Buurtbewoners vrezen komst gebruikersruimte: ‘Wijk is nu al onleefbaar’

In december moet de eerste Brusselse gebruikersruimte voor drugsverslaafden de deuren openen in de Woeringenstraat. Het stelt de buurtbewoners allesbehalve gerust. “Ik weet dat deze beslissing me niet populairder zal maken”, zei burgemeester Philippe Close woensdagavond tijdens de voorstelling van het project aan de buurt. “Maar moet ik het centrum dan in Beersel plaatsen? Daar zal het geen effect hebben.”

Het project voor een gebruikersruimte voor drugsverslaafden staat al lang in de steigers. Naast het Gewestelijke initiatief voor een gebruikersruimte aan de Havenlaan - die komt er in 2025 - wil ook de Stad Brussel zo’n centrum oprichten. Dat centrum komt er vlakbij het Zuidstation, op de grens van de Stalingrad- en de Anneessenswijk in de Woeringenstraat. Woensdagavond kregen de buurtbewoners voor het eerst uitleg over de gebruikersruimte die de deuren in december zal openen.

“Stop met het een spuitruimte te noemen”, sprak burgemeester Philippe Close (PS) de bewoners van de wijk toe in de sportzaal van het Zuidpaleis, om de hoek van de plek waar het centrum binnenkort opent. “Zo lijkt het alsof we druggebruik aanmoedigen. Het is een risicobeperkende gebruikersruimte. We begeleiden mensen naar een sociaal zorgtraject.” Close benadrukte dat het centrum gerund zal worden door professionals. Zo valt het grootste werk in handen van Transit, de Brusselse vzw die al ruim 25 jaar ervaring heeft met hulpverlening aan zware drugsverslaafden.

Laagdrempelig

“Het probleem is dat het publiek waar we ons op richten verslaving niet als problematisch ervaart. Bovendien gaat het vaak om mensen die hun weg naar de beschikbare zorg niet vinden, omdat ze bijvoorbeeld niet in orde zijn met hun documenten of sociale zekerheid”, legde projectleider bij Transit Nicolas De Troyer uit. “In het centrum zullen verplegers, dokters, sociaal assistenten, straathoekwerkers en veiligheidsagenten aanwezig zijn. Wie aanklopt, doorgaat eerst een inclusiegesprek, zodat we een goed beeld kunnen scheppen van de persoon en de problematiek. Het is de bedoeling om de zorg zo laagdrempelig en toegankelijk mogelijk te maken.”

Volgens Close zullen er dagelijks een twintigtal personeelsleden aanwezig zijn in de gebruikersruimte. Het centrum zal in een eerste fase open zijn van maandag tot vrijdag tussen 10 en 17 uur. De enige vereiste om toegang te verkrijgen tot hulpverlening via Gate - zo zal de gebruikersruimte heten - is meerderjarig zijn en kampen met een zware drugsverslaving. “We richten ons niet op de occasionele gebruiker of wietroker”, aldus De Troyer. Het centrum richt zich vooral op cocaïne-, heroïne-, crack- en amfetamineverslaafden. Alleen wie ook drugs bijheeft, wordt toegelaten tot de eigenlijke gebruikersruimte of zogenaamde spuitruimte.

'Nu al onleefbaar'

Dat laatste doet bij heel wat buurtbewoners de wenkbrauwen fronsen. “Er zijn zoveel scholen in de buurt. Ik heb al een neef die een drugsverslaving heeft. Wilt u dat we delinquenten maken van onze jongeren?”, vroeg een buurtbewoner. “U zal nog meer junkies aantrekken in die straat”, zei een bewoner van de Woeringenstraat. Daar is nog een andere hulpverleningsorganisatie voor mensen met een drugsverslaving gevestigd, M.A.S.S. (Maison d'Acceuil Socio-Sanitaire de Bruxelles), ook betrokken bij de gebruikersruimte. “Ik woon in nummer acht en de situatie is nu al onleefbaar. C’est le bordel. Wat moet ik doen? Weggaan?”

“Ik woon in nummer zeven, mijn huis zal een muur met de gebruikersruimte delen. Ik woon er sinds 2011 en de situatie is er alleen maar verergerd. Ik wantrouw het omdat er nooit iets gebeurt wanneer wij de overlast aanklagen, u doet nooit iets tenzij de media ter plaatse komen. Even later is er geen politie meer te bespeuren”, aldus een andere buurtbewoner. “Ik wantrouw het, omdat we de komst van de gebruikersruimte via de pers moesten vernemen. Denkt u dat we jullie met open armen zullen ontvangen?”

'Geen supermarkt'

Sommigen vrezen dan weer dat het centrum meer dealers zal aantrekken in de wijk. “Als we zo’n ruimte openen, is het niet de bedoeling om daar een supermarkt van te maken. De drugsproblematiek is er, onder meer in deze wijk en in de Alhambrawijk. In heel Brussel gaat het misschien om zevenhonderd mensen die zogezegd spuiten, die gaan niet allemaal naar deze gebruikersruimte komen”, antwoordde Close. “We kunnen doen alsof het probleem niet bestaat. Wij willen het probleem niet onzichtbaar maken, maar aanpakken. Het gebruik is er, de gebruikersruimte moet ervoor zorgen dat we het druggebruik weghalen uit de parken, speeltuinen en metrostations.”

De burgemeester verwees onder meer naar een omzendbrief van de procureur-generaal van het Brusselse parket, met richtlijnen rond de gebruikersruimte die ervoor zouden moeten zorgen dat de Anneessenswijk geen grote openluchtmarkt wordt voor harddrugs. “Voor alle duidelijkheid, voor wat daar in die gebruikersruimte zal gebeuren is er een legaal kader, waarover het Brussels Parlement in juli beslist heeft”, verduidelijkte Christian Raes van de politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene. “Het doel van de politie is om de levenskwaliteit in de wijk te verbeteren. Het kwetsbare publiek waar het om gaat, zorgt voor angst in de buurt. We gaan die mensen aansporen om naar Gate te gaan. Voor drugsdealers zullen we extra waakzaam zijn in de buurt. Voor hen is er een specifieke repressieve aanpak.”

Eerste gebruikersruimte

Er zijn ook buurtbewoners die geloof hebben in het project. “Ik woon in de Stalingradlaan en zie de gebruikers en verkopers wanneer ik op straat kom. Er werd bij mij ingebroken, wellicht voor drugsgeld. Ik geloof dat dit ervoor kan zorgen dat mensen geen geld meer of iPad zullen stelen bij mij.” Al suggereren verschillende aanwezigen om de gebruikersruimte elders in te richten, bijvoorbeeld in of naast het Sint-Pietersziekenhuis.

“Een gebruikersruimte werkt alleen maar als die in de buurt is van de gebruikers. Dat zien we in Luik of de 45 andere Europese steden waar er al zoiets bestaat”, aldus Close nog. “Maar moet ik het centrum dan in Beersel plaatsen? Daar zal het geen effect hebben. Ik weet dat dit me niet populairder zal maken, maar ik ben trots op dit project, want het is de eerste gebruikersruimte in het Brussels Gewest.”