Halal slachten bij Abattoir: onverdoofd, omdat het mag

Tiebout: “Wij verhuren het gebouw en de slachtinstallaties en staan in voor de reiniging en het afvalbeheer. We zijn ook de eindverantwoordelijke als het gaat om voedselveiligheid en dierenwelzijn.”

In een stal voor de ingang van de slachtvloer staan de koeien en stieren opgesteld in een lange rij, halal en niet-halal door elkaar. Om de paar minuten gaat de deur open en wordt een nieuw rund naar binnen geleid. Een dier dat volgens de instructies van de grossist ‘normaal’ geslacht moet worden, krijgt in een speciale box eerst een verdoving met een penschietpistool toegediend. Hiermee wordt de hersenschors van het dier in één klap vernietigd en verliest het dier zijn bewustzijn, zegt veearts Eric Van Deputte, die in opdracht van Abattoir het slachtproces in de gaten houdt.

Het dier valt uit de box op de grond, wordt vervolgens opgetakeld, waarna een Abaco-slager met een mes de twee grote halsslagaders oversnijdt. De grote spastische bewegingen? “Reflexen,” volgens de veearts.

Als het rund, hoogstens zestig seconden later, helemaal leeggebloed is, wordt het opgehesen en verdwijnt het naar de slachtlijn op de hogere verdieping. Daar wordt het vel eraf gehaald, vervolgens worden maag, longen en lever verwijderd en wordt het karkas overlangs doormidden gezaagd en ontvet, klaar voor verdere versnijding. De werknemers langs de slachtlijn zijn ervaren vaklui. “De meesten werken hier twintig, dertig jaar,” zegt Abaco-zaakvoerder Eddy Bucquoye.

Duurder

Bij een dier dat ritueel geslacht moet worden, is de aanpak anders. De religieuze slachting volgens de islamitische rite moet voldoen aan een reeks voorwaarden. Zo moet de slachter bekwaam zijn, de slachtplaats moet rein zijn, de keling moet in één beweging gebeuren en de kop van het dier moet naar Mekka gericht zijn. Belangrijk ook: het dier moet onbedwelmd zijn. Want volgens de goddelijke voorschriften moet het sterven door de messteek.

Het volgende rund passeert dan ook niet langs het penschietpistool voor verdoving. Het wordt naar een speciale box geleid, die in de juiste richting staat en waarin een gat is uitgespaard voor zijn kop. Terwijl de box ondersteboven wordt gekanteld, scherpt slachter Driss zijn mes. Hij is moslim, heeft het vereiste slachterscertificaat van de Moslim­executieve en mag dus de rituele slachtingen doen. Met één flinke haal snijdt hij de keel van het volledig bij bewust zijnde dier over.

De box gaat weer open en het bloedende rund glijdt stuiptrekkend op de grond. Terwijl het dier zijn doodsstrijd levert, spoelt Driss de vloer en het mes schoon. “Het volgende beest mag geen bloed zien,” legt hij uit.

Na enkele minuten voelt een collega in het oog van het rund of er nog een reflex is. Het dier mag volgens de dierenwelzijnsregels pas weggetakeld worden als er een volledig bewustzijnsverlies is. Veearts Van Deputte kijkt toe of er lang genoeg gewacht wordt.

Een rituele slachting duurt langer dan een normale en is daarom iets duurder. “We willen het ook niet aanmoedigen,” zegt zaakvoerder Bucquoye.
Dat in het slachthuis van Abattoir nog onverdoofd geslacht wordt, heeft ermee te maken dat de Brusselse politiek, ondanks jaren gepalaver, nog geen akkoord over de kwestie wist te bereiken. Ook de nieuwe Brusselse coalitie rept er niet over in het regeerakkoord.

Veel nieuwe verzoeken

In Vlaanderen geldt sinds 1 januari een absoluut verbod op onverdoofd slachten – dus ook voor rituele slachtingen. Wallonië volgde begin september. Alle schapen in Vlaanderen moeten vooraf door middel van elektronarcose verdoofd worden. Bij deze ‘omkeerbare’ techniek, gaat een elektrische stroom door de hersenen van het dier, waarna het ongeveer veertig seconden buiten bewustzijn is.

