Brusselse koppels en gezinnen diverser dan ooit

Vier onderzoekers van het kenniscentrum Gezinswetenschappen van hogeschool Odisee bekeken de evolutie van gezinnen en koppels op vlak van herkomst en samenstelling van 2000 tot en met 2021. Opvallend is de daling van het aantal Brusselse koppels waar beide partners de Belgische herkomstnationaliteit hebben. In 2000 was 48,5% van de koppels nog Belg-Belg. In 2010 was dat nog één op drie (31,7%), en begin 2021 daalde dat cijfer naar 19,9%, of een op vijf van de ongehuwde en gehuwde koppels.

Een op drie Belgen heeft een migratieachtergrond. Het is niet verwonderlijk dat steden de meest diverse plaatsen van ons land zijn. Zo telt Brussel inmiddels meer dan 180 verschillende nationaliteiten.

Sinds de eeuwwisseling is Brussel een majority-minority-stad. Dat is een stad waar de (ruime) meerderheid van de bevolking een migratieachtergrond heeft. Het Brussels Gewest telt drie op vier Brusselaars met een migratieachtergrond.

De superdiversiteit in België vertaalt zich logischerwijze ook in koppel- en gezinssamenstellingen. Zo schrijven de onderzoekers dat het aandeel koppels met uitsluitend een Belgische achtergrond afneemt. Het aandeel gemengde relaties, waar beide partners een andere herkomstnationaliteit hebben, neemt dan weer toe.

Koppels

Volgens het onderzoek is een vijfde van de koppels in België, in 2021, gemengd (dat wil zeggen: ten minste een partner heeft niet de Belgische herkomstnationaliteit). In Brussel stijgt dat tot een derde. Onder koppels verstaan de onderzoekers zowel gehuwde als wettelijk en feitelijk samenwonende koppels.

De onderzoekers zagen de afgelopen 21 jaar een opmerkelijke daling in het aantal Brusselse koppels waar beide partners de Belgische herkomstnationaliteit hebben. In 2000 was 48,5% van de koppels nog Belg-Belg. In 2010 was dat nog een op drie (31,7%), en begin 2021 daalde dat cijfer naar 19,9%, of een op vijf van de ongehuwde en gehuwde koppels.

Koppels waarbij een van de partners de Belgische herkomstnationaliteit heeft, en de ander niet, maakten sinds 2000 steeds ongeveer 16% van het totaal uit, dat cijfer blijft tot op vandaag stabiel.

Daarnaast maken de onderzoekers een onderscheid tussen koppels met eenzelfde, niet-Belgische herkomstnationaliteit en koppels waar beide partners een verschillende, niet-Belgische herkomstnationaliteit hebben. Die eerste groep vormt bijna de helft (47,7%) van alle koppels, zo blijkt uit het onderzoek in 2021. De tweede groep bedraagt 16,9% van de Brusselse koppels.

Opgeteld zijn in Brussel dus twee van de drie koppels (64,6%) koppels waarvan geen van de partners een Belgische herkomstnationaliteit heeft.

Gezinnen

Ook gezinnen worden steeds diverser. In Brussel daalde het aantal gezinnen met Belgische herkomst van 48,3% in 2000 naar 21,9% in 2021. Gezinnen met een herkomst buiten de Europese Unie, daarentegen, stegen van 30,3% in 2000 naar de helft (50%) van de Brusselse gezinnen in 2021. In heel België steeg dat aandeel tot bijna een vijfde van alle gezinnen in 2021.

Deze snelle demografische evolutie legt ook een aantal pijnpunten bloot, tonen de onderzoekers aan. Het bestaande aanbod aan gezinsondersteuning bereikt deze diverse gezinnen vaak onvoldoende, wat zich, bijvoorbeeld, vertaalt in het aantal echtscheidingen. Dat ligt hoger bij gemengde huwelijken, omdat deze gezinnen vaak kwetsbaarder zijn, volgens de onderzoekers.

Daar zijn twee hypothesen voor, zegt Dirk Geldof, een van de onderzoekers. “Een eerste is dat mensen die vanuit verschillende achtergronden samenleven toch iets vaker tot conflicten komen. Zij kunnen bijvoorbeeld andere visies op relaties hebben, wat tot botsingen leidt. Een tweede hypothese heeft te maken met sociaaleconomische factoren. Gezinnen met een migratieachtergrond hebben het vaak moeilijker, op financieel vlak of qua huisvestiging.”

Het team van onderzoekers pleit daarom voor een gerichte uitbouw van ondersteuning voor gezinnen met een niet-Europese achtergrond. “Momenteel heeft het aanbod qua gezinsbeleid een sterke witte middenklasse-bias, maar gezinnen zijn nog nooit zo divers geweest als vandaag. Het gezinsbeleid moet daar echt veel meer op inspelen”, zegt Geldof.