Experte seksueel geweld kritisch voor VUB: 'Hoeveel slachtoffers moeten er nog vallen?'

Opnieuw barst er een storm van kritiek los op de campus Pleinlaan omwille van de manier waarop de VUB omgaat met grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Dit keer zou een 21-jarige diplomatenzoon vijftien slachtoffers hebben gemaakt. Opnieuw reageert de VUB te traag en te laks, vindt experte Danièle Zucker. “Hoeveel slachtoffers moeten er nog vallen?”

“Er was een jongen in onze richting die verschillende meisjes heeft aangerand en misbruikt. Situaties waarin sommige meisjes wakker worden in andere kleding dan ze de vorige avond aanhadden. Meisjes die zich niets meer herinneren van wat er gebeurd is omdat ze gedrogeerd waren met alcohol.” In Het Laatste Nieuws getuigt een tweedejaarsstudente over de verhalen die ze verzameld heeft over seksueel geweld door een 21-jarige internationale VUB-student. Ze stapte in oktober vorig jaar naar het meldpunt van de VUB, omdat haar vriendin was aangerand.

Haar vriendin bleek niet het enige slachtoffer te zijn. In november stapte ze opnieuw naar de VUB met vier getuigenissen. “De studente kreeg te horen dat er meer details nodig waren, maar het is de taak van het meldpunt of de tuchtcommissie om die te verzamelen, niet die van de slachtoffers,” zegt doctor in de psychologie en expert in seksueel geweld Danièle Zucker.

Vijftien getuigenissen

Toch ging de vriendin van één van de slachtoffers aan de slag en verzamelde ze voor het dossier vijftien getuigenissen, waarvan vijf anoniem, mensen die ook Zucker gesproken heeft. “De slachtoffers zijn bij mij terechtgekomen omdat ik nog maar net een boek had geschreven over verkrachtingen. Wij hebben samengezeten om het dossier op te bouwen.”

De feiten zouden dateren uit 2020 en 2021. De 21-jarige student, een zoon van een diplomaat, zou voornamelijk internationale studenten dronken hebben gevoerd om hen dan te misbruiken op zijn studentenkamer met de deur op slot. Onder de slachtoffers zouden ook twee mannen zijn. Op 6 december belandde het dossier in de handen van de vicerector. Die legde eind januari enkele bewarende maatregelen op. De diplomatenzoon mocht geen alcohol meer drinken op de campus en mocht geen contact meer opzoeken met de vermeende slachtoffers.

'VUB minimaliseert de feiten'

Uiteindelijk buigt de VUB-tuchtcommissie zich over het dossier, op 20 mei valt een uitspraak. De student krijgt de op één na zwaarste straf: behalve voor zijn examens mag hij niet meer fysiek aanwezig zijn op de campus. “Wat de VUB daar niet bij vertelt, is dat die straf slechts één jaar geldt. Dat wil zeggen dat die jongen volgend jaar terug op de campus rondloopt, terwijl de meeste slachtoffers de VUB of zelfs België hebben verlaten. Anderen zijn uit angst de lessen online beginnen volgen. Dat kan toch niet,” aldus Zucker. “Eén van de slachtoffers is op de VUB gebleven en kreeg paniekaanvallen elke keer wanneer ze de dader zag.”

Volgens de psychologe zijn alle slachtoffers nog steeds bang voor represailles. De diplomatenzoon zou bij enkele slachtoffers al gedreigd hebben met gerechtelijke stappen. “Ze zijn bang en durven zelfs geen klacht indienen bij de politie,” aldus Zucker nog. Volgens haar loopt er heel wat fout op de VUB, maar niet alleen daar. “We zien dezelfde trends op Franstalige universiteiten, maar ook bijvoorbeeld in de VS. Dat toont wetenschappelijk onderzoek ook aan, maar daar wil men op de VUB niet van weten. Dat is onaanvaardbaar. De universiteit is meer bezorgd om haar imago en wil tonen dat de campus een veilige plaats is, maar erkent de ernst van de feiten niet.”

"Ik werd uitgenodigd voor een gesprek met de vicerector van een Franstalige universiteit,” zegt Zucker. “Ik kreeg te horen dat zulke daders gewone jongens zijn, geen roofdieren, die fouten maken. Dat men op die leeftijd veel ervaringen opdoet, ook seksueel, en dat dat wel eens mis loopt. Men wil dan geen ernstige straf geven, want dat zou hun toekomst op het spel zetten. Ik was toen heel kwaad en kreeg de indruk dat studenten helemaal niet veilig zijn.”

