Olivier Vandecasteele zit al een jaar vast in Iran

Morgen, vrijdag 24 februari, zal het exact een jaar geleden zijn dat Rusland Oekraïne binnenviel. De datum valt samen met een andere trieste verjaardag: de Belgische hulpverlener Olivier Vandecasteele zit dan exact een jaar in de cel in Iran.

Olivier Vandecasteele werkte zes jaar lang voor verschillende ngo's in Iran die zich voornamelijk bezighielden met de opvang van Afghaanse vluchtelingen. Op 24 februari 2022 bevond de Belg zich in de hoofdstad Teheran, waar hij naartoe was gereisd om een aantal praktische zaken te regelen voor zijn definitieve vertrek uit het land. Hij werd er aangehouden en opgesloten in een Iraanse gevangenis, waar hij tot vandaag vastzit in erbarmelijke omstandigheden.

De Belg wordt volgens Iraanse media beschuldigd van spionage. Hij werd, opnieuw volgens media, onlangs veroordeeld tot een celstraf van 40 jaar en 74 zweepslagen. De Iraanse autoriteiten hebben dat nieuws evenwel nooit officieel bevestigd. De Belgische overheid spreekt van een schijnproces.

Schijndiplomaat

Het heeft er in elk geval alle schijn van dat Vandecasteele wordt vastgehouden bij wijze van drukkingsmiddel. In ons land zit immers Assadollah Assadi opgesloten. Die Iraanse schijndiplomaat werd in 2021 in ons land veroordeeld tot 20 jaar cel voor zijn rol in een verijdelde terreuraanslag op de Iraanse oppositie in Parijs.

De Kamer van volksvertegenwoordigers zette voor de zomer het licht op groen voor een verdrag met Iran dat een gevangenenruil mogelijk moet maken. Hoewel het daarin niet met zoveel woorden wordt gezegd, wordt ervan uitgegaan dat de Irandeal België moet toelaten Assadollah naar Iran over te brengen in ruil voor Vandecasteele. Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) noemde het al meermaals "de morele plicht" van ons land om Vandecasteele terug te halen.

Medische problemen

Het verdrag is echter controversieel, omdat er geen garantie zou zijn dat Assadi in Iran het vervolg van zijn straf zal uitzitten. De Iraanse oppositiebeweging NCRI, een Britse ngo en verschillende internationale bekende koppen zoals de Colombiaanse ex-presidentskandidate Ingrid Betancourt trokken naar het Grondwettelijk Hof, dat de Irandeal in december deels schorste. Op een uitspraak ten gronde is het nog wachten tot 8 maart.

Intussen verslechtert de situatie voor Vandecasteele dag na dag, zegt zijn familie. Hij wordt vastgehouden in isolatie, is ondervoed en lijdt aan verschillende medische problemen, waarvoor hij slechts sporadisch toegang krijgt tot een arts. Volgens zijn schoonbroer weegt de Belg nu minder dan 50 kilogram, voor een lengte van 1m82, en zit hij in een cel zonder daglicht. De familie van de veertiger kon hem in een jaar tijd amper een handvol keren spreken, en ook de toegang van de Belgische diplomatie tot Vandecasteele is beperkt.

Amnesty International organiseert komende zondag wakes in vijf Belgische steden om de vrijlating van Vandecasteele te eisen. Een petitie van de mensenrechtenorganisatie heeft inmiddels meer dan 150.000 handtekeningen verzameld.