf Benjamin Wayens van het Brussels Studies Institute.

“Maar de toename van Marokkanen in het noordwesten van Brussel is wel degelijk te verklaren door interne migratie vanuit de arme sikkel”, bevestigt sociaal geografe Sarah Luyten.

(Lees verder onder de grafiek)

Café con leche
Ook Molenbeek ziet de Marokkaanse bevolking afnemen, terwijl Spanjaarden talrijker worden. Of toch niet? “Een deel van die Spanjaarden zijn eigenlijk Marokkaanse migranten met de Spaanse nationaliteit, een mogelijk significante groep”, zegt historicus Hans Vandecandelaere, auteur van het boek In Molenbeek (2015).

“Dat maakt dat je bij het bestellen van je koffie op het gemeenteplein in Molenbeek wel eens con leche moet zeggen, of men verstaat je niet. De Spaanse economische crisis heeft die stroom vanuit Spanje vanaf 2008 aanzienlijk gevoed. Onder de Spaanse Marokkanen zitten zowel legalen als sans-papiers. Marokkanen zijn helemaal geen monolithische groep.”