Reportage

La Rose Blanche, het laatste Griekse café van Molenbeek

Kris Hendrickx

23/10/2019

| Grieks Cafe La Rose Blanche, steenweg op Merchtem, Sin-Jans-Molenbeek.

In hartje Oud-Molenbeek, op een zucht van de Sint-Jan Baptistkerk, ligt ‘la Rose Blanche’. Het café van de broers Karassavidis is niet enkel het laatste Griekse café van historisch Molenbeek, het is ook een levend monument. Een kleine plek die de voorbije 46 jaar de hele wereld zag passeren. Poli Roumeliotis en Kris Kaerts maakten er de voorbije drie jaar een boek en een film over. “Hier zie je een Molenbeek dat elders niet meer bestaat.”

Lees ook: Schepmans wil parking onder Sint-Jan-Baptistvoorplein

Wie la Rose Blanche binnenstapt - we bevelen het warm aan - merkt al snel: dit is niet zomaar een café. Het wat afgeleefde interieur van het volkscafé is in geen decennia veranderd en de toog oogt als een klein museum. We zien een foto van Rode Duivel Luis Oliveira die de sirtaki danst in een nabijgelegen restaurant, een Belgische vlag en een beeld van een dansende menigte in Trabzon, een stadje aan de Turkse Zwarte Zeekust.

“Hier, proef eens.” De imposante uitbater Pavlos Karassavidis (bijna 75) schuift een bord over de toog waar een kloeke gegrilde baars op ligt. Verschillende cafébezoekers worden gesommeerd om een stukje te nemen van wat straks Pavlos’ middagmaal zal zijn, dat hij staande achter de toog nuttigt. Bereid door zijn broer Kostas (bijna 70), die heerst over de kleine keuken van de kroeg.

De broers Karassavidis zijn het kloppende hart van een café dat ze al uitbaten sinds 1973. La Rose Blanche was ooit het eerste Griekse café van Molenbeek en had in de Griekse hoogdagen een twaalftal concurrenten. Vandaag is het ook het laatste.

‘Ceci n’est pas un café’

In die 46 jaar was het duo getuige van de hele recente Molenbeekse geschiedenis. “Ze hebben alle migratiegolven zien passeren en dat zie je vandaag nog aan het publiek in dit café,” zegt Kris Kaerts. “Hier komen Tunesiërs, Marokkanen, oude Belgen, Balkan-Turken en ook nog wat oude Grieken, die hun vaste plaats hebben aan de toog of in het café.

Zo’n mix vind je anders nergens in Molenbeek. Het is een van de redenen waarom een van de klanten onlangs nog luid poneerde: ‘Ce café n’est pas un café, mais un monument de quartier.’”

© Poli Roumeliotis

| Grieks Cafe La Rose Blanche, steenweg op Merchtem, Molenbeek.

De film en het - drietalige - boek van Kaerts en Roumeliotis belichten onder meer dat snel veranderende Molenbeek. Hoe Pavlos en Kostas eerst Grieken tussen de Belgen waren en oud-Molenbeek beetje bij beetje evolueerde tot wat het vandaag is: een stadsdeel waar de Marokkaanse aanwezigheid overheerst. Een gemeentecentrum ook, dat tijdens het maakproces ook nog eens wordt dooreengeschud door aanslagen en een invasie van de wereldpers.

La Rose Blanche is vandaag een van de zeldzame plekken in de historische kern waar bier wordt geschonken. De buren van moskee Muttaqin - gehuisvest in een voormalige brouwerij - willen het café al jaren kopen om te kunnen uitbreiden. Voorlopig gaan de broers niet in op het bod van de buren. Maar de mogelijke verkoop was voor Kaerts wel het signaal om te starten met zijn project, dat vandaag een rijk boek en een warme film oplevert.

Grieks Cafe La Rose Blanche, steenweg op Merchtem, Sin-Jans-Molenbeek — © Poli Roumeliotis

| La Rose Blanche tijdens het maken van de documentairefilm.

