Chemetoff: 'Wonen langs opengelegde Zenne'

Woningen boven bedrijven, op palen in het kanaal of langs een opengelegde Zenne. Het Kanaalplan van Alexandre Chemetoff bevat een pak ideeën om de belangrijkste Brusselse waterwegen (opnieuw) te verweven met de stad. De nieuwe coalitie belooft alvast om er een prioriteit van te maken. We praatten met de auteur.

Met het einde van legislatuur zat ook de taak van Alexandre Chemetoff erop. De Franse stedenbouwkundige werkte anderhalf jaar aan een totaalplan voor de Brusselse kanaalzone. Rode draad door het plan is de verzoening van wonen en werkgelegenheid, twee belangrijke uitdagingen voor Brussel.

Niet iedereen is er echter van overtuigd dat beide functies te combineren zijn. Heel wat bedrijven die actief zijn langs het kanaal maken zich ongerust over de trend om massaal woningen te bouwen langs het kanaal. “Ze hebben gelijk dat ze zich zorgen maken”, vertelt Chemetoff. “De industrie zal moeten evolueren om zich beter te integreren in de stad. Activiteiten die geen meerwaarde bieden aan de stad, moeten weg. Ik denk aan de opslagplaatsen voor benzine aan het Biestbroekdok. Die dienen enkel voor pompstations buiten Brussel.”

De vele handelaars in bouwmaterialen kunnen wel blijven, want zij zijn een belangrijke schakel voor de belangrijke bouwsector, maar ook zij moeten zich aanpassen. Bijvoorbeeld door woningen toe te laten boven hun opslagplaatsen.

“We moeten op zoek naar nieuwe stadsvormen die werk en wonen kunnen koppelen", zegt Chemetoff. "De stad neemt immers nieuwe, meer diffuse vormen aan. Muren bouwen en iedereen op zijn eigen lap grond zijn zin laten doen, zo zal het niet lukken. We moeten de verschillende stukken stad aan elkaar naaien.”

Zenne bovengronds
Concreet stelt Chemetoff voor om woningen te bouwen boven ateliers en zelfs boven zandhopen of naast recyclagebedrijven (urban mining). Ook boven het depot van de MIVB in de Birminghamstraat ziet hij plaats voor woningen. “Je hebt er een van de mooiste uitzichten van Brussel.”

Wonen vlak bij het water moet ook op meer plaatsen mogelijk worden. Tegenover de woonboten in het Biestebroekdok ziet Chemetoff plaats voor paalwoningen op het kanaal, en ook de Zenne moet opnieuw haar plaats krijgen in de stad. “Een stad zonder water is niet normaal”, klinkt het.

In de industriële zones in het zuiden en noorden moet de Zenne beter zichtbaar gemaakt worden, en waar mogelijk moet de rivier opnieuw bovengronds gebracht worden. Concreet denkt Chemetoff daarbij in eerste instantie aan het Maximiliaanpark, een voorstel dat ook al eerder werd geformuleerd. Ook langs de Groendreef kan de historische rivier opnieuw aan de oppervlakte gebracht worden. Zo kan van IJzer tot Jules De Trooz een nieuwe openbare ruimte langs het water gecreëerd worden, goed voor een afstand van meer dan 1,5 kilometer.

Het Kanaalplan stelt ook voor om de Willebroekkaai te versmallen tot één rijstrook in elke richting. Zo komt plaats vrij voor woningen langs de opengelegde Zenne, dat alles op een steenworp van het toekomstige museum voor moderne kunst in de Citroëngarage.

Gewest moet voorbeeld geven
De bedoeling is dat het Gewest, met het Kanaalplan in de hand, de touwtjes in handen neemt. “Via de MIVB, de Haven, Citydev enzovoort heeft het Gewest controle over meer dan 300 hectare grond in de kanaalzone”, zegt Chemetoff. “Daarmee kan de publieke sector het goede voorbeeld geven aan de privé die actief is in het gebied.”

De zes partijen die onderhandelen over een nieuwe Brusselse regering hebben alvast verklaard dat de uitvoering van het Kanaalplan een prioriteit moet zijn. Toch is het afwachten in hoeverre het plan gerealiseerd wordt.

“Ik denk dat alle actoren het belang van de zone inzien, maar de Haven en anderen zullen natuurlijk niet uit eigen beweging werk maken van woningen en publieke ruimte. De Haven is beheerder, geen stadsplanner", zegt Chemetoff. "Het Gewest moet de leidende rol opnemen. Ik ben alvast kandidaat om het plan uit te voeren. Tegen 2025 kan alles voltooid zijn. Maar alles hangt inderdaad af van de nieuwe regering.”