Maron in de verdediging: 'Rusthuizen zijn klaar voor tweede golf'

Brussel is te laat in actie geschoten om de pandemie in te dijken. Daar lijken meerderheid en oppositie het in grote lijnen over eens. Over het waarom, zijn de meningen verdeeld, zo bleek tijdens de Bijzondere Covid19-commissie in het Brussels parlement, waar minister van gezondheid Alain Maron (Ecolo) op de rooster werd gelegd.

Die Bijzondere commissie komt ongelegen. Voor de Brusselse gezondheidsdiensten is het vandaag alle hens aan dek om een ramp zoals die van de eerste golf te vermijden en veel tijd voor een terugblik is er niet.

En precies over die eerste golf gaat deze Bijzondere commissie. Wat liep er mis, en welke lessen kunnen eruit worden getrokken. Er is gisteren even overwogen om ze op te schorten tot de tweede golf voorbij is, maar vanochtend is beslist om er toch mee door te gaan.

Vandaag stond het thema gezondheid op de agenda. Brussels Minister van gezondheid Alain Maron kon dus niet op het appel ontbreken. Hij gaf een hele lange lijst van acties die sinds februari genomen zijn. Boodschap van Maron: het Brussels Gewest heeft hemel en aarde bewogen om de pandemie in te dijken. Daar is met man en macht aan gewerkt. Er zijn vier miljoen chirurgische maskers verdeeld, 250.000 FFP2 maskers, en nog honderdduizenden schorten en handschoenen.

Teststrategie

Er is sinds de zomer ook een test- en tracingstrategie die geleidelijk is opgeschaald tot 6.000 tests per dag, “Meer kan niet omdat de laboratoria, een federale bevoegdheid niet kunnen volgen,” aldus Maron. Het aantal contacttracers is in diezelfde periode ook opgetrokken van 33 naar 260. Er is tot nu toe voor gezondheid en welzijn al 160 miljoen euro uitgetrokken door de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie.

Maron bedankte ook opvallend vaak in zijn exposé alle partners die zich tijdens deze pandemie hebben ingezet, van de eigen diensten, de rusthuizen, de ziekenhuizen tot Artsen zonder Grenzen en Defensie die het op een bepaald moment heeft moeten overnemen in rusthuizen in Jette en Elsene. “We moeten bescheiden zijn. De strijd tegen de pandemie is er één die we allemaal samen moeten voeren,” aldus Maron.

Een echte mea culpa kwam er niet. Nochtans is de tol in de rusthuizen in de eerste golf, zoals bekend, loodzwaar. Met meer dan duizend doden en een aanzienlijke oversterfte. Meer dan tweeduizend mensen kwamen in de eerste golf in een een Brussels ziekenhuis terecht. Sommigen van hen zijn nog altijd niet hersteld.

Het is vandaag duidelijk dat dit onder meer komt omdat de overheid te laat in gang is geschoten. Landen als Duitsland waren beter voorbereid, en hebben ook op tijd en adequaat gereageerd.

Maron gaf toe dat de eerste signalen dat België serieus getroffen zou kunnen worden eind januari al bekend waren. Maar hij gaf ook aan dat vele experten de bal missloegen over de mogelijke ernst.

Zo meldde de (federale) Risk Management Group op 23 januari : “Het coronavirus lijkt op Sars, maar de mortaliteitsgraad is lager (1 à 2 procent). Volgens onze informatie, kunnen de overheden een geruststellende boodschap overbrengen.”

Het is de belangrijkste verdedigingslinie van Maron: niemand wist dat het zo ernstig zou kunnen worden, dus waren alle instanties onvoorbereid.

Twee: het is uiteindelijk de federale overheid die in het begin de grootste verantwoordelijkheid draagt. Zo was de strategische mondmaskerstock vernietigd en was het onmogelijk om te testen bij gebrek aan reagentia. Ook de federale regering is bevoegd voor het pandemieplan en de testcapaciteit in ons land wordt federaal bepaald.

En het Brussels Gewest? Voor Maron zijn vandaag de nodige lessen getrokken uit de eerste golf en zijn de woonzorgcentra nu wél goed voorbereid. Op vraag van Iriscare hebben ze nu haast allemaal een pandemieplan. "75 procent van die rusthuizen hebben een goedgekeurd plan," aldus Maron.

