Imam in gesprek met pastoor: ‘De vasten en ramadam lijken op elkaar'

Brusselse moslims en christenen beleven de vastenperiode gedeeltelijk gelijktijdig dit jaar. BRUZZ organiseerde een gesprek tussen imam Boubker Macbahi en pastoor Dirk Vannetelbosch, buren in Jette, over de gelijkenissen tussen hun beider geloof.

Met een taartje in de hand komt pastoor Dirk Vannetelbosch de parochiezaal binnen, waar imam Boubker Macbahi al plaats heeft genomen voor het dubbelgesprek met BRUZZ. "Het is carnaval voor hem," verklaart Vannetelbosch lachend zijn cadeautje voor zijn gesprekspartner. Voor katholieken is carnaval de laatste dag waarop alles mag, voordat de vastentijd begint in de aanloop tot Pasen. De ramadan - een vastenmaand waarin moslims niet eten tussen zonsopkomst en zonsondergang - begon een dag na het interview.

De ramadan en de christelijke veertigdagentijd vallen dit jaar ongeveer gelijktijdig. Hoe beleeft u die periode?
Vannetelbosch: Voor christenen is deze periode bij uitstek een periode van ingetogenheid. Er staan bijvoorbeeld geen bloemen in de kerk.
Macbahi: Normaal staat de kerk vol bloemen…
Vannetelbosch: De vastentijd is voor katholieken ook een periode van delen. Dat doen we het hele jaar, maar in deze periode besteden we extra aandacht aan de mensen die dichtbij ons staan. Ik vind het fijn om veel bij mijn zieke moeder te zijn. Dat is voor mij ook de vastentijd.

Hoewel veel christenen vandaag niet vasten, zien we wel een christelijke erfenis in de populaire cultuur. Denk aan de veertig dagen zonder vlees of de maand zonder alcohol of suiker. Is het jammer dat deze acties zijn losgekoppeld van religie?
Vannetelbosch: Ja, het zijn vaak dingen die mensen voor zichzelf doen.
Macbahi: Dichter bij de heer komen is een kwestie van filosofie. Je kunt de vastentijd op je eigen manier invullen. Ook onder moslims zie ik dat.

Wat betekent de ramadan voor uw gemeenschap, meneer Macbahi?
Macbahi: De moslimgemeenschap kijkt elk jaar uit naar het moment. Het gaat om solidariteit en samenzijn met de familie, maar ook over werken aan de eigen spiritualiteit en het lichaam. Wat mij soms stoort, is de nauwe interpretatie van de ramadan. Tieners vragen me soms of het erg is als een klein beetje tandpasta naar binnen glipt tijdens het poetsen van de tanden. Maar de ramadan gaat niet enkel over niet eten en drinken. Het is een leerschool voor de rest van het jaar. We leren ons goed te gedragen, ons karakter en ons gedrag te hervormen. En zo kom je dichter bij Allah.

Zaterdag trekken jullie samen naar het woonzorgcentrum Saphir. Wat staat er op het programma?
Vannetelbosch: 25 maart is de dag van de Blije Boodschap. De maagd Maria kreeg op die dag te horen dat ze zwanger was. Dat is negen maanden voor Kerstmis, de geboorte van Jezus.
Macbahi: Maria - of Meryem - is de enige vrouwelijke naam die in de Koran wordt genoemd. Zelfs de naam Khadija, de vrouw van de profeet, komt in de Koran niet voor. Er is een soera (hoofdstuk in de Koran, red) genaamd Soera Meryem. Dat toont aan hoeveel belang moslims aan haar hechten. In het rusthuis zullen we het hebben over de vastenperiode en over Maria en haar bijzondere geschiedenis.