“Ik hoorde Kostas steeds vaker zeggen dat hij moe is en wil stoppen en dan was er nog dat bod,” vertelt Kaerts. De broer in kwestie schuift ondertussen tapas op basis van Marokkaanse pannenkoek onder onze neus. “Toen ik de toestemming van de broers had, hebben we het voornemen bezegeld met drie glazen sterke drank.” Film en boek zouden uiteindelijk steun krijgen van de Vlaamse Gemeenschap, de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) en heel wat gulle giften via een growfundingactie.

"Hier komen Tunesiërs, oude Belgen, Marokkanen, Balkan-Turken en ook wat oude Grieken, die hun vaste plaats hebben aan de toog of in het café"

Kris Kaerts, documentairemaker

Bewogen geschiedenis

De geschiedenis van la Rose Blanche is maar één van de verhaallijnen in de film en het veel uitgebreidere boek. De makers gingen ook zoek naar de bewogen roots van de broers. Die migreerden zelf met hun ouders uit noord-Griekenland, waar de film ons ook naartoe brengt.

De grootouders Karassavidis waren op hun beurt al vluchtelingen uit de Pontus, een gebied aan de Zwarte Zee dat vandaag diep in Turkije ligt, maar ooit Griekssprekend was. De foto van Trabzon aan de toog hangt er niet zomaar: ze toont de Pontus in die tijden. Kaerts en Roumeliotis schetsen zo het verhaal van een beweeglijke geschiedenis, waar alles transitie is: van het Ottomaanse Rijk over Griekenland naar de steeds veranderende aankomstwijk Molenbeek.

Ook in die gemeente beperkten de makers zich niet tot het café. “Het startpunt was altijd dat dit een klein café is in een grote wereld, we wilden dingen doen in Molenbeek,” legt Kaerts uit. Dus richtte hij de vriendengroep van de Rose Blanche op, l’amicale de la Rose Blanche, die de voorbije jaren geregeld acties ondernam: van een wandeling langs de verdwenen Griekse cafés over een carnavalsfeest en muziek- en dansoptredens tot een groots opgezette expo over de Molenbeekse Grieken in de Sint-Jan Baptistkerk.

Première

De acties van de amicale zijn uiteindelijk ook de fundamenten geworden waar de film op rust. Na drie jaar gaat die op 24 oktober in première in Cinéma Palace. Wie de film wil zien, is er die dag best bij, want La Rose Blanche wordt niet opgenomen in de reguliere programmatie van de bioscoop.

“We willen de film wel tonen op evenementen waar er ook interactie is,” vertelt Kaerts. “Er komt zo normaal een tournee langs culturele centra met een première per provincie. Het is de bedoeling dat de film in de beginperiode enkel zal te zien zijn als iemand van ons twee er ook bij is.”

Het boek komt tegelijk met de film uit. Over 224 bladzijden vertelt het de geschiedenis van de protagonisten van het café – inclusief vaste klanten – heel wat uitvoeriger dan de film. Maar het drietalige werk, waaraan een vijftiental vrijwilligers een bijdrage leverde, gaat ook dieper in op de geschiedenis van Griekenland en de Pontus, die uithoek van Europa waarover hier te lande maar weinig geweten is.

Drie jaar geleden was de dreigende sluiting van het café de aanleiding voor het project La Rose Blanche. Anno 2019 is het café nog steeds open. Als we Kostas vragen of hij nog steeds wil stoppen, klinkt een sluiting minder dichtbij dan in 2015. “Natuurlijk ben ik nog steeds moe, maar het is nu wellicht aan mijn neef, de jongere generatie.

Als hij wil voortdoen, kunnen we nog een tijdje verder.” Als we willen vertrekken, schuift hij glunderend nog een bord vers gefrituurde chips op basis van zoete aardappelen op ons tafeltje. We zien hem de eerste jaren niet sluiten.