Een museum op een geviseerd plein

Begin mei 2010 werd het Prinses Elisabethplein officieel geopend. Amper een jaar later zijn er echter al enkele (kleine) schadegevallen. De komst van het spoorwegmuseum moet de buurt voort opwaarderen.

H et Prinses Elisabethplein, of in de volksmond het stationsplein van Schaarbeek. Sinds een jaar zijn er fonteintjes en wordt de openbare ruimte gebruikt als een echt plein. De tramsporen zijn netjes geïntegreerd, en de ruimte vervult een sociale rol. Kortom, er is een plein verschenen, waar er vroeger eerder een plantsoen bestond.

Al heeft dat ook wel een keerzijde. Van de twaalf lichtpaaltjes in het midden van het plein zijn er maar drie die het jaar heelhuids zijn doorgekomen, en op het betegelde gedeelte van het plein liggen er vaak glasscherven. En zijn er bandensporen. Om de zoveel tijd sneuvelt er ook een ruit van een bushok aan de halte van tram 92, al wordt die schade snel opgeruimd. Advertentieverhuurder JCDecaux, die ook de bushokjes exploiteert, weet van aanpakken. En, misschien subtieler, maar een tikkeltje dreigend voor sommige buurtbewoners die 's avonds laat nog van een trein stappen in Schaarbeek: in de onderdoorgangen en achter het station aan het plein wordt er vaak rondgehangen. Gevaarlijk is dat niet, unheimlich wel.

Nieuw elan
"Het is een mooie renovatie," zegt de bediende in de krantenwinkel op de hoek met de Huart Hamoirlaan, "maar jammer genoeg is er al heel wat stuk. 's Nachts gebeurt hier wel wat." Ook de loketbediende van het station zegt dat het plein 's nachts wel heel anders moet zijn. "En af en toe zitten er wel hangjongeren in de wachthokjes aan de sporen joints te roken. Vroeger is het dan ook eens voorgevallen dat een paar jonge gasten het stationsgebouw viseerden, maar dan komen we eens buiten en jagen we ze weg. Maar wat er 's nachts gebeurt? Ik ben hier maar van zes uur 's ochtends tot één uur, de openingsuren van het loket."

Maar binnenkort krijgt het plein misschien een nieuw elan. De renovatie van het station en de bouw van een spoorwegmuseum kunnen een sluitstuk zijn in de verdere opwaardering van de buurt. Er komt opnieuw een stationsbuffet. Tezamen met nieuwe loketten komt dat in de oude wachtzaal van het station, eigenlijk het eerste gedeelte van het stationsgebouw. Het oudste ook, het dateert van het einde van de negentiende eeuw. Het is het meest linkse gebouw als je voor het station staat.

In de grote hal van het station, een deel dat er in de jaren 1910 werd bijgezet, komt de ingang van het nieuwe spoorwegmuseum. In 2008 werd beslist dat Schaarbeek de eer krijgt om een museum te huisvesten dat het verhaal vertelt van de Belgische spoorwegen. De Schaarbeekse kunstenaar François Schuiten zou van dat museum curator worden.

"De bouwaanvraag voor dat project is ingediend," zegt Leen Uyterhoeven van de NMBS-Holding, die het dossier beheert. "Die bouwaanvraag bestaat uit drie delen: een voor de nieuwe lokettenzaal, een voor de aanpassingen aan de huidige inkomhal om er de ingang van het museum van te maken en dan nog een aanvraag voor een nieuw op te richten gebouw dat het eigenlijke museum zal zijn." De eerste bouwvergunning, voor de lokettenzaal, is al afgeleverd. Voor de twee andere rekenen we op het begin van de zomer. De Holding trekt een budget van 11 miljoen euro uit voor de renovatie en de bouw van het museum, plus nog ongeveer 5 miljoen euro voor de inrichting ervan." Ook Beliris, het federaal fonds voor Brussel, zou zijn duit in het zakje doen.

Politie
Concrete plannen zijn er echter nog niet. "Die worden pas uitgewerkt wanneer we alle nodige vergunningen op zak hebben," geeft Uyterhoeven nog mee.
De renovatie komt op een goed moment. Het stationsgebouw van Schaarbeek is een monument, een van de mooiere stations van Brussel, zegt men, maar is een beetje verkommerd. De buitenkant is hersteld, maar wie binnen gaat, ziet heel wat stucwerk dat afbladdert, ruiten die stukgegooid zijn en een troosteloze grote hal. Vergane glorie.

Bovendien wordt er volgens de man achter het loket zelden iets vervangen. "Het kan dus zijn dat die ruiten al een poosje ingegooid zijn. De politie, vlakbij aan de Rodenbachlaan, komt hier zelden," meent hij, "want de sporen, die vallen onder de bevoegdheid van de politiezone Brussel-Elsene." Dat klopt, sterker nog: het station van Schaarbeek ligt eigenlijk op het grondgebied van Brussel-stad. Maar volgens NMBS-Holding-woordvoerster Uyterhoeven is de spoorwegpolitie (federaal dus) bevoegd. Een Brussels kluwen.

Volgens de Holding is het aantal vandalismegevallen in het station van Schaarbeek in 2010 fors gestegen. Er waren dat jaar 43 opgetekende feiten, in 2009 maar tien. Ondanks de renovatie van het Elisabethplein.