Omdat deze methode nog moest worden bijgesteld voor de slacht van runderen, mag bij de religieuze ritus voorlopig post cut stunning gebruikt worden in Vlaanderen: meteen na de halssnede wordt het dier met het penschiettoestel verdoofd. Maar vanaf 1 januari wordt voorafgaandelijke elektronarcose ook bij runderen verplicht.

Lang niet alle moslims in Vlaanderen en Wallonië accepteren het verbod. Het slachthuis in Anderlecht kreeg de afgelopen maanden veel verzoeken van nieuwe klanten. “Maar daar gaan we niet op in,” zegt Tiebout. “We willen niet alle rituele slachtingen uit Vlaanderen en Wallonië hier naartoe halen. We slachten, net zoals in het verleden, voor de lokale, Brusselse markt. Dat is de afspraak die we met de Brusselse politiek hebben gemaakt. We maken alleen een uitzondering voor die paar bedrijven die al jaren bij ons halalslachtingen laten uitvoeren.”

De Vlaamse en Waalse halalvleeshandelaren moesten dan ook op zoek naar creatieve oplossingen. Sommige importeren halal geslacht vlees uit Engeland. Anderen gaan met in België gekweekte dieren de Franse grens over om ze daar te laten slachten. “Ik hoor allerlei verhalen,” zegt Tiebout. “Ook over Franse slachthuizen die nu in België reclame maken.”

Het is een van de redenen waarom hij voorstander is van het behoud van onverdoofd slachten. “Dieren honderden kilometers vervoeren om ze daar laten slachten, wat levert dat op voor het dierenwelzijn? Zoiets moet je Europees regelen.”

Een andere reden is puur economisch: de druk van de klant. “De moslimgemeenschap in Brussel is heel belangrijk geworden. En het is een groep die nog veel vlees eet,” zegt Tiebout. Dat blijkt ook uit de cijfers. Het aantal in Anderlecht geslachte runderen gaat nog altijd in stijgende lijn, het aantal geslachte schapen verdubbelde zelfs in vijf jaar.

Terwijl in Brussel het onverdoofd slachten nog altijd wordt toegestaan, voerde het Gewest wel het toezicht op het slachthuis op. Buiten de eigen veearts lopen er tijdens de slachting op Abattoir ook dierenartsen van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) rond, die bijvoorbeeld nakijken of de geslachte dieren geen lintworm hebben.

Voorts zijn er – verplicht - camera’s. De beelden worden geregeld bekeken door veeartsen van Leef­milieu Brussel, de administratie die over dierenwelzijn gaat.

“Prima, al die controle,” vindt Tiebout. “Zo kunnen we ons alleen maar verbeteren.” Maar zaakvoerder Bucquoye vindt het soms overdreven. “We doen iets wat wettelijk mag en toch worden we voortdurend op de vingers gekeken omdat wij het enige slachthuis in Brussel zijn en we nog onverdoofd slachten. Mijn medewerkers voelen zich echt geviseerd.”

Hoe moet het verder? Tiebout: “Het slachthuis is naar alle waarschijnlijkheid een aflopende zaak.” Abattoir is bezig met het grote en ambitieuze project Manufakture. Tegen 2023 moet er achter de historische markthal een gloednieuw gebouw verrijzen, met daarin ateliers voor vleesversnijding en andere voedingsgerelateerde activiteiten.

“Oorspronkelijk waren we van plan om in dat gebouw ook een nieuw slachthuis te installeren. Onze huidige slachtlijnen dateren van 1987 en beginnen te verouderen.” Maar Abattoir wilde de investering niet alleen doen. “We wilden hiervoor samenwerken met de huidige exploitant en met de vleeshandelaars die op de site actief zijn. Zij zagen dat echter niet zitten, onder meer omdat we niet konden garanderen dat in Brussel nog minstens 25 jaar onverdoofd geslacht kan worden. Dus hebben we beslist dat er geen nieuw slachthuis komt.”

Het huidige zal minstens openblijven tot aan de opening van de Manufakture in 2023. Daarna wordt het volgens Tiebout onzeker. “De milieuvergunning loopt weliswaar tot 2028, maar we weten niet of het zolang zal duren. Veel medewerkers van het slachthuis zijn al van zekere leeftijd en hebben niet meteen opvolgers. Bovendien zijn er nog meer plannen voor de site. Het huidige slachthuis komt dan een beetje in de weg te staan.”