Ook jonge kinderen doen mee aan de ramadan: hoe gaan scholen hiermee om?

Een week geleden ging de ramadan van start. Dat betekent voor veel moslims onder andere dat ze van zons­op­gang tot zons­on­der­gang niet mogen eten of drinken. Veel schoolgaande jongeren nemen deel aan de ramadan, maar soms willen ook jonge kinderen mee vasten. Hoe gaan basisscholen om met deze vraag van leerlingen, die vaak nog niet in hun puberteit zitten en dus niet geacht worden de ramadan te volgen?

Het is geen trend, maar valt al enkele jaren op: ook jonge kinderen in Brusselse basisscholen geven tijdens de ramadan aan deel te willen nemen aan het vasten. “Nochtans hoeven kinderen volgens de islamitische theologie helemaal niet te vasten,” legt de Gentse imam en theoloog Brahim Laytouss uit.

“Drie jaar geleden hebben we als Raad der Theologen erop geattendeerd dat noch de basisteksten, noch de Koran kinderen verplichten om daaraan mee te doen. Pas van zodra je de volwassenheid hebt bereikt, kan je in theorie beginnen vasten.” (Lees verder onder de video)

Maar als de vraag van het kind zelf komt, is het volgens Laytouss belangrijk om te waken over “een evenwichtige identiteitsbeleving. Een gewone nee of ja, zonder motivering is nooit gezond.”

Die evenwichtsoefening maken ook de directies van Brusselse lagere scholen. In basisschool Hendrik Conscience in Schaarbeek verstuurde de directie vorige week een mail naar alle ouders omdat die merkte dat heel wat jonge kinderen aan hun leerkracht zeiden mee te moeten doen met de ramadan.

Open dialoog

“We communiceren erg open naar de ouders,” zegt directrice Patricia Tas. “Niet alleen wens ik iedereen aan het begin van de vastenmaand een vredige en inspirerende ramadan, we vragen ook aan de ouders om ons te laten weten dat hun kind de toestemming heeft om deel te nemen aan de ramadan.”

In de Jetse Sint-Michiellsschool is men iets strenger: daar mogen enkel leerlingen uit de derde graad ook vasten op school. “Met jongere kinderen doen we een gesprekje om uit te leggen waarom we het belangrijk vinden dat ze overdag toch kunnen eten,” legt directrice Katrien Put uit. “We zetten dus absoluut in op gesprek en besteden tijdens de ramadan bijvoorbeeld ook aandacht aan wat de ramadan is en waarom het voor moslims belangrijk is om daaraan deel te nemen.”

Ook in gemeentelijke basisschool Sint-Joost-aan-Zee kiezen ze voor dialoog. “Als we opvangen dat kinderen willen meedoen aan de ramadan, raden we hen aan om het alvast eens te proberen in het weekend,” licht Lies Rubbens toe.

“Dat is een moeilijk gesprek. Je moet rekening houden met die diversiteit. Wij hebben de afspraak in onze school dat als kinderen willen deelnemen aan de ramadan, de ouders ons daarvan op de hoogte brengen. Als we merken dat het niet goed loopt, geven we eten en drinken aan de kinderen, in samenspraak met de ouders. Maar dat is hoogst uitzonderlijk.”

Concentratieproblemen

Het belangrijkste argument voor veel scholen blijft dus de concentratie van de leerlingen en hun gezondheid. Dingen die ook Guray Turkistan, directeur van de Unescoschool in Koekelberg, voorop stelt. “Of een kind meedoet met de ramadan, laten wij aan de ouders, maar als kinderen zich moeilijker kunnen concentreren of lichamelijk last krijgen, lichten we de ouders in. De vuistregel is dat het vasten de normale werking van de school niet mag belemmeren.”

Laytouss juicht de transparante aanpak van de basisscholen toe. "De scholen moeten de thuissituatie complementeren. Een polarisering door thuis te verplichten en op school te verbieden, is absoluut te vermijden. Ik denk dat we daar nuchter en helder in moeten zijn en op zoek gaan naar manier waarop een open samenleving wordt bevorderd, waarbinnen kinderen normaal kunnen opgroeien.”

De Gentse imam pleit er dan ook voor om kinderen eerder aan te moedigen om de sfeer van de ramadan mee te krijgen. “De ramadan is meer dan zich onthouden van eten en drinken. Het gaat ook over zelfbeheersing en volharding met centraal een spirituele beleving. Dat laatste is abstract voor een kind en dus maak je het best concreet.”

“Je kan kinderen bijvoorbeeld vragen om niet meer te snoepen of frisdrank achterwege te laten. Dat is ook een vorm van onthouding. Kinderen kunnen daarnaast meedoen met de smeekbedes ‘s morgens en aan tafel. Of neem hen in het weekend of tijdens de paasvakantie mee naar de nachtgebeden in de moskee. Zo hebben ze toch het gevoel te kunnen deelnemen, zonder zich te moeten belasten met dingen die ze niet hoeven te doen.”