BIG CITY. Wat is het verhaal achter de wijzende standbeelden op de Grote Markt?

De Grote Markt is een van dé toeristische hotspots in Brussel en daarom ook een geliefde stopplaats voor gidsen. Die hebben er dan ook allerlei legendarische verhalen over te vertellen. Zoals over enkele standbeelden op de gevels. Die lijken namelijk naar elkaar te wijzen. Maar doen ze dat ook echt?

Het is al veel toeristen opgevallen wanneer een gids hen tijdens een rondleiding op de Grote Markt vraagt om naar boven te kijken: enkele van de standbeelden op de gevels lijken naar elkaar te wijzen. Waarom ze dat doen, is het onderwerp van allerlei legendes, maar in elke versie willen de standbeelden de schuld van zich afschuiven.

Volgens het meest bekende verhaal gaat het vingerwijzen over wie verantwoordelijk is voor de zwangerschap van een vrouw. De edelman op het Brouwershuis, links van het stadhuis, wijst naar het beeld van een ambachtsman, die aan de overkant staat, op het gebouw rechts van het Broodhuis. Die ambachtsman duidt op zijn beurt een bisschop aan, die zijn hoofd buigt, bovenop het huis 'In den Vos'. Maar klopt die legende?

De gebouwen waarop de beelden staan, waren vroeger in handen van gilden, die er vaak een standbeeld van hun patroonheilige of een politieke machthebber op lieten zetten. De brouwers kozen voor Karel van Lotharingen, landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden tussen 1741 en 1780. Bij de kleermakers aan de overkant, zou je hun patroonheilige Sint-Bonifatius verwachten, maar het beeld lijkt ook op de heilige Homobonus van Cremona, een Italiaanse koopman, ook patroonheilige van de kleermakers. Hij lijkt te wijzen naar Sint-Nicolaas, op zijn beurt de patroonheilige van de marktkramers, op wier gebouw hij staat.

Waarom wijzen uitgerekend die drie personages naar elkaar? Blijft het verhaal van de zwangerschap overeind? Volgens historicus en Brusselkenner Roel Jacobs niet: “Niet enkel wijzen de beelden niet echt naar elkaar, ze hebben zelfs niets met elkaar te maken,” vertelt hij. “De beelden op die huizen gaven meestal gewoon een patroonheilige weer. Ze staan dus allemaal op zich en wijzen niet naar elkaar.”

'Veel mysterie rond de Grote Markt'

Een extra argument daarvoor vindt Jacobs in de geschiedenis van het standbeeld op het Brouwershuis. Oorspronkelijk stond er een beeld van Maximiliaan van Beieren. Hij was eerst landvoogd van de koning van Spanje, maar liep later over naar de Fransen. Zijn beeld verdween toen de Oostenrijkse Habsburgers het hier voor het zeggen kregen in de 18e eeuw. In de plaats kwam in 1752 een ruiterstandbeeld van landvoogd Karel van Lotharingen. Maar elke keer de Fransen Brussel binnenvielen in de decennia daarna (zoals in 1793 en opnieuw in 1794), verdween het beeld om de machthebber niet te schofferen.

Het beeld op het Brouwershuis zou dus veeleer gediend hebben om de machthebber te paaien dan dat het deel was van een rondje vingerwijzen. Al blijft het wel een gek toeval dat hij daarmee de patroonheilige van de kleermakers lijkt te viseren, die op zijn beurt naar Sint-Nicolaas lijkt te wijzen. “Er hangt veel mysterie rond de Grote Markt,” concludeert Jacobs, “net omdat het uit verschillende delen bestaat en gebouwd is door mensen die niet overeenkwamen.”

• VOLGENDE KEER Kunnen we nog extra tunnels bouwen in Brussel?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City

Welke vraag wil jij graag beantwoord zien?