Lieven De Cauter: 'Biertempel? Over our dead bodies!'

Cultuurfilosoof en beroepsactivist Lieven De Cauter wil dat er een kordaat 'neen' wordt gezegd aan het project om het Beursgebouw om te vormen tot een Biertempel. Vandaag vindt er een overlegcommissie plaats over de Beurs.

De Brusselse Beurs vormt het hart van Brussel. Letterlijk. Op het moment van de aanslagen werd het voorplein spontaan een herdenkingsplek en dat was de bevestiging van dat onuitgesproken maar breed gedeelde gevoel dat de Beurs en het Beursplein het echte hart van de stad zijn. Naast de centrale ligging van de Beurs op de centrale lanen tussen Noord- en Zuidstation en tussen bovenstad en Kanaalzone, is er ook de exuberante monumentaliteit van het gebouw en de grote trappenpartij die de Beurs al decennia lang tot afspraakplaats en speakerscorner voor manifestaties allerhande heeft gemaakt. Het is decennialang de publieke plek bij uitstek van Brussel en zelfs België geweest. Publiek ook in de zin van ‘plaats voor het politieke’. De trappen van de Beurs, dat was de democratie in actie.

Al geruime tijd is daar verandering in gekomen: politieke expressie wordt geweerd aan de Beurs. Het is tijden geleden dat ik nog manifestanten zag op de trappen van de beurs. Dat is echt zonde. Het past helaas in de verpretparking van Brussel. Schepen Marion Lemesre droomt er openlijk van. Herinner u de slogan, die enige tijd terug overal in Brussel te zien was: “Het hart van de stad doet ook het jouwe kloppen, vooral in de winkels”. Een onbeschaamd neoliberaal programma in een notendop: de stad als shopping mall. Denk aan de Kerstmarkt: heel de stad moet eraan geloven. Maar politieke expressie, oh neen, dat hoort niet thuis in een shopping mall.

Deze verpretparking van Brussel vindt zijn symbolisch culminatiepunt in de Biertempel. De Biertempel is er alleen voor toeristen en het is daarenboven een uithangbord voor bierreus AB Inbev. Dat is een schande op zich: het uitleveren van gemeengoed, van nationaal erfgoed aan multinationals. Brussel heeft daarentegen nood aan een ‘gemeenplaats’, een common ground, een inclusieve ontmoetingsplek van culturen, dat heeft de herdenkingsritueel aan de Beurs duidelijk gemaakt.

Maar zo’n inclusieve ontmoetingsplek kan geen biertempel zijn, want dat sluit een belangrijk deel van de Brusselse bevolking uit. Voor islamieten, toch een aanzienlijk deel van de Brusselse bevolking, is alcohol ‘haram’. Het is een totaal verkeerd signaal als we de Beurs, toch het volkse hart van onze stad, omvormen tot Biertempel. In plaats van inclusie en verenigen zal de Biertempel uitsluiten en verdelen. Daarom alleen al is op dit moment in de geschiedenis, die Biertempel werkelijk geen optie meer. Zeker na de aanslagen is de nood groot aan een ontmoetingsplek van alle Brusselaars. Een plek die heel Brussel belichaamt. En ja, dat is de Beurs.

Begrijp me niet verkeerd: niets tegen bier en al zeker niet tegen Brussels bier. Zinnebir bijvoorbeeld hoort wat mij betreft tot de betere Belgische bieren. Maar zoek een oude brouwerij om er een biertempel voor de nieuwe en oude lokale bieren in onder te brengen, zodat je toeristen ook eindelijk begint uit te spreiden over de rest van de stad. En dit is zeker geen wijken voor druk van religieus conservatisme.

Er heerst een grote tolerantie voor alcohol bij de nieuwe Belgen: ook in overwegend islamitische buurten staan de planken van ‘de Paki’s’ (zoals de nachtwinkels hier worden genoemd) vol met alcohol en geen haan die daar naar kraait. Maar bij de Beurs moeten we een betere keuze kunnen maken. Een biertempel draagt alleen bij tot het maken van een karikatuur van onszelf. België: bier, frieten en chocolade. Dat men voor de Beurs niets beter kan verzinnen, is uiterst pijnlijk.

De Beurs moet een volkse tempel van culturen worden, een open huis, een binnenplein, een passage tussen Grote Markt en centrale as, een plek voor tentoonstellingen en evenementen allerhande, een speelveld ook voor de vele cultuurhuizen die onze stad rijk is. En het project van Robrecht en Daem kan daar wat mij betreft in passen.

Hoewel die messing luifel op het dak en die opengebroken sokkel op groeiend verzet stuiten bij de bevolking. De kunsthistoricus in mij heeft daar begrip voor. In elk geval, zoals Gideon Boie al opmerkte in BRUZZ: architecten, wees alsjeblief niet zo dom om het programma te verdedigen om uw project te redden. Het kan een goed project zijn - daar kan men over discussiëren - maar het programma, de biertempel, is en blijft om van te kotsen. Of zullen we het weer eens beschaamd weglachen? Zo van: "Het programma trekt op niks, maar wat wil je, dit is typisch Belgisch, en het zijn toch goeie architecten" (wat, toegegeven, voor Brussel op zich al uitzonderlijk is). Maar die goede architecten mogen geen excuus vormen om een rotslecht programma te aanvaarden.

Het is tijd, hoog tijd om de verpretparking van Brussel een halt toe te roepen. Maak van Brussel geen Barcelona. Geef het centrum van Brussel terug aan de bewoners. Een kordaat 'neen' aan de biertempel is een goed begin. De Beurs is van iedereen. En de trappen moeten weer een uithangbord worden van onze democratie in actie. De biertempel? Over our dead bodies!