De wedergeboorte van Brussel: ‘Deze stad kan echt een voorbeeld worden’

De rugzak der vooroordelen over Brussel zit al jarenlang aardig vol: het is er vuil, niemand spreekt er Nederlands en je autoruiten worden er altijd ingeslagen – als de files tenminste toelaten dat je er effectief raakt. En als alles dan toch even goed lijkt te gaan, breken er wel rellen uit. ‘Zie je wel, er is nog niets veranderd in Brussel,’ zoiets.

Brussel zal altijd moeten opboksen tegen dergelijke vastgeroeste indrukken van buitenaf. Dat heeft deze stad in de eerste plaats te danken aan het imago dat ze zelf heeft opgebouwd. Want aan die conclusie kunnen we niet voorbijgaan: deze stad heeft te lang de zaken op hun beloop gelaten. Dat geldt voor de massale instroom van pendelaars met de wagen, voor de kleine criminaliteit, voor het vuil in het straatbeeld, voor de communicatie met de bewoners, voor de ongebreidelde bouwwoede.

Tot daar het slechte nieuws. Het goede nieuws is dat deze stad niet alleen op de goede weg is, maar ook dat er vaart zit achter de inhaalbeweging. De openbare ruimte wordt nu behoorlijk ingrijpend heraangelegd, ten voordele van voetgangers en fietsers, en voor meer groen. Luchtkwaliteit is, dankzij de vele burgeracties, een topprioriteit geworden. Zonder dat daarbij de noodzakelijke investeringen voor het autoverkeer helemaal stopgezet worden, of wat had u gedacht van de 463 (!) miljoen euro die naar de renovatie van de Leopold II-tunnel gaat.

Binnen de Brusselse regering is het besef ook stilaan doorgesijpeld dat de vele gigantische bouwplannen voor de komende jaren, van shoppingcentra tot congreszalen, vaak niet meer beantwoorden aan de noden van vandaag en van de bewoners. Of zoals bouwmeester Kristiaan Borret het stelt: “Wat we moeten doen, is wat bestaat op een slimme manier opnieuw inzetten en de stad zo een nieuwe adem geven.” Een maatschappij die, na corona, niet inzet op groei, maar op ‘regeneratie’, noemt hij het. Een wedergeboorte van deze stad dus.

Straatvuil en leegstand aanpakken

Nu, u zal de vele profeten die in de coronacrisis vooral een kans op een nieuwe maatschappij zien intussen wel beu gehoord zijn. Ik kan u dat allerminst kwalijk nemen, maar toch moet ik hier ook voor Brussel een lans breken. Op veel vlakken leiden we al de dans: qua creatieve scene kan Brussel zich meten met Berlijn, we zijn na Dubai de meest diverse stad ter wereld, onze culinaire scene vormt één ongeziene smaaktrip rond de wereld, en de vele lokale bars, brouwerijen en ontwerpers kruiden die fantastische smaakexplosie af met een unieke Brusselse touch.

Op andere vlakken zal er wel nog een serieuze inhaalbeweging moeten volgen. Het beleid moet van het vuil in het straatbeeld een absolute topprioriteit maken – dat een overheidsbedrijf als Net Brussel bovendien wekenlang onze gesorteerde vuilniszakken op één hoop gooide, is ook in volle coronacrisis een schande. Ook de gigantische leegstand is schrijnend, zeker in een stad die getekend is door dakloosheid en waar de wachtlijst voor sociale woningen meer kandidaten telt dan er sociale woningen zijn. En er moet een échte sociale dialoog op gang komen met hele wijken aan Brusselse jongeren die door allerlei redenen de kansen die deze stad hun biedt niet kunnen grijpen en daardoor in een aanslepend conflict belanden met de ordediensten.

Als aan die voorwaarden wordt voldaan, heeft deze stad écht het potentieel om een voorbeeldstad te worden in Europa. To lead by example, en dat na decennia van vooral achter de feiten aan te lopen. Als er iets positief is aan deze coronacrisis, is het wel dat ze de uitdagingen ook voor Brussel duidelijk zichtbaar heeft gemaakt. Maar ze heeft ons ook iets anders bevestigd: dat deze stad écht gemaakt wordt door haar inwoners. Het is vaak niet het beleid, maar de Brusselaar die deze stad op sleeptouw neemt. Van de kleine wijkcomités die de groene stukken in deze stad met hand en tand verdedigen, over de creatievelingen die staan te trappelen om de leegstand aan te pakken tot de lokale handelaar die de stad een duurzame smoel wil geven. Het zijn zij die deze stad verder in de goede richting zullen blijven duwen. Al wat zij nodig hebben, is een duwtje in de rug.