De zin en onzin van het verschil in maatregelen tussen Brussel, Vlaanderen en Wallonië

Om de tweede golf af te remmen, werden de coronamaatregelen in ons land verstrengd. Eén probleem: ze verschillen soms naargelang je in Brussel, Wallonië of Vlaanderen bent. Biostatisticus Geert Molenberghs analyseert: 'We moeten absoluut vermijden dat Brusselaars of Vlamingen naar Wallonië trekken omdat daar nog wel culturele activiteiten mogelijk zijn."

Om de stijgende besmettingscijfers die intussen tot de hoogste van Europa behoren alsnog af te remmen, voerden de verschillende regio’s van ons land de voorbije dagen bijkomende maatregelen in. Eerst kondigde de federale regering verscherpte regels aan, daarna volgden Brussel en Wallonië. Uiteindelijk greep Vlaanderen onder druk van de gouverneurs en de burgemeesters gisterenavond ook verder in met extra maatregelen. Eerst pas vanaf vrijdagavond, maar federaal minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) liet daarna weten dat het ministerieel besluit terzake vanavond nog gepubliceerd wordt, waardoor ze al om middernacht kunnen ingaan.

Probleem blijft dat de verschillende regio's niet overal dezelfde regels invoerden. Premier Alexander De Croo overlegde vandaag nog met de verschillende minister-presidenten om de maatregelen in de verschillende regio's juridisch beter op elkaar af te stemmen, maar er blijven hoedanook verschillen, zo blijkt na het overleg. BRUZZ zet ze alvast op een rij, biostatisticus Geert Molenberghs (UA/ KULeuven) schetst de zin en onzin ervan. Op een aantal vlakken zijn de regels voorlopig in Brussel het strengst.

Avondklok in Brussel en Wallonië het strengst

Zowel het Brussels Hoofdstedelijk Gewest als Wallonië voerde een strengere avondklok in die geldt van 22 uur tot 6 uur ’s morgens. Enkel wie professionele verplichtingen heeft of medische verzorging nodig heeft, kan hierop een uitzondering krijgen. Vlaanderen verstrengde de reeds geldende avondklok van middernacht tot 5 uur ’s morgens niet.

Die drie uur maakt ogenschijnlijk misschien weinig verschil, maar kan wel de doorslag geven om sociale contacten te beperken. "Als mensen overwegen om ’s avonds nog bij vrienden of familie op bezoek te gaan, biedt een avondklok die pas om middernacht ingaat meer mogelijkheden dan wanneer die al om tien uur 's avonds ingaat", reageert biostatisticus Geert Molenberghs (UA / KULeuven). “Als die vroeger ingaat, zullen veel mensen die plannen sneller laten varen omdat het de moeite niet loont.”

Veralgemeende mondmaskerplicht enkel in Brussel

Brussel voerde opnieuw de veralgemeende mondmaskerplicht op het hele grondgebied in. Kom je evenwel op Waals of Vlaams grondgebied, dan gelden er andere regels. Daar moet je een mondmasker opzetten dat neus en mond bedekt wanneer het onmogelijk is om anderhalve meter afstand te houden.

Dat Brussel hierin het strengst is, is begrijpelijk, vindt Molenberghs. “Brussel is een grootstad, waar mensen erg dicht op elkaar leven en wonen en je sneller sociale contacten krijgt. In een grootstad wil je ook vermijden dat de regels veranderen zodra je van de ene gemeente naar de andere gaat.

In landelijke gemeentes waar mensen veel verder van elkaar leven, heeft het minder zin om overal een mondmasker te verplichten. Waarom zou een boer die de hele dag op zijn traktor zit en niemand ziet altijd een mondmasker moeten dragen? Maar in andere, grotere steden of op drukke plaatsen kan een mondmaskerplicht zeker ook helpen.”

