Dit was 2024 voor Ine Van Wymersch: ‘Gebruikersruimte Gate was anders dan verwacht'

Op het vlak van veiligheid was 2024 geen evident jaar voor de hoofdstad. Het afgelopen jaar sneuvelde het recordaantal schietpartijen van 2023, grotendeels gelinkt aan het drugsmilieu, opnieuw. Dat ontging Nationaal Drugscommissaris Ine Van Wymersch allerminst. “Het drugsgeweld wordt steeds zichtbaarder.”

In de aanloop naar Kerstmis ontvangt Bram Van de Velde deze week iedere middag een praatgast die het afgelopen jaar onderwerp was van gesprek. Dinsdag nestelde Nationaal Drugscommissaris Ine Van Wymersch zich in de praatstoel van de legendarische studio 2 van het Flageygebouw. Samen met Bram kleurde ze haar 2024 in en namen ze de tijd om bepaalde ontwikkelingen tegen het licht te houden.

In de maand juni pronkte de politiezone Zuid nog met een grootschalige vangst van drugs, wapens en cash. Voelt dat aan als een overwinning?

Aan de ene kant is het goed dat er succes geboekt wordt. Aan de andere kant legt het de keten bloot van georganiseerde misdaad en hoe drugs, wapens en wit te wassen geld aan elkaar gelinkt zijn. Het toont aan dat drugscriminaliteit niet beperkt blijft tot drugs alleen. In dat opzicht blijven we pleiten voor een interdisciplinaire aanpak. Van de gemeenten tot het middenveld en onderwijs, we moeten iedereen aan boord hebben. Justitie en politie kunnen het niet alleen aanpakken.”

Afgelopen jaar brak het aantal schietpartijen opnieuw een record. Kunnen we zeggen dat het nog nooit zo erg is geweest als nu?

Ik denk dat het nog nooit zo zichtbaar geweest is als nu. Toen ik nog woordvoerder was bij het parket waren er ook regelmatig schietpartijen, maar binnen het drugsmilieu. Nu gebeurt het minder verdoken. Soms zelfs op klaarlichte dag. En dat heeft een impact op het dagelijkse leven en het veiligheidsgevoel van mensen die er niets mee te maken hebben.

Waar het voordien voornamelijk om cannabis ging, zien we sinds een jaar of drie dat er steeds meer cocaïne gedeald wordt in de straat. Daar valt meer geld mee te verdienen en dus ook meer middelen om mensen te rekruteren en wapens te kopen.

Wat kan u daaraan doen, vanuit u bevoegdheid als Nationaal Drugscommissaris?

Onze meerwaarde zit erin dat we het debat breder trekken. We zetten meerdere instanties rond te tafel. We installeren ook een methodologie. In Engeland passen ze met succes de ‘Clear, Hold, Build’-strategie toe. Dat gaat over orde op zaken stellen, die situatie vasthouden, om vervolgens terug aan de samenleving te bouwen.

Die uniforme aanpak ontbreekt vandaag nog in Brussel. Het is onze verantwoordelijkheid om daaraan te sleutelen en te kijken hoe we een bepaalde strategie op een brede manier kunnen uitrollen.

Welk aandeel hebben de gebruikers in de drugsproblematiek?

In eerste instantie is het belangrijk om te onderzoeken hoe de drugsmarkt er precies uitziet. We weten ondertussen dat die vooral gestuurd wordt door aanbod. De productie neemt toe, men verkoopt de middelen en met die opbrengst worden meer drugs geproduceerd. De rol van de gebruikers is daarin belangrijk, maar niet doorslaggevend. Als we de markt dus willen verstoren, moeten we ons voornamelijk richten op de logistieke ketens en de verdienmodellen.

Over de vraagzijde: in Brussel bestaat de gebruikersruimte Gate. Hoe kijkt u naar zulke initiatieven?

Ik heb het geluk gehad de gebruikersruimte te kunnen bezoeken, samen met de korpschef van de politiezone Brussel Hoofdstad Elsene, burgemeester Philippe Close en de hulpverleners. Gate was heel anders dan wat ik me had voorgesteld. Het is geen gezellig café om drugs te gebruiken, maar een steriele omgeving die een oplossing biedt aan bepaalde uitdagingen. Zo halen ze druggebruikers van de straat en worden ze binnen opgevangen, wat het veiligheidsgevoel voor de buurt verhoogt.

Ik pleit niet voor alle vormen van gebruikersruimtes, maar in de Brusselse context vormt het zeker een hulp voor de politie. En de criminaliteit is er niet door toegenomen. Wel gaat het om eerstelijnshulp. Daarom moeten we ook nadenken over het traject dat druggebruikers kunnen volgen na hun passage bij Gate. Want bij hen spelen niet enkel de drugs, maar ook financiële en sociale problemen.