Café Abdeslams krijgt tweede leven als buurthuis: 'Vroeger is vroeger'

Weinig panden kennen zo'n geladen geschiedenis als dat op de hoek van de Begijnenstraat en de Reimond Stijnsstraat in Molenbeek. Tot vlak voor de aanslagen in Parijs hielden de broers Abdeslam er hun café Les Béguines open. De komst van het buurthuis op dezelfde locatie betekent nu een duidelijk afscheid van dat getroebleerde verleden. "De buurt kan niet blijven worstelen met haar slechte imago. Ze moet het heft zelf in handen nemen."

Een week voor haar officiële opening heeft het buurthuis nog bijzonder veel weg van een bouwwerf. Het toilet moet nog gemonteerd worden en de muren hebben nood aan een nieuwe laag verf. Twee werkmannen zijn in de weer met een slijpschijf, wanneer een oudere buurtbewoonster halt houdt en nieuwsgierig haar hoofd door de deuropening steekt. "Er is nog werk aan, hè!"

Niet veel later komt ook Jan Hertecant even kijken hoe het met de werkzaamheden staat. Hij is een van de vrijwilligers die zijn schouders onder het project zet en heeft er wel vertrouwen in dat alles klaar zal geraken voor de officiële opening. "We organiseren die dag ook een brocante. In het verleden hebben we al gemerkt dat zoiets altijd werkt bij de mensen." Hij blijkt die voormiddag gelijk te krijgen, want verschillende buurtbewoners houden halt om Hertecant aan te spreken over de rommelmarkt die een week later plaatsvindt. "Je weet toch wat er hier vroeger allemaal gebeurde", waarschuwt een van de passanten. "Het is juist dat imago dat we kwijt willen", antwoordt Hertecant glimlachend.

Geen café meer

Het idee van een buurthuis kwam van drie Molenbeekse vzw's: Zonnelied, Atouts Jeunes, en Make It Real. In hun zoektocht naar een laagdrempelige ontmoetingsruimte kwamen ze uiteindelijk uit bij het leegstaande café. Jongeren uit de buurt hielpen mee de toog uit te breken. "Het is belangrijk dat mensen weten dat het geen café meer is", zegt Hertecant.

In plaats daarvan kunnen verschillende initiatieven uit de buurt de ruimte nu gebruiken voor hun activiteiten. Onder andere Atouts Jeunes zal er huiswerkklasjes organiseren, maar ook het buurtcomité zal er vergaderingen houden en sportclubs willen het lokaal gebruiken als verzamelpunt. Dat kunnen ze gratis doen. "Het is nooit ons uitgangspunt geweest om huur te vragen aan die verenigingen", aldus Hertecant. Daarnaast is het de bedoeling dat buurtbewoners er ook gewoon kunnen binnenwaaien voor een kop koffie of een gesprek. De buurt had nood aan zo'n ruimte. "Hier in Hoog Molenbeek zijn er quasi geen voorzieningen. Alles zit in het centrum van Molenbeek, rond de Kanaalzone."

Ook Sara Debulpaep, actief lid van het buurtcomité, ziet het buurthuis als een kans om activiteiten te organiseren en zo buren bij elkaar te brengen. "Maar we moeten ook nog ontdekken waar de buurt zelf om vraagt." "Ik vind dat de buurt niet kan blijven teren op worstelen met het feit dat ze een slecht imago heeft", vult Hertecant aan. "Ze moeten het zelf in handen nemen, dat zeggen we elke keer weer opnieuw."

Slecht imago

Die buurtbewoners leken volgens hem oorspronkelijk niet meteen warm te lopen voor het Begijnenhuis. "Tijdens de bevragingen die we hier in de buurt hebben gedaan, zeiden de mensen dat ze hun eigen buren vaak niet kenden en dat ze nauwelijks op straat durfden komen. Dat hebben die aanslagen in Parijs nog versterkt. Ze dachten: dat gaat toch niet lang duren. Met die hype van de aanslagen wil iedereen hier iets komen doen, en na een jaar zie je hen niet meer."'

Dat het enthousiasme bij de buurtbewoners ondertussen wel gegroeid is, merkt Debulpaep wanneer ze in haar buurt rondloopt. "Ik word al een jaar lang aangesproken door kinderen die vragen wanneer het buurthuis opengaat. Zij herinneren zich het vorige jeugdhuis nog, dat moest sluiten omdat het te bouwvallig was. Ook de ouders uit de buurt komen geregeld vragen of er huiswerkklasjes georganiseerd zullen worden."

'Bistrot de merde'

De oudere dame die al een tijdje vanuit het deurgat de werkzaamheden gadeslaat, blijkt later vlakbij te wonen. Annie Verschooren is een geboren Brusselse die moeiteloos tussen het Frans en Nederlands schippert. Na het overlijden van haar man besliste ze in 2010 om Sint-Agatha-Berchem om te ruilen voor Hoog-Molenbeek. "Toen ik hier kwam wonen, was dat juist op het slechte moment. Mensen zeiden me toen: 'Ce n'est pas un bon quartier ici'. Ze hadden het over een etablissement op de hoek, waar iedereen veel problemen mee had." Geluidsoverlast en vechtpartijen waren in die periode schering en inslag. "Wanneer ik het café passeerde, riepen ze me soms ook na. 'Ah, la belle blonde est là!' Ik heb wel een paar keer teruggeroepen: 'Tu as un bistrot de merde!'"

Volgens Verschooren vermeden niet alleen de buurtbewoners het café. "De politie durfde ook niet ingrijpen. Ik heb hen een paar keer gevraagd of dat normaal voor hen was, dat ze aan het café zoveel lawijt mochten maken. Ik zei hen: pas pour moi."

Niet het geluidsoverlast, maar wel drugstrafiek en -consumptie zorgden ervoor dat burgemeester Françoise Schepmans het café op 5 november 2015 liet sluiten. Enkele dagen later zou de naam Abdeslam de wereld rondgaan en het imago van Molenbeek een stevige knauw krijgen. Hertecant herinner zich hoe ramptoeristen in de nasleep van de aanslagen de weg vonden naar het voormalige café van de broers. "Er waren gidsen die een tour door Molenbeek deden en dan hier voor het café halt hielden. We hebben ons daar toen wel tegen verzet. Hoe kunnen wij deze plaats nu weer omtoveren in iets positiefs, als mensen telkens hetzelfde negatieve beeld willen ophangen?"

7 op 7

Nu de rust op de straathoek teruggekeerd is, kijkt buurtbewoonster Annie ook uit naar wat het buurthuis kan betekenen voor haar omgeving. "Het imago van de buurt moet veranderen. Ik woon hier al lang genoeg om dat te kunnen zeggen. Avant, c'était avant."

Drie dagen voor de opening oogt het buurthuis al heel wat minder als een bouwwerf. Het toilet werd ondertussen geïnstalleerd en de muren kregen een nieuwe laag verf. Het Begijnenhuis moet de deuren nog openen, maar Hertecant kijkt optimistisch naar de toekomst. "Voor mij moet het binnen 10 jaar een huis zijn dat 7 op 7 open is, waar je van 's morgens tot 's avonds iets kan doen. Dat hoeft niet altijd veel te zijn. Gewoon, een kopje koffie drinken en met je buren praten."