Culturele activiteit nog wel mogelijk in Wallonië

De federale regering besliste vrijdag om evenementen of die nu van culturele, religieuze, educatieve of sociale aard zijn te beperken tot een maximum van 40 personen. Als het coronaproof georganiseerd kan worden, bleef een maximum van 200 personen toegelaten. Daarna voerden zowel Brussel als Vlaanderen een verdere verstrenging in en beslisten om alle culturele en recreatieve locaties zoals musea, culturele centra maar ook bioscopen en casino’s te sluiten, met uitzondering van bibliotheken. In Wallonië mogen culturele evenementen nog wel doorgaan mits inachtname van de hierboven vermelde federale beperkingen, al zijn er wel verschillende culturele instellingen gesloten.

“Hier zijn regionale verschillen absoluut te vermijden”, oordeelt Molenberghs. “Niet alleen omdat je lokale transmissie wil bestrijden nu de besmettingscijfers zo hoog zijn, maar je wil ook vermijden dat mensen vanuit Brussel of Vlaanderen waar geen culturele evenementen meer zullen plaatsvinden naar pakweg Charleroi trekken. Hier trekken ze de maatregelen best gelijk.”

Kleine kerstmarkten verboden, quid Winterpret?

Premier De Croo besliste vorige vrijdag met de federale regering dat markten en kleine kermissen open mogen blijven, al is het verboden om er te eten of te drinken. Na het overleg voegde federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A) daar volgens het Nieuwsblad nog aan toe dat “er dit jaar geen kerstmarkten komen in ons land. Hoe gezellig ze ook zijn, ze nodigen het virus uit om rond te dwalen.” Vreemd genoeg laten de officiële richtlijnen hier nog enige marge, daar staat letterlijk dat “rommelmarkten, brocantes en kleine kerstmarkten verboden zijn”. Hoe het zit met grote kerstmarkten expliciteren de federale maatregelen vreemd genoeg niet. Vlaanderen stelde gisteren duidelijker dat "wekelijkse markten kunnen plaatsvinden, rommel-, kerst- en andere markten niet."

De bijkomende Brusselse maatregelen vermelden kerstmarkten - groot of klein - niet expliciet. Ook verboden, zou je denken, maar Brussels burgemeester Philippe Close (PS) houdt nog een slag om de arm. “Er is nog geen beslissing genomen over Winterpret”, klinkt het bij monde van de woordvoerster Carole Poncin. “We bestuderen momenteel de verschillende mogelijkheden nog. We houden daarbij rekening met het aantal besmettingen.”

Ergo: het is niet expliciet verboden, dus het mag misschien toch? “Als kleine kerstmarkten verboden zijn, kunnen grotere kerstmarkten uiteraard ook niet doorgaan”, reageert Geert Molenberghs categoriek. “Dat kan echt niet. Stel je voor dat de kerstmarkt in Brussel toch nog zou doorgaan, je zou nogal een beweging op gang zien komen richting de hoofdstad. Dat is echt niet de bedoeling.”

Afstandsonderwijs voor tieners

Het hoger onderwijs is in alle regio’s overgeschakeld naar code rood, wat betekent dat maximaal afstandsonderwijs is ingevoerd. Voor de lagere en secundaire scholen werd de herfstvakantie verlengd tot en met 11 november.

Hoe het zit met de invoering van afstandsonderwijs in de secundaire scholen, verschilt wél van regio tot regio. Het Franstalig onderwijs schakelde alvast vandaag en ook de komende twee dagen over op afstandsonderwijs voor het secundair onderwijs. Infectiologe Erika Vlieghe pleitte er op Radio 1 voor om na de herfstvakantie (gedeeltelijk) afstandsonderwijs in te voeren in de tweede en derde graad secundair Nederlandstalig onderwijs. Bevoegd Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) zei op Radio 1 dat dit al kan, maar laat de keuze aan de individuele scholen. Hij waarschuwt dat je met afstandsonderwijs riskeert om kwetsbare leerlingen moeilijker te bereiken.

De directeur van de GO!-scholengroep Jurgen Wayenberg zei tegen BRUZZ dat sommige secundaire scholen binnen zijn Nederlandstalige gemeenschapsscholengroep al werken aan een planning om deeltijds over te schakelen op afstandsonderwijs, maar dat dit afhankelijk is van de specifieke situatie van de school. Van een algemene regel is volgens hem nog geen sprake.

