Energieakkoord krijgt veel kritiek: 'Geen fundamentele verlaging van de energiefactuur'

Het energieakkoord dat de federale regering dinsdagochtend aankondigde krijgt veel kritiek, zowel vanuit de politieke oppositie als vanuit verschillende organisaties. Ondertussen becijferde de energieregulator Creg dat de prijzen van elektriciteit en aardgas gestegen zijn met tussen de 40 en 60 procent, afhankelijk van het contract.

In vergelijking met december vorig jaar stegen de energieprijzen de voorbije maand januari gemiddeld met 49 procent voor variabele elektriciteitscontracten en met 42 procent voor vaste contracten. Voor aardgas gaat het om een stijging met 59 procent voor variabele contracten, en met 55 procent voor vaste contracten.

Om de stijging van de energiefactuur te temperen bereikten de Vivaldipartijen in de nacht van maandag op dinsdag een akkoord. Het sociaal tarief krijgt een verlengstuk, er komt een verwarmingspremie van 100 euro en het btw-tarief voor elektriciteit gaat tijdelijk van 21 naar 6 procent.

Al snel kwam er reactie vanuit de oppositie. "In deze oplossing zit voor elke regeringspartij wat wils, maar voor de burger betekent dit geen fundamentele verlaging van de energiefactuur," reageert N-VA-fractieleider Peter De Roover. "Echt substantieel helpt dit Vivaldi-monstertje niet in vergelijking met de geëxplodeerde energiefacturen." Hij merkt ook op dat de btw-verlaging er komt van maart tot juni, maar niet op gas.

Ook Vlaams Belang vindt het niet kunnen dat de btw-verlaging niet geldt voor gas. "De grootste btw-brok wordt dus niet aangepakt omwille van groene hypocrisie. Dat is dramatisch voor vele gezinnen. Als deze regering elektriciteitscentrales op gas kan subsidiëren, moet ze ook de btw op de gasfactuur kunnen verlagen."

'Boerenbedrog'

PVDA-Kamerlid Peter Mertens heeft het over "boerenbedrog". "Een verlaging van de energiefactuur met zo'n 165 euro, terwijl die met meer dan 2.800 euro is toegenomen - dat is toch niet serieus? Is de regering op de hoogte dat het de gasfactuur is die maal drie ging? Dat de koudste maanden niet tussen maart en juli vallen?"

Ook PVDA is pleitbezorger van een btw-verlaging voor elektriciteit én gas, en dat permanent. "Dat levert gezinnen meer dan 500 euro op. Trouwens: met een vestzak-broekzak operatie, waarbij de accijnzen deze zomer omhooggaan, zijn de mensen al helemaal niets," aldus Mertens, die belooft dat zijn partij verder druk zal uitoefenen om de btw alsnog verder aan te pakken.

Défi noemt het akkoord in een persbericht "veel te weinig, veel te laat". De partij betreurt onder andere dat de verlenging van het sociaal tarief beperkt is tot eind juni en niet tot het einde van het jaar. Daarnaast vindt de partij dat de verwarmingspremie van 100 euro een niet-gerichte en eenmalige maatregel is "die heel belachelijk lijkt in vergelijking met de prijsstijgingen die de burgers deze winter hebben moeten ondergaan, en die waarschijnlijk nog zullen aanhouden."

Het Netwerk tegen Armoede vindt het energieakkoord "niet goed genoeg" en blijft ook pleiten voor structurele maatregelen om de energiefactuur te verlichten. "De energieprijzen blijven onbetaalbaar voor mensen onder of net boven de armoedegrens," klink het.

De maatregelen die de federale regering aankondigde, zijn volgens het netwerk goed op korte termijn. Zo is de verlenging van het uitgebreide sociaal tarief tot 1 juli een goede zaak. Maar ze zijn niet voldoende om de gestegen prijzen te compenseren: "een eenmalige premie van 100 euro is niet voldoende als zelfs voor mensen met een sociaal tarief de energiefactuur is gestegen met 300 euro".

Consumentenorganisatie Test Aankoop vindt dat het energieakkoord te laat komt, te beperkt is in de tijd en onvoldoende om de sterke stijging van de prijzen de voorbije maanden op te vangen.

Om er zeker van te zijn dat het geld bij de consument terechtkomt, kijkt de consumentenorganisatie naar de federale energieregulator Creg. Die moet de btw-verlaging monitoren, "om erover te waken dat de verlaging naar de consument vloeit en niet naar de leverancier".

Leveranciers twijfelen aan haalbaarheid

Ook vanuit de energiebedrijven komt kritiek. Het wordt "zeer, zeer, zeer" moeilijk voor de energieleveranciers om tegen maart een btw-verlaging op elektriciteit toe te passen. Dat zegt Febeg, de federatie van energiebedrijven.

Volgens Febeg gaat om een extreem complexe operatie. "We hebben twee maanden nodig om de btw-verlaging door te voeren," aldus een Febeg-woordvoerder.

Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) reageert positiever. De werkgeversorganisatie noemt het "een evenwichtig pakket dat zowel de laagste inkomens als de middenklasse ten goede komt," maar pleit wel voor een ruimere visie op energie.

Het VBO vreest dat zonder visie op de energiemix op langere termijn, het niet de laatste keer is dat we met oplopende prijzen worden geconfronteerd. "Zo'n saga dreigt zich in de komende jaren nog meermaals te herhalen wanneer we in de ruimere discussie omtrent onze toekomstige energiemix verkeerde keuzes maken die ons in de periode 2025-2035 zuur kunnen opbreken," klinkt het in een persbericht.

De grote test volgt volgens het VBO op 18 maart, wanneer er normaal definitief knopen worden doorgehakt over het al dan niet langer openhouden van twee kernreactoren.

Geen gevolgen voor ondernemers

Volgens de ondernemersorganisatie Unizo heeft het energieakkoord geen directe gevolgen voor ondernemers. De ondernemersorganisatie betreurt allereerst dat er niets wordt gedaan aan de hoge energiefactuur voor zelfstandigen en kmo's. De tijdelijke btw-verlaging en eenmalige premie hebben betrekking op gezinnen.

Maar het akkoord is ook niet schadelijk voor de ondernemers. Unizo vreesde immers dat zij achteraf zouden moeten meebetalen aan een accijnsverhoging om de tegemoetkomingen voor gezinnen te compenseren. Dat blijkt niet het geval, zegt Unizo.