'Een politiezone en 19 gemeenten is onzin'

De Vlaamse politieke partijen zijn zowel op het federale, Vlaamse als Brusselse niveau overtuigd van één Brusselse politiezone in plaats van zes. Maar of de fusie er komt hangt af van Brusselse goodwill, en ook van de grootste voorstander N-VA zelf. En dan is er nog de kwestie van de Brusselse gemeenten, die vreemd genoeg onopgelost blijft.

N a de aanslagen in Parijs en de duidelijke linken met ons land, en dan meer specifiek, Brussel, werd het aloude debat over de fusie van de zes Brusselse politiezones uit de kast gehaald. Vooral Vlaamse politieke partijen dringen aan op een samensmelting van die zones, uit efficiëntieoverwegingen. Al is de achterliggende reden ook wel dat een belangrijke machtsfactor van Franstalig politiek Brussel – zes verschillende politieplannen opgesteld met goedkeuring van negentien burgemeesters – zo krimpt.

Door de actualiteit is er alleszins een momentum gecreëerd, zegt emeritus-criminoloog Paul Ponsaers van de Universiteit Gent. Ponsaers is gespecialiseerd in de werking van stedelijke politiezones wereldwijd. “Sowieso heb je de actieve medewerking van de korpschef van elke politiezone nodig bij een fusie, want zij leveren het voorbereidende werk. Dat gebeurt alleszins in Vlaanderen, waar politiezones vrijwillig fuseren uit schaalvoordeel. In Brussel willen de politiezones niet vrijwillig fuseren.”

Een door het federale niveau opgelegde fusie is daarom een verre droom, denkt Ponsaers. “Tijdens de politiehervorming van 1999-2001 had de gemeentepolitie geen keus: ze werd onderling gefuseerd, van bovenaf. Toen was er door de politieschandalen van de jaren 1990 een momentum. Zonder zo’n momentum kan je een fusie in dit complexe land niet opleggen. Nu was er vorige week kort een momentum om op het federale niveau de forcing te voeren, en er waren genoeg partijen van meerderheid en oppositie bereid om medewerking te verlenen aan een fusievoorstel. Maar er is nog niets gebeurd. Het momentum is weg, vrees ik.”

Gemeentes ook
Argumenten contra een politiefusie, en dan vooral het argument dat de voeling met de bevolking verdwijnt bij een fusie, wuift Ponsaers weg: “Londen is een stad van zeven miljoen inwoners, met één metropolitane politie, één korpschef en toch ook een sterk lokale wijkwerking. Een overkoepelend niveau waar een globaal politieplan wordt opgesteld staat in Londen de lokale criminaliteitsbestrijding en het lokale wijkwerk niet in de weg. Op het wijkniveau lopen er trouwens vaak nog agenten rond zonder dienstwapen. Een betere band met de burger kan je je toch niet inbeelden,” zegt de criminoloog. Bijkomend benadrukt Ponsaers dat een fusie van de zes Brusselse politiezones ook alleen maar steek houdt als je ook de negentien gemeenten fuseert. “Eén politie en negentien gemeenten is onzin.”

“Brussel is een demografisch aaneengesloten gebied, met een eigen samenleving. In een grootstad is het nonsens om daarom te denken dat ook negentien burgemeesters met een mening over politie beter zijn voor de nabijheid. Laat de verantwoordelijkheid aan het Brussels gewest over.”
Toch staat de fusie van gemeenten niet op de agenda, ook al is het een even oude eis als die die oproept om de politiezones te fuseren.

Boemerang
Waarom het momentum niet wordt gegrepen, en waarom de fusie-eis voor de gemeenten weggewuifd wordt, daar heeft ook Ponsaers het raden naar. Of toch, een hint: “Eén politiezone betekent dat het Brussels Gewest een groot soortgelijk gewicht krijgt in België.”
Het is zo dat het werk van Brussels N-VA-parlementslid Johan Van den Driessche en zijn ijver voor één politiezone contrasteert met de eerder rustige reactie van federaal N-VA-parlementslid Koenraad Degroote. “Wij hebben tijdens de vorige legislatuur al eens voorgesteld om de zes zones te fuseren, maar daar was toen geen meerderheid voor. Nu toetsen wij de fusie af binnen de meerderheid,” zegt Degroote. Concreet: er moet een politiek akkoord worden gevonden met de enige Franstalige partij in de federale regering, de MR. De MR die bij monde van Brussels parlementslid Vincent De Wolf - tevens voorzitter van de Brusselse burgemeestersconferentie - een fel tegenstander is van de fusie.

Het is ook zo dat de N-VA-eis om zowel gemeenten als politie te fuseren wel eens als een boemerang in het gezicht van de Vlaamsnationalisten kan terugkomen. Immers: Franstalige politieke partijen vrezen sowieso dat een fusie van de politie een voorbode is van een fusie van de Brusselse gemeenten. Zij hebben er dus altijd baat bij om een tegenvoorstel te formuleren dat knaagt aan de Vlaamse aanwezigheid in Brussel om een compromis te bereiken. Misschien is de prijs voor een verregaande fusie van politie én gemeenten wel een te grote afstand tussen Vlaanderen en Brussel, ironisch genoeg.
Alleszins wordt het momentum wel erg gerekt, en krijgt de Brusselse manier van doen – overleggen en dan met een consensusstandpunt naar buiten komen, zoals Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) gedaan heeft - de bovenhand. Zo worden Belgische compromissen bereikt.
Of nog Ponsaers: “Eigenlijk is de Brusselse politiehervorming een zevende staatshervorming.”