“Dit is zeer gevoelige materie waarover de discussie hoedanook moet worden gevoerd”, reageert Geert Molenberghs. “Ook al is het voor jongeren uit kwetsbare groepen misschien beter dat ze in een gecontroleerde en veilige schoolomgeving zitten om les te volgen, toch moet de discussie over de invoering van afstandsonderwijs in de tweede en zeker derde graad secundair onderwijs gevoerd worden. Je kan niet anders, nu het gezondheidssysteem in zijn voegen kraakt. Er valt wat voor te zeggen om na de herfstvakantie toch te zorgen dat de contacten tussen oudere leerlingen niet meteen weer volledig worden hersteld.”

Meer huwelijksgasten toegelaten in Vlaanderen

Wie zijn trouwgelofte nog met meer dan twee mensen wil delen, kan dat nog in Vlaanderen of Wallonië. Daar zijn nog maximum 40 personen toegelaten op een huwelijk, in Brussel mogen enkel het koppel en de getuigen het huwelijk bijwonen. Een begrafenis mag in Brussel door maximum 15 personen worden bijgewoond, in Vlaanderen is dat maximum 40 personen.

“Hier moeten we erover waken dat sommigen in de soepelere regels geen vrijgeleide zien om toch te feesten. Bovendien komen bij een huwelijk verschillende generaties samen die elkaar de laatste tijd wellicht minder vaak hebben gezien. Als er zoveel circulatie mogelijk is, ben je bijna zeker dat er een zekere virusoverdracht zal krijgen. Dat is echt oppassen geblazen”, waarschuwt Molenberghs. “Bij een huwelijk riskeer je ook dat mensen redeneren dat er voor één keertje toch iets meer mag. Het is dus zeker aan te raden dat de regels hier overal hetzelfde zijn.” Dat betekent in dit geval: de strengste.

Winkelen: soms tellen kinderen mee, soms niet

In Brussel moet je alleen gaan winkelen, je mag hooguit vergezeld zijn van één minderjarige. De winkels moeten ook om 20u sluiten, uitgezonderd take-away horeca die tot 22u mag openblijven. In Wallonië mag je dan weer met twee personen winkelen, kinderen jonger dan 12 jaar worden hierbij niet meegerekend. In Vlaanderen mag je dan weer met maximum twee mensen winkelen, een kind telt mee. Hier zijn de regionale verschillen dus minder groot.

Ook voor het bezoek aan woonzorgcentra gelden er andere regels naargelang de regio. In Brussel mogen bewoners nog maximum twee verschillende mensen op bezoek krijgen. Die bubbel mag elke twee weken veranderen. In Wallonië werd het bezoek dan weer beperkt tot maximum één bezoeker per bewoner. Dat mag om de twee weken iemand anders zijn. In Vlaanderen mogen bewoners dan weer maximum één vast knuffelcontact hebben en één extra contact dat elke 14 dagen kan veranderen. Ook al kan dit voor enige verwarring zorgen, hier staat vooral een goede regeling voor de bewoners voorop, aldus Molenberghs. “Nu er in sommige woonzorgcentra sprake is van 20 tot 25 procent besmettingen is het nodig om bezoek te beperken, maar je moet ook vermijden dat je bewoners in de eenzaamheid stort. Die lokale verschillen zijn niet erg. Als bezoeker controleer je best vooraf even de lokale regels van het woonzorgcentrum.”

Eén lijn

Kortom, de maatregelen in de verschillende regio's meer op één lijn krijgen blijft welkom, maar Molenberghs wil het ook niet te scherp stellen. "Al zijn er wel wat lokale verschillen, het belangrijkste is dat de lokale verstrengingen bovenop de al aangescherpte federale maatregelen komen. Er is een gedeelde basis. Zo zijn in het hele land de cafés en restaurants gesloten, is het hoger onderwijs overgeschakeld naar code rood, is telewerken de norm en zijn onze persoonlijke contacten sterk teruggeschroefd. Dat zorgt dat de verschillende regio’s grosso modo wel min of meer op dezelfde golflengte zitten”, besluit Molenberghs. “Dat de maatregelen in Vlaanderen op sommige vlakken nog soepeler zijn dan elders is ook omdat de cijfers daar nog net iets minder slecht zijn.”