Collectieve asielopvang onvoldoende afgestemd op noden kinderen, stelt onderzoek

“De collectieve asielopvang in België is vandaag nog onvoldoende afgestemd op de noden van kinderen en gezinnen. Maar daar kan men werk van maken.” Dat concluderen de auteurs in hun onderzoek naar hoe asielcentra kind- en gezinsvriendelijker gemaakt kunnen worden.

Kinderen in een asielcentrum zijn geen uitzondering. Begin 2022 verblijven er meer dan 8.000 kinderen in België in collectieve opvangcentra, ofwel met (een deel van) hun gezin ofwel als niet-begeleide minderjarigen. Begeleide en niet-begeleide kinderen vormen zo bijna een derde van alle bewoners (30 procent). Om werk te maken van een gecoördineerde visie op deze kinderen en gezinnen, gaf Fedasil de opdracht voor een studie.

Na meer dan twee jaar onderzoek door het Kenniscentrum Gezinswetenschappen (Odisee Hogeschool) verscheen nu een boek met de belangrijkste vaststellingen. Het onderzoek wordt vrijdag in Brussel voorgesteld in aanwezigheid van onder andere staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V).

Kind kind laten zijn

In het kader van het onderzoek bezochten de vorsers - Katja Fournier, Kaat Van Acker, Dirk Geldof, Dirk & Anke Heyerick - negen opvangcentra van verschillende opvangpartners in heel België. Ze interviewden er 149 mensen: 58 ouders, 38 kinderen, 38 opvangmedewerkers en vijftien experten.

"Het asielbeleid moet dringend verder inzetten op de kindvriendelijkheid van opvangcentra, niet alleen om de internationale kinderrechten te waarborgen, maar ook om kinderen op de vlucht kind te laten zijn, en maximale kansen te geven,” klinkt het bij de onderzoekers.

Geweld

Volgens de vorsers toont hun onderzoek goede praktijken, maar ook veel ruimte voor verbetering, bijvoorbeeld op het vlak van de veiligheid die de kinderen ervaren.

“In de overgrote meerderheid van de interviews vertelden bewoners en medewerkers dat ze getuige waren van, of betrokken waren bij incidenten. De meerderheid van de geïnterviewde kinderen gaf aan dat ze in de centra indirect of direct te maken hebben gehad met vormen van geweld, gaande van pesterijen en vechtpartijen tot seksueel grensoverschrijdend gedrag ten aanzien van minderjarigen," stelt Fournier vast.

Een andere uitdaging zien de onderzoekers in het verbeteren van de infrastructuur van de collectieve opvangcentra.

"Geen van de meer dan 80 asielcentra in België is ooit voor deze functie ontworpen. Het zijn vaak voormalige legerkazernes, hospitalen, vakantiecentra, kloosters of kantoorgebouwen," klinkt het. "Gezinnen beschikken er over één kamer. In een beperkt aantal centra kunnen ouders zelf voor hun kinderen koken, maar op vele plaatsen gaat dit niet. Sanitaire ruimtes zijn gedeeld en voelen niet altijd veilig aan voor de bewoners. Apart sanitair voor kinderen ontbreekt vaak."

Ouderrol

Ook het versterken van ouders in hun ouderrol, is een uitdaging.

"In opvangcentra hebben ouders weinig beslissingsmacht: ze kunnen in de meerderheid van de centra niet zelf beslissen wat of hoe laat het gezin eet, hoe de kamer eruit ziet, wanneer men doucht," klinkt het. Het onderzoek toont spanningsvelden tussen ouders en medewerkers over het uitoefenen van ouderlijke verantwoordelijkheden en toezicht op kinderen.

Ter conclusie stellen de onderzoekers dat kindvriendelijke asielcentra beter zijn voor alle bewoners."Met de kindvisie die we samen ontwikkelden, reiken we hefbomen aan om stappen vooruit te zetten, zowel op het vlak van ondersteuning van gezinnen als inzake veiligheid en infrastructuur."

"Dat vraagt nu om doorgedreven beleidskeuzes om daar op in te zetten. Met de resultaten van dit onderzoek beschikken de staatssecretaris en de opvangpartners over praktische handvaten om hiermee aan de slag te gaan."