Bouwmeester Bastin: ‘Stilaan weten ze me te wonen’

De kwatongen hadden het mis. Na één jaar noeste arbeid is het vertrouwen tussen de Brusselse Bouwmeester Olivier Bastin en de Brusselse regering flink gegroeid. Bastins bevoegdheden worden beter afgelijnd, en worden – ‘enfin’ – uitgebreid naar de gemeenten en naar privéprojecten.

M et de nieuwe Opdrachtenbrief tot 2014 van de Brusselse regering heeft het vijfkoppige team van de bMa (een afkorting die staat voor bouwMeester/Maître architecte) een werkkader. De partners zijn gedefinieerd. De bouwheren die verplicht een beroep op de bMa moeten doen, weten wat hen te doen staat. Ook de professionele vaklui en het grote publiek (bewonerscomités en verenigingen) weten de bMa te vinden. En gemeenten en de privésector krijgen, als ze dat zelf willen, advies en ondersteuning van de bMa.

Brussels minister-president Charles Picqué (PS) is in zijn nopjes met het steunpunt bMa bij de administratie. Hij ziet de kerntaak 'kwaliteitsbewaking over openbare bouwprojecten' niet als een luxe, maar als een ontwikkelingsplan voor de internationale toekomst van de stad. "Brussel moet een stedenbouwkundige identiteit krijgen," stelde hij maandag. "De ogen van de overheid moeten gericht zijn op de beginfase van elk project, maar wel in alle discretie. De communicatie wordt dus gedoseerd."

Toch eerst even polsen naar de werksfeer...

In de wandelgangen wordt gefluisterd dat de Bouwmeester en de minister-president een relatie hebben die louter gebaseerd is op wederzijds respect. Lijkt me stijf-diplomatisch en weinig ondernemend, of heb ik het mis?

Olivier Bastin: "Misschien voelt mijn entourage 'respect' aan als iets afstandelijks. Dat is het níét. Ik voel veeleer een haat-liefdesrelatie, wat dus nog straffer is(grinnikt) en toch beter. Voor mij is dit de normale verhouding onder zakenpartners. We verschillen soms sterk van mening, maar soms zitten we ook volledig op dezelfde lijn. Een jaar geleden hadden de openbare overheden een erg diffuus beeld van mijn missie. Iedereen was op zijn hoede voor mijn 'onbekende' aanpak. Na mijn oriëntatienota van eind juni(het basisdocument voor de recentere Opdrachtenbrief, JMB) groeide het vertrouwen enorm. Het heeft geleid tot een forse ondersteuning vanuit de ministeriële kabinetten."

Voelt u zich gehandboeid?

Bastin: "Helemaal niet, al ervaar ik wel moeilijkheden. De problemen zijn te wijten aan het verschil in cultuur bij de gesprekspartners. De manier waarop ze vele jaren lang hebben gewerkt, heeft tot gewoontes geleid die als storend ervaren kunnen worden. Op politiek vlak daarentegen is er geen enkele spanning. Ik voel me zelfs heel erg op mijn gemak. De eerste opdracht van de bMa was gelinkt aan de bouwopdrachten van de gewestelijke overheden. Dankzij de kwaliteit van het geleverde werk is er nu het vertrouwen om ook met de gemeenten te werken."

Is de wind dan gekeerd, dat gemeenten meer inspraak of advies van het Gewest op hun 'grondgebied' aanvaarden?

Bastin: "Er is nog weinig ervaring, maar ik krijg nu toch al vragen van Anderlecht, Molenbeek, Brussel-Stad. De bMa heeft dossiers in overweging van Vorst en Schaarbeek. En Watermaal-Bosvoorde bleek onlangs ook zeer geïnteresseerd. Die gemeente vroeg de bMa voor al haar diensten, van stedenbouw tot onderhoud van de publieke ruimten, een toelichting te komen geven over onze opdracht. Er was interesse om samen te werken op het vlak van parken, zonder Leefmilieu Brussel (BIM) voor het hoofd te stoten. En snel werd zelfs een verband gelegd met een toekomstig bouwproject van de Grondregie(die overheidseigendommen beheert, JMB). We gaan hen helpen met de zuiver technische uitwerking van de procedure, en met de 'kern' van het project. Het draagt bij tot de slaagkansen van het project - en dat is nog heel wat anders dan betuttelend zeggen of het dossier er goed of slecht uitziet."

Geen enkele gemeente wordt verplicht de Bouwmeester aan te spreken; (para)regionale openbare instellingen moeten dat wél.

