Buurtbewoners RAC: 'Verknoei panorama niet'

De torens die spoedig op de esplanade van het Rijksadministratief Centrum zullen komen, verknallen het panorama. Dat vinden de bewoners van de Onze-Lieve-Vrouw ter Sneeuwwijk. Ze verwijzen ook naar een naoorlogse brief van de Belgische overheid, die bepaalt dat er een recht is op het stadsuitzicht.

Het nieuwe Bijzonder Bestemmingsplan (BBP) Pacheco had begin september in de gemeenteraad bekrachtigd moeten worden, maar dat was buiten de waard gerekend: buurtbewoners protesteerden. Die hebben vorige week een interpellatie gehouden. De Stad Brussel heeft de stemming over het plan node moeten uitstellen, maar dat het er in de huidige vorm komt, lijdt weinig twijfel.

Vandaag is het RAC in handen van projectontwikkelaars. De Stad Brussel bepaalt via een BBP waar woningen en kantoren mogen komen. Een eerste versie daarvan heeft de Stad moeten wijzigen. Het Gewest vond dat een van de torens te hoog priemde. Dat was in 2010. In het nieuwe BBP, dat nu ter tafel ligt, wordt de toren plomper, maar schuift hij vooral wat op. "De toren komt op één lijn met de bestaande gebouwen vooraan aan de Koningsstraat," zegt buurtbewoner Robert Leach. "Dat is onzin. Als je het uitzicht wilt behouden, dan moet je de bouwlijn juist verbreden. Dat weet iedereen. Nu krijg je een gezichtsvernauwende corridor tussen twee plompe gebouwen. Weg dus, ons panorama."

Het hele plan is een miskleun volgens Leach. "Ik heb niets tegen bouwplannen en vastgoedontwikkelaars die geld willen verdienen, maar een beetje meer creativiteit had wel gemogen." Leach is een Amerikaanse urgentiearts die een negentiende-eeuws appartement aan de Koningsstraat bewoont.

Koninklijk tracé
Leach is dol op de architectuur van het koninklijk tracé dat van de Sint-Mariakerk tot het Justitiepaleis loopt. "Mensen hadden toen verstand van stedelijke planning," vindt Leach. Zo heeft het koninklijk tracé drie mooie open ruimtes die zicht bieden op de benedenstad: aan het Justitiepaleis, aan de Kunstberg en aan de Congreskolom, waar hij woont. Het zijn momenten van rust in de drukke bebouwing.

Het plein rond de Congreskolom was een staaltje van architecturale symmetrie, geflankeerd door twee gebouwen in Italiaanse neorenaissance. De benedenstad kon je bereiken langs een monumentale trap zoals je die ook in Rome vindt. Het plein, ontworpen door architect Joseph Poelaert, heette niets voor niets la place des Panoramas: je had er een prachtig uitzicht. Pas toen de Congres­kolom er kwam, is de naam veranderd. Niet veel later werden ook de appartementen gebouwd waar Leach vandaag woont. "Om de symmetrie te vervolledigen," verduidelijkt hij.

Door de noord-zuidverbinding moest de hele benedenstad eraan geloven en rees in de jaren 1950 het Rijksadministratief Centrum (RAC) uit de grond. Het mooie perspectief op de stad verdween gedeeltelijk, maar aan de Congreskolom blijft het uitzicht toch de moeite waard. "Ik sta te kijken van het aantal toeristen dat hier langskomt," zegt Leach.

Visuele erfdienstbaarheid
Leach hoopt nu dat de gemeenteraadsleden van de Stad Brussel over twee weken tegen zullen stemmen. Hij heeft een Facebook-groep in het leven geroepen: Saving the Colonne du Congrès. Juridisch houdt Leach nog een slag om de arm. Hij heeft een naoorlogse brief van de nationale overheid waarin gewag wordt gemaakt van 'visuele erfdienstbaarheid'. Dat is het recht op bepaalde zichten in de stad. In de ruimtelijke planning van Parijs bijvoorbeeld is dat een courant instrument. In Brussel is het veel minder van tel, maar wie weet kan het in dit dossier wel een doorslaggevend argument zijn.