© JP / BRUZZ
| Buurtbewoners ontmoeten elkaar tijdens een barbecue van SAAMO.
Donderdag wordt het vonnis uitgesproken in het proces rond de drugshandel in de Peterboswijk. 31 personen staan terecht, waarvan het merendeel jonge twintigers. Maar hoe staat het vandaag in de beruchte wijk in Anderlecht? BRUZZ ging praten met bewoners, sociale werkers en de politie. "Het gaat beter, maar ik durf 's avonds nog steeds niet alleen op stap in de buurt."
Op 26 november en 14 december 2021 leidden twee golven van huiszoekingen in de Anderlechtse wijk Peterbos tot aanklachten tegen 31 verdachten voor handel in verdovende middelen. De meesten blijken jonge twintigers; er werden ook wapens gevonden. De term "de gevaarlijkste wijk van België" dook gretig op in de pers, en bevestigde het beeld van enkele jaren eerder, toen de politie belaagd werd door jongeren met stenen, potten mayonaise en petanqueballen vanop de hoogste daken van de woongebouwen.
Voor de volledigheid: de invallen in 2021 vonden niet alleen in Peterbos plaats, maar ook in Sint-Gillis, Molenbeek, Schaarbeek en Asse (Vlaanderen). Naar aanleiding van het proces ging BRUZZ terug naar de wijk, om te zien wat er allemaal gebeurde afgelopen jaar.
"Ga je nog een dealer tegenkomen? Dat kan", zegt korpschef Jurgen De Landsheer van de zone Zuid. "Daarom is de politie sinds de huiszoekingen van eind 2021 vaker aanwezig op het terrein. Het doel is en blijft dat de bewoners zonder overlast boodschappen kunnen doen."
Is dat gelukt volgens bewoners? "Eerst het goede nieuws," zegt Fabienne Boudart die al 35 jaar in de wijk woont. De solidariteit tussen bewoners is wel degelijk gegroeid, bevestigt ze. Dankzij het Duurzame Wijkcontract vonden er het afgelopen jaar veel extra activiteiten plaats, zoals schilderen of houtbewerking, of werken in de moestuin. Boudart zette daarnaast haar schouders onder een druk bezochte brocante. Ook een nieuwe WhatsApp-groep 'Les Amis du Peterbos' zorgt voor een vlottere en directe communicatie tussen zowel jongeren als volwassenen.
Kortom, op het vlak van samenhorigheidsgevoel zette de wijk een aantal stappen vooruit. Maar het onveiligheidsgevoel volledig wegnemen, dat blijft een werk van lange adem. Boudart laat zich bijvoorbeeld tot de deur afzetten door haar kinderen. En als ze toch de vijftig meter van de parking naar haar huis wandelt, stuurt ze nadien een sms om hen gerust te stellen.
"De taak die de gemeente, sociaal werkers en politie te wachten staat is enorm"
De grootste sociale woonwijk van het Brussels Gewest opende in de jaren zestig van de vorige eeuw en werd in het begin goed onderhouden. Bewoners herinneren zich nog dat de wijkagent in de wijk woonde, en dus direct aanspreekbaar was, en hoe elke blok een conciërge had die alle praktische problemen opvolgde en oploste.
Maar de conciërges vertrokken, net als de wijkagent. De wijk raakte mettertijd meer en meer in verval. De kelders zijn al jaren dichtgetimmerd om bendes geen ruimte te geven om iets te verstoppen. Mensen klagen over verstopte toiletten, defecte liften, uitvallende elektriciteit of waterlekken. De woningen van veel bewoners zijn al jaren dringend aan renovatie toe.
Neem het tweekamerappartement van Sanae Salami. Dat telt verschillende zichtbare vochtplekken op de muren. Het is bovendien veel te klein voor het gezinnetje. De jongste slaapt bij zijn ouders op de kamer, de vier anderen delen een kamer met twee stapelbedden. Twee kleine bureautjes scheppen wat ruimte om huiswerk te maken. De ramen dampen aan bij de minste temperatuurschommeling buiten.
Salami’s oudste zoon mag niet alleen naar buiten. Salami is – net als veel moeders in de Peterboswijk - doodsbang dat hij jongeren tegenkomt met een slechte invloed en een kwalijke reputatie.
Bewoonster Sanae Salami praat met Lotfi Mostefa, de voorzitter van de Anderlechtse Haard.
Buurtbewoners komen samen tijdens de buurtbarbecue van SAAMO.
Opbouwwerker M'hamed El Ouali (SAAMO Brussel) houdt het vlees in de gaten met Peterbos-bewoonster Fabienne Boudart.