Uit een onderzoek blijkt dat ongeveer een kwart van de Brusselaars islamitisch is en veertig procent katholiek, al is niet iedereen natuurlijk praktiserend. Bestaat er volgens jullie een harmonieuze interreligieuze samenleving in Brussel?
Macbahi: Vanuit het standpunt van de burger wel, denk ik. Vanuit politiek oogpunt is dat een heel andere zaak. De politiek probeert helaas verdeeldheid te zaaien. Dat levert soms problemen op. Een voorbeeld: de secularisten willen een wet door het parlement krijgen die het vak godsdienst uit het curriculum laat verwijderen.
Vannetelbosch: Soms vraag ik me ook af waarvoor godsdienstles nodig is.
Macbahi: Het is nochtans het startpunt van tolerantie. Het opent de deur naar meer begrip.

Boubker Macbahi hoe zit het met uw uitbreidingsplannen van de moskee?
Macbahi: Eind vorig jaar hebben we een tweede bouwaanvraag ingediend. We kregen een gunstig advies, op voorwaarde dat we voldoen aan de eisen op vlak van brandveiligheid.

Was er dit keer ook tegenstand van omwonenden?
Macbahi: Tijdens de eerste overlegcommissie in 2019 zat de zaal vol met tegenstanders. Het Vlaams Belang was erbij, de politie was zelfs aanwezig voor het geval het uit de hand zou lopen. Tijdens de tweede overlegcommissie in december was het rustig: er waren slechts tien aanwezigen.

Hoe verklaart u dat? Is het project veranderd?
Macbahi: We hebben twee etages moeten verwijderen uit het ontwerp. Ook de sportzalen komen er niet. Maar het Gewest en de gemeente zijn het nu eens met het project. Bovendien kon het project op minder media-aandacht rekenen, dit keer. Mogelijk is het Vlaams Belang daardoor ook niet komen opdagen.

U wilt in de toekomst ook joden en christenen uitnodigen in de moskee. In Berlijn bouwen joden, moslims en christenen een nieuwe religieuze instelling, het House of One. Zou dat iets zijn voor Brussel?
Macbahi: Ook in de Arabische landen zijn er al Abrahamitische centra. Ze heten zo, omdat Abraham - of Ibrahim - de vader is van de joodse, islamitische en christelijke gelovigen. In Abu Dabi staat zo'n gebouw met in verschillende vleugels een kerk, een moskee en een synagoge. Er is ook een museum en er worden lezingen gegeven. Het is een groot succes. Maar daar hebben ze veel geld. De politici hier zullen het nooit doen.
Vannetelbosch: Ik denk ook niet dat de Kerk zou instemmen met het plan. Maar grote ideeën en grote discussies zijn niet altijd nodig om gewoon met elkaar samen te leven.
Macbahi: Inderdaad, het is misschien niet nodig om een nieuwe plek te creëren waar de drie religies samenkomen: je kunt vandaag al naar al die plekken gaan. Ik ga graag bij de pastoor op bezoek in zijn kerk, en hij komt op bezoek in de moskee.

Wie is wie?

Dirk Vannetelbosch groeide op in Meerbeek in Vlaams-Brabant, maar raakte de afgelopen decennia bekend als de Jetse pastoor die Brussels praat. Toen de enige moskee van Jette in 2019 wilde uitbreiden belde een journalist om te vragen wat hij van de uitbreiding van de moskee vond. "Ik zie het probleem niet," zei hij toen. Het leidde tot een vriendschap met imam Boubkar Macbahi.

Boubker Macbahi groeide op in de hoofdstad van Marokko, Rabat. Macbahi ging naar school met Joods-Marokkaanse vrienden. Op zijn achttiende trok hij naar België om te studeren aan de ULB. Vandaag is hij leerkracht godsdienst bij Ceria en verantwoordelijke bij de vzw Averoes, de enige moskee van Jette. Over de relatie met de pastoor zegt hij: "We begrijpen elkaar. Hij heeft zijn geloof, ik heb het mijne en we respecteren elkaar. Ik denk dat we dat in heel België moeten doen."