Massahysterie Schaarbeek: ‘Mensen zitten vaak vast in hun eigen oordelen’

Boze ouders protesteren al dagen voor de Franstalige gemeenteschool École 1 in Schaarbeek. Dat terwijl het parket de reden voor hun ongerustheid al heeft weggenomen. Het vierjarig meisje is niet verkracht, maar zou last hebben van een infectie. Waarom blijven de ouders dan toch zo ongerust?

De feiten speelden zich af op donderdag, toen een moeder van een 4-jarig meisje bloed opmerkte in de onderbroek van haar dochter. Ze ging verhaal halen bij de school, die besliste het meisje naar het ziekenhuis te sturen voor onderzoek.

De ouders dachten al gauw aan misbruik, maar dinsdag liet het parket weten zedenfeiten uit te sluiten. Het bloed in het slipje van het meisje zou het gevolg zijn van een infectie. De ouders van het meisje namen echter geen genoegen met deze verklaring. Ook andere ouders van de school geloofden het niet, en kwamen samen met andere leden uit de Guinese gemeenschap naar de school om te betogen. De oproerpolitie moest er aan te pas komen.

Geruchten

Het gedrag van de ouders valt goed te verklaren, zegt sociaal psycholoog van de VUB, Frank Van Overwalle. Al direct vanaf het begin van de geruchten, ging het over een vermeende aanranding. Dat wekt emoties op bij ouders die hun kind willen beschermen. "Het hele lichaam wordt gemobiliseerd om uit de gevaarzone te komen," zegt Van Overwalle.

Vervolgens is een mechanisme in gang getreden dat we vaker zien bij groepscommunicatie. "Zodra je berichten gaat doorgeven, bestaat het gevaar dat de boodschap er aan het einde helemaal anders uitziet dan in het begin," zegt Van Overwalle. Bij elke nieuwe stap wordt de informatie vervormd naar het eigen oordeel en het begrippenkader van de luisteraar, die het anders gaat begrijpen en doorgeven."

Soms gaan mensen de argumenten die niet passen in het initiële idee, laten varen en de eigen argumenten meer kracht bijzetten. "Een mooi voorbeeld kon je deze week zien bij een interview met een van de 'gele hesjes', waarbij een mevrouw werd opgevoerd die zei niet langer naar Frans president Emmanuel Macron te willen luisteren: "Wat hij ook zegt, het is altijd blabla", zei ze. Als mensen toegevingen gaan doen waarnaar je niet meer wil luisteren, kun je nog jaren verder betogen."

"Ook in mijn eigen faculteit was er discussie over het klimaat, of de klimaatverandering nu gevaarlijk was of niet. Als collega-wetenschappers zeggen dat de situatie hoogdringend is, waarom zouden we dat dan in twijfel trekken?"

Ouders blijven gerucht voeden

"Het laat zien dat mensen dikwijls vast zitten in hun eigen oordelen," gaat Van Overwalle verder. "In dit geval blijven de ouders het gerucht voeden, want ze geloven het oordeel van het parket niet. Mogelijk is er in het begin al een fout gemaakt, in de communicatie van het ziekenhuis naar de ouders. In dat geval is de dokter ook degene die de fout recht kan zetten."

Via een andere weg zal het vuur moeilijk geblust kunnen worden, vreest Van Overwalle. "Je ziet dikwijls dat ouders de menigte tot kalmte manen, maar in dit geval stoken ze het vuurtje net verder op. Het gerecht kan wel nog meer informatie geven, en alles communiceren wat mogelijk is zonder de privacy van het meisje te schenden. De school kan moeilijk krachtdadig optreden, want er is niets gebeurd."

Het voorval doet denken aan een gelijkaardig voorval in Antwerpen, waar een juf in 2013 beschuldigd werd van seksueel misbruik, met wekenlange oproer tot gevolg. De school De Blokkendoos moest zelfs een tijdje noodgedwongen de deuren sluiten, maar de juf werd buiten vervolging gesteld.