Op zoek naar de nabestaanden van sans-papiers: ‘Als wij het niet doen, doet niemand het'

Mohamed Amine Berkane, Ayoub Ayoubi, Mohamed Feraouni. Dat zijn de namen van Algerijnse en Marokkaanse staatsburgers die de afgelopen maand in België zijn overleden. Belgische burgers gingen op zoek naar de nabestaanden, maar vragen meer hulp en medewerking van de autoriteiten. "Toen we zijn familie hadden gevonden, lag hij net onder de grond."

De gemeente Molenbeek heeft een dertiger begraven onder een valse naam. Het is Najat Saadoune van de vzw Causes Communes die via haar netwerk een tip krijgt dat het om een andere persoon gaat. Afgelopen zondag werd ook broer Bilal in Duitsland gebeld door een goede vriend van zijn broer met hetzelfde nieuws.

Het lichaam is ontdekt in een verlaten gebouw op 21 januari. De Dienst Slachotfferbegeleiding heeft een week naar de identiteit van de persoon gezocht, klinkt het bij de gemeente Molenbeek. "Normaal vinden ze de identiteit na bijvoorbeeld een burenonderzoek, nu was dat niet het geval", zegt Rachid Barghouti, de woordvoerder van burgemeester Catherine Moureaux (PS).

"Het parket heeft beslist om vijf dagen na de autopsie de toestemming te geven om het lichaam te begraven. We hebben nog gewacht tot 28 januari, maar geen nabestaanden gevonden en dus het lichaam laten begraven", aldus Barghouti.

Wake-upcall

Ondertussen krijgt Najat Saadoune via een netwerk een tip over de identiteit van de persoon. "Toen de autopsie achter de rug was heeft de gemeente Molenbeek, omdat hij daar gestorven was, hem laten begraven onder zijn alias," zegt Saadoune, die niet begrijpt hoe dat mogelijk was. "Als je iemand identificeert, moet de familie dat doen of is er een officieel document nodig. Dat is eigenlijk te gek, hoe werd hij dan geïdentificeerd? Dat begrijp ik niet en de familie ook niet."

De recente dood van Mohamed moet een 'wake-upcall' zijn, zegt woordvoerder Barghouti nog. "Migratie leidt er soms toe dat mensen heel geïsoleerd leven. Het stelt ons voor politieke vraagstukken die de bevoegdheid van de gemeente overstijgen. Al proberen we in Molenbeek het maximale te doen op vlak van humanitaire ondersteuning."

De gemeente Molenbeek heeft contact gehad met de familie. "We moeten nu een onderzoek doen en de foto vergelijken van de persoon en de foto’s van de familie. Als we toestemming krijgen van het parket en het is de wens van de familie, dan kan het lichaam worden gerepatrieerd. Maar eerst moeten we honderd procent zeker zijn", zegt Barghouti.

Repatriëring

Saadoune is in gesprek met de burgemeester om het lichaam weer op te graven, een operatie die zo’n 1.700 euro zal kosten. Geen sinecure, want voor opgraving en repatriëring van het lichaam is speciale toestemming nodig vanuit Marokko.

Het is niet de eerste keer dat Saadoune op zoek gaat naar de familieleden van overleden mensen zonder wettig verblijf. Ze gokt dat ze het al zo’n vijf keer eerder heeft moeten doen. "Waarom ik het doe? Ik heb zelf kinderen, ik stel me altijd voor wat ik zou doen als het mijn kind was. Als dat zou gebeuren, zou ik ook graag de juiste informatie willen krijgen."

Op haar sociale media roept ze organisaties die werken met mensen zonder verblijf op een sensibiliseringscampagne te voeren om mensen aan te sporen niet met valse namen door het leven te gaan. Daarnaast wil ze gemeentes oproepen om samen te werken met organisaties op het terrein.

"Het kost 30 euro per dag om een lichaam te bewaren (in afwachting van meer informatie, red.). Stel dat het oploopt tot tien dagen, dan is dat driehonderd euro, maar daarvoor kan de gemeente op onze steun rekenen."

Ayoubi en Berkane

Ook Nordine Saïdi van de antikoloniale beweging Bruxelles Panthères is al verschillende keren een zoektocht naar nabestaanden gestart. Recent nog was hij betrokken bij de zoektocht naar de familie van Ayoub Ayoubi uit Asse, een twintiger die onder nog niet uitgeklaarde omstandigheden overleed op 12 januari.

"Er is haast geen informatie over zijn dood. Waar zijn lichaam is gevonden en door wie, niemand die het ons kan vertellen. Hij bleek een broer te hebben in België, we hebben hem voorgesteld de advocaat te betalen om te helpen de exacte overlijdensoorzaak te achterhalen."

In december zocht en vond hij dan weer de familie van Mohamed Amine Berkane, overleden in een Brusselse politiecel.

Volgens Saïdi zou het veel helpen als de federale politie opsporingsberichten zou plaatsen. "Als informatie wordt verspreid via de politie, dan geeft dat vertrouwen en willen mensen helpen zoeken," zegt Saïdi. Na de genoemde overlijdens waar burgers zoektochten op het getouw hebben gezet, ziet hij dat als de beste oplossing.

Opsporingsberichten van de federale politie, of het nu gaat om de opsporing van een vermiste persoon of een te identificeren persoon, worden gepubliceerd op vraag van het parket. Dat zag Saidi in het verleden niet. “Het is niet dankzij het parket dat we de nabestaanden gevonden hebben, het is steeds Najat geweest en het netwerk van Bruxelles Panthères.”