Charles Picqué komt tussenbeide: "Gemeenten staan nog wat wantrouwig tegenover de taak van de Bouwmeester. Gemeenten zouden wel willen samenwerken, en hem raadplegen, maar ze vrezen dat de Bouwmeester niet alleen de kwalitatieve aspecten van het dossier gaat onderzoeken. Ze vrezen een uitspraak over de 'opportuniteit' van een project. Als de Bouwmeester bijvoorbeeld aan een ingenieur
van de MIVB zou zeggen dat een uitbreiding van het metronetwerk niet echt zinvol is, dan kan dat als een 'kaakslag' beschouwd worden, en dat kan nooit de bedoeling zijn. Vertrouwen opbouwen vraagt tijd."

Toch werd u nog niet in de arm genomen voor het Zuidstation. Die opdracht ging naar Jean Nouvel.

Bastin: "Dat komt omdat de NMBS geen gewestelijke materie is. En omdat het dossier twee jaar oud is, en toen was de bMa nog niet actief. Dat neemt niet weg dat er mogelijkheden blijven bestaan om hier kwaliteitsarchitectuur neer te zetten. Het beste lijkt me om nog enkele wedstrijden uit te schrijven, waar mogelijk (voor de kantoorcomplexen opzij, JMB)."

"Heet hangijzer blijft dat er een oplossing gevonden moet worden voor de overbelasting van de noord-zuidverbinding en voor de herinrichting van de sporen. We vragen niet liever dan de NMBS snel te kunnen bijstaan, want de verzadiging wordt problematisch. Iedereen weet dat de NMBS in zijn strategie weinig ruimte laat voor communicatie over de interne keuken. Tegen 2011 verduidelijken we onze nota, en dan vertrouw ik toch stilaan op interesse tot samenwerking vanwege de NMBS."

U droomde er eind 2009 van actief te kunnen zijn in de privésector. En plots kan het ook: AG Real Estate hapt toe.

Bastin: "Ja, ook die taakuitbreiding heeft de Brusselse regering aanvaard. We hebben nog maar twee privédossiers bekeken, naast de zestig van openbare instellingen. Het project Abatan, over de slachthuizen van Anderlecht, is gelinkt aan het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Het tweede dossier over publieke ruimten van AG Real Estate is totaal privé. (AG Real Estate heeft de grootste Brusselse bouwwerven: de torens North Light/Pole Star en de Navo, naast projecten als het Muntcentrum, Silver Tower en Frère-Orbansquare, JMB.) Het geeft ons de gelegenheid om diverse projecten in de openbare ruimte mee ontwikkelingskansen te geven. Nu het Luikse bureau Bruno Albert door AG Real Estate belast is om Parking 58 tot kantoren en appartementen om te vormen (de parkeergarage komt ondergronds, JMB), mocht ook ik het dossier bekijken. De instroom van privédossiers richting bMa wordt, stukje bij beetje, een zaak van cultuurverandering."

Bij uw aantreden wou u zich omringen met een creatieve denkcel.

Bastin: "Zeer zeker, en de aanzet is gegeven, weliswaar in een andere vorm. Ik heb hiervoor iemand aangesproken die ons op heel theoretische manier kan adviseren. Het is de Franse onderzoeker Steeve Sabatto, die over heel specifieke stedenbouwkundige en architecturale competenties beschikt en onder meer Barcelona bestudeerd heeft. Hij zal de rondetafels en de denktank over Brussel in een eerste fase organiseren."

Ondertussen ligt de federale regeringsvorming plat. Speelt dat immobiliserende virus ook projecten als Schaarbeek-Vorming en de Heizel parten?

Bastin: "Het is een gevoel dat berust op erfenissen uit het verleden. We hebben het studiebureau bezocht op het moment dat getwijfeld werd of er al dan niet een stadion moest komen op Schaarbeek-Vorming. Nu het stadion van de tekentafel is geveegd, is alles duidelijk. Het komt er nu op aan de link te maken met Neder-Over-Heembeek, als één groot dossier."

"Over het Heizeldossier (Bastin was voorzitter van de jury, JMB) weet ik dat het vooruitgaat. De eerste 'kwaliteitskamer' die zal georganiseerd worden, gaat de projectindieners begeleiden. Op globaal en stedenbouwkundig vlak zien we dat alle kansen tot slagen aanwezig zijn. Ook de Wetstraat, de kanaalzone en Schaarbeek-Vorming proberen we - waar het in onze macht ligt - te doen evolueren. Maar het is altijd hopen - ook voor Schuman en het EU-project - dat ze ons weten wonen. Wij kunnen niet zelf het initiatief nemen. Maar stilaan komen ze spontaan langs, zoals onlangs met de plannen voor de gevangenis van Haren."