Ook de traagheid waarmee de VUB dit dossier behandeld heeft, stelt Zucker aan de kaak. Dezelfde kritiek weerklonk nadat een VUB-docent eind vorig jaar aan de deur werd gezet omwille van grensoverschrijdend gedrag. Die procedure duurde bijna een jaar. “Het is nu juist hetzelfde. Ze leren niet en willen niet. Het dossier kwam in een stroomversnelling toen het in de media kwam, anders zou het nog duren. De VUB minimaliseert en banaliseert de feiten.”

Geen extern tuchtorgaan

De experte vindt bovendien dat de tuchtcommissie de zwaarste straf, uitsluiting, had moeten uitspreken. “Het probleem is dat die tuchtcommissie uit studenten en docenten bestaat, mensen die geen kennis van zaken hebben. Zij weten niet wat er zich in de hoofden van daders en slachtoffers afspeelt. Zij weten niet dat de gemiddelde leeftijd waarop daders beginnen 13 jaar is en dat het risico dat ze tijdens hun uniefjaren opnieuw beginnen met verkrachtingen en zedenfeiten heel groot is. Voor zulke feiten moet elke universiteit een externe structuur hebben, compleet onafhankelijk en professioneel.”

Dat vindt ook VUB-studente Sanne*. Zij werd in oktober vorig jaar verkracht in een kot op de campus door een andere student en meldde dat ook bij de VUB. “Het zijn professoren en studenten van onze leeftijd die oordelen, maar ik denk niet dat zij bekwaam zijn om uitspraken te doen over zulke ingewikkelde feiten. Een extern orgaan zou professioneler zijn met meer inzicht in daders en de psychologische gevolgen voor slachtoffers,” vertelt ze. “Ik durf absoluut niet meer naar de campus te gaan en heb er sinds het gebeurd is slechts twee keer voet gezet. De tweede keer ben ik de dader tegen het lijf gelopen en dat was desastreus. De campus is geen plek waar je als slachtoffer kan rondlopen. Je wordt er zwart gemaakt, er heerst een cultuur waarin slachtoffers niet geloofd worden.”

Dat de diplomatenzoon niet geschorst is, vindt Sanne “afschuwelijk.” “Wat moet een dader doen om van de campus geweerd te worden? Hoe ver moet iemand gaan?”, vraagt niet alleen zij zich af. Naast een extern tuchtorgaan pleit Zucker ook voor een Europees of internationaal register waarin studenten die dergelijke feiten plegen op een campus worden opgenomen. “Er moet nultolerantie zijn. Hoeveel slachtoffers moeten er nog vallen?”

'VUB maakt werk van betere procedures'

De VUB zelf wil enkel schriftelijk reageren en bevestigt dat de 21-jarige student in kwestie eerst enkele bewarende maatregelen opgelegd kreeg alvorens de tuchtcommissie besliste dat hij behalve voor zijn examens niet op de VUB mag zijn. “Wanneer deze student zich niet houdt aan de opgelegde tuchtsanctie zal hij uitgesloten worden van de VUB voor een periode van drie jaar,” aldus VUB-woordvoerder Sicco Wittermans. “Ondanks deze zware sanctie en het correct doorlopen van de procedure is de VUB er zich zeer van bewust dat het traject voor de slachtoffers emotioneel bijzonder zwaar en frustrerend is.”

“Daarom werkt de VUB sinds dit academiejaar aan een vernieuwde procedure en werking van het meldpunt en vooral aan de begeleiding van de slachtoffers tijdens dit proces,” klinkt het nog. Dat de huidige procedures ontoereikend zijn besefte de universiteit al na de verhalen over grensoverschrijdend gedrag door een docent vorig jaar. Toen al werden vernieuwde procedures aangekondigd. Die zouden volgend academiejaar in werking treden. “Met deze maatregelen wil de VUB de veiligheid en persoonlijke integriteit van al haar studenten verzekeren en tegelijk ook de procedures versnellen en hierbij de slachtoffers beter omkaderen.”

*Sanne is een schuilnaam