Oppositie niet overtuigd

Het moet gezegd: Maron gaf een eerder vermoeide en uitgebluste indruk. Maar dat hield de oppositie niet tegen om er stevig op in te hakken, hoewel ze erg weinig tijd kreeg. Het reglement van deze Bijzondere Commissie voorziet maar 5 minuten spreektijd voor de parlementsleden. In vergelijking met het anderhalfuur dat de minister krijgt is daar op zijn minst sprake van een onevenwicht. En tijd om een fatsoenlijke hoorzitting te houden is er niet.

Het ontlokte MR-parlementslid David Leisterh ook de tweet: “Dit is ridicuul. We hebben vijf minuten spreektijd voor een crisis die al negen maand duur. En oh ja, ik krijg nog eens twee minuten om te repliceren.”

De MR had vreemd genoeg die tijd opgedeeld onder drie parlementsleden: Alexia Bertrand, David Leisterh en Vincent Dewolf. Maar de kritiek was striemend.

De voornaamste kritiek is dat Vlaanderen heel snel allerlei mechanismes in gang heeft gezet om de strijd tegen de pandemie efficiënter te laten verlopen: zo werd al snel een platform opgezet om de noden te monitoren. Zijn er snel mondmaskers besteld. Die werden ook gratis uitgedeeld. In Brussel moesten de rusthuizen betalen. Ook is er in Vlaanderen een zorgatlas waar burgemeesters kunnen zien in welke wijk, of zelfs straat, een uitbraak is.

Brussel heeft dat niet, en dat maakt De Wolf furieus. “Ik kan als burgemeester (van Etterbeek, nvdr) als dat nodig mocht zijn lokale perimeters bepalen, een wijk in lockdown zetten en de controle erover voeren, maar wij hebben geen zicht op die data. We vragen dat nochtans al twee maand.”

Ook voor de PTB heeft het Brusselse GGC-beleid gefaald. De maskers zijn te laat besteld, de testing en tracing is te laat op gang gekomen, en het griepplan dat uit 2009 dateert is nooit uitgerold. “U heeft op 23 april ook maskers besteld voor alle Brusselaars. We hebben daar nooit iets meer van vernomen,” zei Françoise De Smet. “Wat is daarmee gebeurd?”

Françoise De Smet: “Al in het begin van de pandemie heeft de Wereld Gezondheidsorganisatie opgeroepen om van testen en tracen de prioriteit te maken. Maar dat is in Brussel helemaal mislukt, kijk maar naar waar we nu staan.”

Een mogelijke reden voor de oversterfte in de rusthuizen zijn de richtlijnen van de Belgische Vereniging voor Geriatrie. Die raadde in volle eerste golf aan om al te kwetsbare ouderen niet van het rusthuis naar het ziekenhuis te brengen. Volgens de PTB, dat zich baseert op een artikel in Moustique, zou de richtlijn lang op de website van het GGC-gezondheidsagentschap Iriscare hebben gestaan. Wat door die instantie wordt ontkend.

'Onaanvaardbaar'

Maron: “Als die richtlijn ooit het opnamebeleid in de Brusselse ziekenhuizen heeft geïnspireerd dan is dat onaanvaardbaar,” zei hij. “En het staat haaks op onze eigen circulaire die duidelijk stelt dat leeftijd van geen tel mag zijn bij de hospitalisaties.” Maron heeft er ook geen weet van dat er op die manier rusthuisbewoners overleden zouden zijn.

Tot slot kwam ook de N-VA fel uit de hoek. Parlementslid Gilles Verstraeten begreep niet waarom het Brussels Gewest zoveel vertrouwen heeft gesteld in een verdeeld zorglandschap. “De communicatie was slecht, de clusteropsporing gebeurde niet, en er is te laat actie genomen.”

Al in juli werd er gewaarschuwd, onder meer door Marc Noppen, directeur van het UZ Brussel, dat we over een dikke week, zonder strenge maatregelen het hoogtepunt van de tweede golf zouden bereiken. Vandaag klopt die voorspelling als een bus. Verstraeten tegen minister Maron: “Op RTL zei u dat er alarmistische, gematigde en behoudsgezinden experten zijn. En dat u naar de gematigde heeft geluisterd. Wel u heeft duidelijk naar de verkeerde geluisterd.”