De Peterboswijk is volgens bewoners en sociaal werkers te lang verstoken gebleven van investeringen. En op een plek waar investeringen lang uitblijven, krijgen inwoners onwillekeurig het gevoel "dat de wijk niet meer onder controle is," zegt Khalid El Addaoui. Hij groeide op in de wijk en is coördinator van het jeugdhuis D'Broej. Achterstallig onderhoud, lage inkomsten, gebrek aan politietoezicht en de nabijheid van criminele activiteiten: dat allemaal tezamen vormt een giftige cocktail, zeker voor sociaal-economisch kwetsbare jongeren.
Na de huiszoekingen van 2021 wilde burgemeester Fabrice Cumps (PS) het anders doen. Arrestaties en invallen zijn één ding, de problemen aan de wortel aanpakken een ander. Cumps maakte budgetten vrij voor forse investeringen, onder meer bedoeld voor renovaties via het Duurzame Wijkcontract. Sinds dit jaar is de gemeente ook permanent aanwezig via de nieuwe LISA (Locally Integrated Security Antenne). De politie was regelmatig op het terrein het afgelopen jaar en neemt vanaf januari permanent haar intrek in de LISA. Ook de openbare ruimte krijgt een grondige facelift.
Niet alleen de politie, ook sociaal werkers zijn het afgelopen jaar bewust meer aanwezig geweest op het terrein. "We vonden het belangrijk dat bewoners zich de publieke ruimte opnieuw kunnen toe-eigenen," zegt de coördinatrice van SAAMO Peterbos, Katleen van Lerberghe. De afgelopen zomer werkten bewoners samen in de collectieve moestuin, konden volwassen lessen Frans en Nederlands volgen en waren er doe-het-zelf-ateliers.
Maar de belangrijkste investeringen moeten grotendeels nog gebeuren. Het gaat om grondige renovatiewerken, zoals het isoleren van de gebouwen volgens de recente normen. De werkzaamheden gebeuren blok per blok, beginnende bij blok 9 in januari, en daarna verder uitbreidend naar blok 4, 7 en 13.
Waarom die niet eerder konden gebeuren? "De kosten voor de werkzaamheden overstijgen de middelen van de gemeente," zegt Mostafa Lotfi, voorzitter van de sociale woningmaatschappij Anderlechtse Haard, die het merendeel van de woningen in Peterbos beheert. Het was dus een kwestie van wachten op een geschikte projectoproep bij het Gewest dat over grotere budgetten beschikt.
Ook nadat de nodige sommen zijn vrijgemaakt – in totaal bijna vijftig miljoen euro - duurt het vaak nog een hele tijd voor de werken starten. Er moeten namelijk vergunningen worden aangevraagd, de woningmaatschappij moet de bewoners informeren over de werkzaamheden, en het geheel aan formaliteiten kan makkelijk enkele jaren in beslag nemen. "Dat is niet altijd makkelijk om uit te leggen aan de bewoners," zegt Lotfi.
De investeringen gaan verder dan louter onderhoud van het bestaande patrimonium: in het masterplan werd ook de bouw van een crèche opgenomen. De eerste in haart soort trouwens, waar ouders hun kind voor enkele uren naartoe kunnen brengen, bijvoorbeeld voor de duur van een sollicitatiegesprek. Dat was een uitdrukkelijke vraag van de bewoners, zegt schepen Nadia Kammachi (Ecolo). De wijk krijgt daarnaast ook een zaal met een multi-inzetbaar karakter, en die kan dienen voor theater, film, sport of sociale activiteiten.
"Zo lang er vraag is naar drugs, krijg je de markt niet kapot"
Is daarmee de angel uit het conflict? Of worden er over vijf jaar opnieuw twintig of dertig jonge mannen voor de rechter gesleept?
""Zo lang er vraag is naar drugs, krijg je de markt niet kapot," stelt korpschef De Landsheere. En onverwachte zaken zoals een coronacrisis en een lockdown hebben natuurlijk ook hun impact: door het gebrek aan sociale controle konden de dealers lange tijd ongemoeid hun gang gaan, wat buurtbewoners merkten door een toename aan af- en aanrijdende wagens en regelmatige vechtpartijen in het openbaar.
Er is dus, met andere woorden, blijvende opvolging nodig door sociaal werkers, politie en de gemeente. Maar niettemin, het afgelopen jaar was een goede start, klinkt het bij verschillende stakeholders in het verhaal. "Peterbos wordt voorlopig niet losgelaten."
Lees meer over: Anderlecht , Samenleving , SAAMO , Peterbos , drugshandel , leefbaarheid , Anderlechtse Haard
