Een pauzemoment voor de stad van de toekomst

De coronacrisis moet ons doen nadenken over de stad van de toekomst. Het zou een pauzemoment moeten zijn. Moeten we blijven bouwen en verdichten? Wat met het razende verkeer, dat het vandaag even kalmer aan doet, en een rustiger stadsbeeld geeft? Hoe kunnen we de lockdowns, die niet uit te sluiten vallen in de toekomst, zo aangenaam mogelijk maken? Wat heeft de Brusselaar nodig? Moet niet elke woning een terras krijgen? Zijn de huidige parken niet te krap bemeten voor al die Brusselaars die naar adem happen en naar rust snakken? Het zijn veel vragen die in de achtergrond leven, maar die in de niet-aflatende dagjespolitiek jammer genoeg nauwelijks aan de orde zijn.

De Brusselse regering houdt vast aan haar plannen om vijf nieuwe grote wijken te bouwen. De ambitie is om over vijf jaar met de bouw te kunnen beginnen. De Richtplannen van Aanleg zitten in een eindfase. Daarna kunnen vergunningen worden aangevraagd en kan er met privépromotoren onderhandeld worden. Aan Delta (Oudergem), de Kazernes (Etterbeek) en Mediapark (Schaarbeek) lijkt een verdichting een logische stap. Er verdwijnt weinig kwaliteitsvolle openbare ruimte. Er kunnen vrij eenvoudig veel nieuwe woningen worden gebouwd. De voornaamste vraag is hoe de mobiliteit er georganiseerd zal worden, zodat de nieuwe bewoners zich niet onherroepelijk vast zullen rijden. Brussel heeft gelukkig voldoende ervaring om hier voor goeie oplossingen te gaan.

Iets anders is de friche Josaphat. Het is de angel in het territoriaal ontwikkelingsbeleid van deze Brusselse regering. In 2006 al kocht de Brusselse regering dit oude spoorwegterrein dat op de grens ligt van Schaarbeek en Evere om er een nieuwe wijk neer te planten. De toenmalige burgemeester van Evere, Rudi Vervoort (PS), zag daar toen al een groot potentieel. Nu hij minister-president is, wil hij koste wat het kost dat die nieuwe wijk er in zijn gemeente komt. Er is sprake van zestienhonderd woningen, een school, winkels, en aan de oostkant stedelijke industrie.

Maar het terrein ligt er al zo lang onaangeroerd bij, dat het stilaan een prachtig stukje natuur is geworden, waar uitzonderlijke waarnemingen worden gedaan. Vooral de insectenweelde is er bijzonder door de zanderige ondergrond. Maar de voorbije maand werden er ook spectaculaire waarnemingen gedaan tijdens de vogeltrek. Het is een open couloir in de stad, waar trekvogels uit Duitsland en Scandinavië maar wat graag gebruik van maken in hun tocht naar het zuiden.

Zo bekeken, is het onbegrijpelijk dat dit stukje biodiversiteit in de stad over vijf jaar naar de verdoemenis wordt geholpen. Dat het volgebouwd zal worden, met alle milieulasten van dien. Zowel voor de waterhuishouding van de stad, de mobiliteit, het klimaat, het natuurbehoud, als de open ruimte. De talrijke adviezen over de plannen van de Brusselse regering zijn vernietigend, en ook binnen de Brusselse administratie groeit de tegenstand. Oppositiepartij MR speelt hier handig op in door Ecolo te tackelen. Hoe kan Leefmilieuminister Alain Maron (Ecolo) dit project van de Brusselse regering verdedigen en tegelijk opkomen voor de biodiversiteit en het klimaat?

Het wordt een serieuze breinbreker voor de Brusselse regering die beseft dat ze het project er niet met de voeten vooruit door kan duwen. Nog voor het eind van het jaar komt het wellicht op de regeringstafel. De opties zijn gering: het project toch goedkeuren, maar dan riskeert het veel juridische tegenstand. Of het aanpassen en een nieuw openbaar onderzoek beginnen. Met alle vertragingen van dien. Alain Maron verdedigt openlijk het project, omdat hij niet anders kan. Hij is met handen en voeten aan het regeerakkoord gebonden en heeft weinig hefbomen om de plannen te wijzigen.

De stad en de natuur hebben altijd al een moeilijke verhouding gehad. Met corona en de klimaatramp die op ons afkomt, wordt dat nog meer op scherp gesteld. Het zou de Brusselse regering sieren om voor dit project even de pauzeknop in te duwen en een publiek debat te beginnen over verdichting, open ruimte en de natuur. En vooral ook om eens goed na te denken of er geen betere oplossing is dan de friche Josaphat vol te bouwen volgens de geijkte Brusselse manier. Dat levert veel woningen op, en die zijn inderdaad nodig, maar er wordt wel heel wat voor opgeofferd. Tabula rasa is zelden een goed idee, maar in dit geval is het het overdenken waard.