Is er iets veranderd na Femme de la Rue? 'Ik wil het zo graag geloven'

Documentairemaakster Sofie Peeters schrikt niet van de studie waaruit blijkt dat 9 op 10 vrouwen al in aanraking kwamen met seksuele intimidatie in Brussel. "Zelfs vrouwen die zeggen er geen last van te hebben, passen zich vaak onbewust aan."

Het is ondertussen zo’n 5,5 jaar geleden dat Sofie Peeters als jonge filmstudente aan het RITCS het land een serieuze wake up call toediende met haar documentaire Femme de la Rue. Met een verborgen camera trok Peeters door de Anneessens-wijk waar ze toen woonde en registreerde ze de seksistische opmerkingen, de cat calls en de fysiek opdringerige mannen die haar dagelijks te beurt vielen.

“Ik ben een maand voor het uitkomen van de documentaire weggetrokken uit Brussel. Specifiek om die reden. Hoe graag ik ook in Brussel woonde, het woog gewoon niet meer op tegen het feit dat ik me niet veilig voelde in mijn eigen straat. Het was echt met pijn in het hart, ik heb mij ook schuldig gevoeld, want als ‘slachtoffer’ hoor je niet te verhuizen, dan verandert er niets.”

Al die jaren later blijkt uit een studie van de Universiteit Gent, besteld door staatssecretaris voor Gelijke Kansen Bianca Debaets (CD&V), dat 9 op de 10 vrouwen al geconfronteerd werd met een vorm van seksuele intimidatie in Brussel. Bij de helft van de ondervraagde vrouwen ging het zelfs om fysiek geweld.

GAS-boetes en antiseksismewet

“Ik schrik niet van die cijfers. Jammer genoeg niet”, zegt Peeters. “Vooral het feit dat 1 op de 3 vrouwen ook nog steeds de gevolgen met zich meedragen, is echt erg.”

Toch had Peeters de afgelopen maanden reden om op beterschap te hopen. “Ik hoorde schepen Els Ampe zeggen dat Femme de la Rue echt iets had veranderd in Brussel. Dat de situatie in de hoofdstad er de afgelopen vijf jaar sterk op vooruit was gegaan, dankzij de bewustwording en het systeem van GAS-boetes. Ik zou dat zo graag willen geloven, maar deze studie schetst toch weer een ander beeld.”

Die GAS-boetes, die bedoeld zijn mensen die ongewenst dingen naroepen te kunnen bestraffen, kwamen er uitgerekend na Femme de la Rue. Maar de daadwerkelijke impact van de geldboetes moet flink gerelativeerd worden. In 2012 werden 11 boetes uitgeschreven, dat aantal steeg naar 34 in 2015, en in 2017 werden 67 dossiers geopend maar was er nog geen duidelijkheid over het aantal boetes, schreef De Standaard al eind november.

Dan is er ook nog de antiseksismewet die onder impuls van Joelle Milquet het licht zag in 2014. Die wet moest mensen aanmoedigen om effectief klacht in te dienen wanneer ze worden nageroepen of verweten. In 2016 werden er in Vlaanderen dertien klachten ingediend, in Brussel… 3.

Toch vindt Peeters de antiseksismewet “een heel mooi symbolisch statement.” “Daarmee zeggen we: we staan het niet meer toe. Maar in de praktijk is het weinig efficiënt. Als mensen elke keer aangifte zouden moeten doen wanneer ze in Brussel met seksisme te maken krijgen, moeten ze bij wijze van spreken vijf keer per dag naar het politiekantoor. En eenmaal daar weegt de bewijslast vaak niet genoeg om echt tot acties over te gaan.”

‘Seuterig’

Is er dan echt helemaal niets veranderd in al die jaren? “Toch wel, ik denk dat er redelijk wat werk is verzet de afgelopen jaren. De belangrijkste evolutie is misschien wel dat het onderwerp volop bespreekbaar is vandaag. Toen ik als student mensen vertelde dat ik mijn afstudeerproject over seksisme op straat zou gaan, kreeg ik heel wat vragende blikken: ‘Is dat wel een onderwerp?’ ‘Is dat nu niet eenmaal gewoon zo?’ Mensen hielden vast aan het status-quo. Dat is nu niet meer zo. Het is niet langer ‘seuterig’ om over seksuele intimidatie of seksisme te praten. Kijk maar naar #metoo. Dat op zich is al een mooie ommekeer.”

Toch toont de studie aan dat er in de praktijk nog heel veel werk op de plank ligt, en dan vooral in Brussel. “Elke keer als ik in Brussel kom, betrap ik er mezelf op dat ik toch weer over mijn schouder kijk”, aldus Peeters. “En zelfs de vrouwen die zeggen er niet echt last van te hebben, passen zich vaak onbewust aan. Door een broek te dragen in plaats van een rok, door een andere straat te nemen, door soms zelfs de metro te mijden. En dat is bij mij vrees ik al te vaak nog hetzelfde.”